رسانه جدید را بپذیریم
مقرون‌به‌صرفه بودن این روش در کنار سهولت دسترسی و عدم نیاز به خرید سی‌دی‌ها و دی‌وی‌دی‌ها و تماشای آنلاین فیلم و سریال به یکی از روش‌های مطلوب برای مخاطبان این حوزه تبدیل شد. همزمان با شیوع ویروس کرونا در سراسر کشور و توصیه به ماندن در خانه، اقبال به سمت وی‌او‌دی‌ها بیشتر از قبل شد. وی‌او‌دی‌ها امروز چیزی نزدیک به ۲۰سال است که در تمام کشورهای دنیا فعالیت می‌کنند. بازار آنها پیش از کرونا درحال رشد بوده و بعد از آن هم طبعا رشد خواهد داشت و این اتفاق حاصل تغییر رفتار و عادت‌های مخاطب‌های فیلم و سریال همزمان با پیشرفت فناوری است. در واقع کرونا بیشتر نقش یک شتاب‌دهنده را بازی کرد. در کشورهای توسعه‌یافته تماشای فیلم در پلت‌فرم‌ها، امری کاملا جاافتاده است و فرهنگ‌سازی آن طی سال‌های گذشته صورت گرفته است. همین موضوع باعث شد در دوران قرنطینه مردم این کشورها از تماشای آنلاین فیلم و سریال استقبال بیشتری کنند و استفاده آنها از خدمات وی‌او‌دی‌ها بیشتر شود. این روند در ایران هم در مقیاس کوچک‌تری اتفاق افتاد و با تعطیلی سینماها و مراکز فرهنگی، نقش وی‌او‌دی‌ها در سرگرمی مردم پررنگ‌تر شد. شیوع ویروس کرونا برای دنیا ناگهانی بود و بسیاری از کشورها آمادگی مقابله با آن را نداشتند. همه‌چیز به یکباره شکل جدید و ناشناخته‌ای گرفت و روال بسیاری از کسب‌وکارها تحت‌تاثیر کووید-۱۹ تغییر کرد. طبعا نماوا هم از این داستان مستثنی نبود و به سهم خود درگیر ماجرا شد. با وجود رشد روزافزون کاربران، تیم نماوا در بخش زیرساخت و فنی تمام تلاش خود را به کار گرفت تا مشکل فنی قابل‌توجهی برای مخاطبان پیش نیاید و بتوانند دسترسی سریع و آسانی به تمامی محتواها داشته باشند. تامین محتوا اما بخش دیگری از ماجرا بود که متاثر از پاندمی کرونا دستخوش تغییر شد. بسیاری از پروژه‌های درحال ساخت به علت لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی تعطیل یا با وقفه‌های چند باره مواجه شدند. این موضوع باعث شد پروسه تولید محتوا در یک‌سال و نیم گذشته بسیار کند شود. با وجود این شورای انتخاب و تولید محتوای نماوا از زمان شیوع ویروس کرونا تمام تلاش خود را به کار گرفته تا با ارائه انواع سریال‌ها و برنامه‌های اختصاصی، سهم عمده‌ای در افزایش سرگرمی مردم در روزهای خانه‌نشینی داشته باشد چراکه به هرحال هسته اصلی پلت‌فرم‌های پخش آنلاین فیلم و سریال محتواست و در تمام دنیا رقابت اصلی وی‌او‌دی‌ها برسر همین موضوع است.
پلت‌فرم‌ها برای جذب مخاطب بیشتر تلاش می‌کنند تنوع تولیدات اختصاصی خود را بالا ببرند و برای سلیقه‌های مختلف محتواهای اختصاصی باکیفیت تولید کنند. افزایش تولیدات اختصاصی با وجود تمام مزیت‌هایی که برای مخاطبان دارد و قدرت انتخاب آنها را بیشتر می‌کند، بدون‌شک هزینه بسیار زیادی برای پلت‌فرم‌ها به همراه دارد. در تمام دنیا روال اقتصادی وی‌او‌دی‌ها به این صورت است که بخشی از هزینه‌های ساخت محتوا از طریق حق اشتراک کاربران تامین می‌شود و بنابراین طبیعی است که مدیران هر وی‌او‌دی بخواهند بخشی از برگشت هزینه‌های کلان محتوا را با استفاده از حق اشتراک تامین کنند. با وجود این ما تلاش کردیم در طول یک‌سال گذشته و درست همزمان با روزهایی که تولیدات اختصاصی‌مان بیشتر شده، تنها یک بار قیمت اشتراک‌مان را افزایش دهیم و بعد از آن هم تلاش کردیم هزینه اشتراک یک‌ماهه و شش‌ماهه را ثابت نگه داریم تا مخاطبان همچنان بتوانند با هزینه مقرون‌به‌صرفه‌ای از خدمات نماوا استفاده کنند. در این میان عده‌ای هزینه اشتراک پلت‌فرم‌های داخلی را با نمونه‌های خارجی مانند نتفلیکس، آمازون و دیزنی مقایسه می‌کنند که اساسا این قیاس مع‌الفارق است چراکه به عنوان مثال نتفلیکس امروز بیش از ۷۴میلیون کاربر در آمریکا با ۳۳۰میلیون نفر جمعیت دارد؛ یعنی بالای ۲۰درصد از جمعیت آمریکا کاربر این پلت‌فرم هستند. طبعا این موضوع فقط درباره نتفلیکس نیست و در مورد آمازون، دیزنی، هولو، اپل و سایر وی‌او‌دی‌های خارجی هم به همین منوال است. این درحالی است که این عدد برای مخاطب‌های تمام پلت‌فرم‌های پخش آنلاین فیلم و سریال در ایران کمتر از یک درصد است.
با وجود این نماوا از زمان آغاز فعالیت خود همواره تلاش کرده با کامل کردن آرشیو فیلم‌ها و سریال‌های خود، دسترسی به هزاران فیلم و سریال را برای مخاطبان خود فراهم کند و با در نظر گرفتن سلایق و علایق مخاطب‌های مختلف، هر روز کاربران بیشتری جذب کند. علاوه بر ارائه انواع محتواهای جدید ایرانی و به‌ویژه اختصاصی، پخش به‌روزترین محتواهای ایرانی در حوزه کودک، انتشار جدیدترین فیلم‌ها، سریال‌ها و انیمیشن‌های خارجی با دوبله و زیرنویس اختصاصی یکی دیگر از اقدامات قابل‌توجه برای علاقه‌مندان به محتواهای خارجی است. نماوا از ابتدای فعالیت خود، حق پخش بسیاری از آرشیوهای خارجی را از موسسه‌های ویدئو رسانه داخلی خریداری کرده است؛ منظور از موسسه‌های ویدئویی، موسسه‌هایی است که خودشان نماینده توزیع‌کننده‌های خاورمیانه برای فیلم‌های خارجی بودند و پروانه وزارت ارشاد داشتند. اما به خاطر تحریم‌ها بخش عمده‌ای از آثار روز دنیا به ایران فروخته نمی‌شود و حتی توزیع‌کننده‌های خاورمیانه هم فقط تعداد محدودی از محصولات کشورهای اروپایی و کم‌طرفدار را واگذار می‌کنند که نماوا همان تعداد محدود را از نمایندگان‌شان خریداری می‌کند. بدون‌شک اگر کپی‌رایت عناوین خارجی در ایران رعایت شود و امکان خرید آثار روز وجود داشته باشد، اتفاق مثبتی برای وی‌او‌دی‌هاست چون می‌توانند در این حوزه هم پخش اختصاصی و فضای رقابتی و امکان درآمدزایی بیشتر داشته باشند. ما درحال‌حاضر روی فیلم‌های خارجی درآمدزایی نداریم. میزان دقیقه‌تماشای ۳۰هزار فیلم و سریال خارجی کمتر از ۲۰درصد کل میزان دقیقه تماشای محتواهای نماواست. این عدد بیشتر مربوط به محتواهای کودک است و در نهایت می‌تواند هزینه‌ای را که صرف دوبله اختصاصی آن شده تامین کند.
از سوی دیگر امروزه بیش از ۱۰ وی‌او‌دی در ایران به صورت قانونی درحال فعالیت هستند. در یک‌سال اخیر و به‌واسطه افزایش علاقه مردم به تماشای آنلاین فیلم و سریال، وی‌او‌دی‌های دیگری هم کار خود را آغاز کردند و این تعداد رو به افزایش است. امروز حتی وی‌او‌دی‌هایی در کشور فعالیت می‌کنند که روی گروه خاصی از مخاطبان متمرکز هستند؛ مانند مخاطبان فیلم کوتاه، مستند یا فیلم‌تئاتر. با این حساب می‌توانیم بگوییم اساسا بازار فعالیت وی‌او‌دی‌ها در ایران رو به رشد است و هر بستری که امکان فعالیت دارد، می‌تواند با هر استراتژی و سیاستی که می‌خواهد کارش را شروع کند. بنابراین چیزی به عنوان انحصار در این حوزه هیچ معنا و منطقی ندارد. اگر این روزها اسم دو پلت‌فرمی که بیشترین سهم بازار را در اختیار دارند بیشتر به گوش می‌رسد، به خاطر مشکلات بسیاری است که در این مسیر وجود دارد و باعث می‌شود وی‌او‌دی‌های کم‌سابقه‌تر به سختی بتوانند ابراز وجود کنند. ما هم هر روز با این مشکلات دست‌وپنجه نرم می‌کنیم و سخت در تلاش هستیم که بتوانیم ادامه دهیم. ظرفیت صنعت سینمای ایران محدود است. فرض کنید فقط پنج وی‌او‌دی بخواهند هفته‌ای چهار سریال اختصاصی باکیفیت پخش کنند. یعنی سالی هزار اپیزود باید تهیه و منتشر شود و این فقط درباره سریال است و فیلم سینمایی داستان خودش را دارد. اما آیا واقعا چنین توان تولیدی در کشور ما وجود دارد؟ هر پروژه تولید محتوا چند ماه زمان نیاز دارد و در این میان هزار و یک اتفاق پیش‌بینی‌نشده معادلات را بر هم می‌زند و زمان‌بندی‌ها را جابه‌جا می‌کند. نمونه‌اش همین آخرین پیک کرونا که ضبط و تولید بسیاری از پروژه‌ها را متوقف کرد.
ما باور داریم کسانی که وارد حوزه وی‌او‌دی‌ها شده‌اند مسیر درستی را پیش گرفته‌اند اما حمایت نمی‌شوند. وقتی کرونا آمد و سینماها تعطیل شدند، این پلت‌فرم‌های آنلاین بودند که به عنوان بازوی کمکی سینماها، با وجود احتمال قاچاق محتوا و هزینه مضاعف، مسوولیت اکران آنلاین را به عهده گرفتند تا چراغ سینماها خاموش نماند. در طول یک‌سال گذشته که سینماها تعطیل بودند، کل بار این صنعت بر دوش پلت‌فرم‌ها بود و حتی پلت‌فرم‌ها ظرفیت درآمدزایی این صنعت و حجم تولیدات را بیشتر هم کردند. وی‌او‌دی‌ها برای دریافت پروانه ساخت سراغ وزارت ارشاد و برای دریافت پروانه نمایش سراغ ساترا می‌روند و تمام مراحل قانونی را طی می‌کنند اما باز هم جلوی پخش برخی از محتواها گرفته می‌شود. نمونه‌هایی وجود دارد که بعد از دریافت تمامی مجوزهای قانونی، جلوی انتشار یک محتوا را گرفته‌اند یا بعد از پخش یک محتوا دستور دادهاند که آن را از حالت انتشار خارج کنیم. در این میان محتواهای اختصاصی هم که هزینه بسیار زیادی برای تولید و پخش آنها صرف می‌شود، به راحتی در بسترهای مختلف به صورت غیرقانونی منتشر می‌شوند و هیچ حمایتی هم برای مقابله با این نمونه قاچاق‌ها صورت نمی‌گیرد. بدون‌شک اگر این مشکلات یکی‌یکی برطرف شود، آینده وی‌او‌دی‌ها در ایران روشن خواهد بود. تمام تلاش ما به عنوان یکی از بزرگ‌ترین سرویس‌های وی‌او‌دی این است که بتوانیم به یکی از مهم‌ترین قطب‌های فیلم و سریال تبدیل شویم. این هدف اما هرگز به معنی جایگزینی سینما یا تلویزیون با پلت‌فرم‌های پخش آنلاین فیلم و سریال نیست. وی‌او‌دی‌ها مخاطب‌های فیلم‌ها و سریال‌ها را افزایش و عادت مصرف را تغییر دادهاند اما تاریخ گواه می‌دهد که در طول تمام سال‌های قبل کرونا و بعد از بیست سال از شروع فعالیت وی‌او‌دی‌ها، سینماها هر روز پرفروش‌تر شد. این یعنی هر کدام از بسترهای ارائه فیلم و سریال و انواع محتواهای ایرانی و خارجی، مخاطبان خاص خودشان را دارند. اگر به‌دلیل شرایط پیش‌آمده نقش یکی از این بسترها پررنگ‌تر می‌شود، قرار نیست جای دیگری را بگیرد و اینها در کنار هم تکه‌های پازلی هستند که به دلیل ویژگی‌هایی که دارند می‌توانند یکدیگر را کامل کنند. برای نمونه شاید دیگر هر فیلمی مناسب اکران در سالن‌های سینما نباشد و در اکران آنلاین بتواند موفق‌تر عمل کند. همان‌طور که بسیاری از برنامه‌های پرطرفدار تلویزیونی اگر در وی‌او‌دی‌ها پخش شوند، نمی‌توانند مخاطب زیادی را جذب کنند و جنس‌شان بیشتر به همان شبکه‌های تلویزیونی می‌خورد. تاریخ مثل همیشه تکرار می‌شود؛ در گذشته تعریف مشخصی از فیلم سینمایی و فیلم تلویزیونی وجود داشت و هر کدام از اینها مخاطب خودشان را داشتند. حالا هم فیلم و سریال شبکه نمایش خانگی تعریف و هویت خاص خودش را پیدا کرده و به عنوان یک بازوی کمکی در کنار سینما و تلویزیون فعالیت می‌کند. در یک کلام، وقت آن رسیده که وی‌او‌دی‌ها را به عنوان یک رسانه جدید بپذیریم. طبعا نگاه ما هم رو به جلو است و تلاش می‌کنیم با آزمون و خطا و استفاده از سابقه و تجربه شرکت‌هایی که پیش‌تر باعث رونق این صنعت در دنیا شده‌اند، هر روز قدم‌های موثرتری برداریم.
