چرا اوغلو چاره ای جز استعفا نداشت؟

به گزارش ایرنا، 'احمد داود اوغلو' رهبر حزب عدالت و توسعه و نخست وزیر ترکیه دیروز (پنجشنبه) گفت: در کنگره فوق العاده حزب که ۲۲ مه برگزار خواهد شد، به عنوان نامزد تصدی جایگاه رهبری حزب شرکت نخواهد کرد.

وی در جریان یک کنفرانس مطبوعاتی در آنکارا با اشاره به تصمیم خود برای برگزاری نشست فوق العاده حزب در ۲۲ مه گفت: در این کنگره نامزد رهبری حزب نخواهم بود.
داود اوغلو در سخنان خود با تاکید بر اینکه دوران نخست وزیری خود را دورانی موفق می داند به تشریح دستاوردهای دوران نخست وزیری پرداخت و گفت که در دوره 22 ماهه نخست وزیری خود موفق به حفظ وحدت و انسجام داخل حزبی، پیروزی در انتخابات عمومی و به جای آوردن تمام وعده های انتخاباتی و بهبود وضعیت اقتصادی شده است.
وی ادامه داد: چگونگی تصمیم هفته گذشته شورای تصمیم گیری و اجرایی حزب در زمینه سلب اختیار انتصاب رهبران استانی حزب صحیح نبود.
'نحوه این سلب اختیار، منافی دیدگاه من در زمینه رفیق راه بودن بود. به جای تغییر این شورا که پیامدهای منفی برای حزب بدنبال خواهد داشت، ترجیح می دهم که با تشکیل کنگره فوق العاده رهبر جدید برای حزب انتخاب شود.'
در همین زمینه تارنمای هفته نامه آمریکایی تایم به بررسی روابط اردوغان و داوود اوغلو و اختلاف نظرهای آنان پرداخت و خروج داووداوغلو از صحنه سیاست را آغاز برنامه های اردوغان برای تغییر نظام حکومت ترکیه دانست.
تایم می نویسد: 'احمد داوود اوغلو نخست وزیری میانه رو بود که در نظر مردم زیر سایه اردوغان جاه طلب و قدرتمند قرار داشت. تحلیلگران بر این باورند که با به حاشیه رانده شدن نخست وزیر سابق ، تنها رقیب احتمالی رئیس جمهوری ترکیه کنار گذاشته شده است.
گرچه این دو سالیان سال دوست و متحد یکدیگر بودند ولی نشانه های تنش میان این دو بتازگی آشکار شده بود. هفته گذشته حزب حاکم اختیار نخست وزیر در انتصاب رهبران استانی حزب را سلب کرد. این دو در ملاعام نیز بر سر از سرگیری مذاکره با ستیزه جویان کرد که ارتش ترکیه در حال نبرد با آنان است اختلاف نظر داشتند.
سینان اولگن، پژوهشگر مدعو بنیاد کارنگی به تایم می گوید: 'اردوغان چندان باور نداشت که داوود اوغلو به طور تمام و کمال از برنامه های او حمایت کند، از طرفی شخص داوود اوغلو نیز در اندیشه کسب استقلال سیاسی بود. این رویداد نشان می دهد که ترکیه در حال گذار به نظام ریاست جمهوری دوفاکتو است و در نتیجه استقلال سیاسی نخست وزیر بعدی و دولت وی کمتر از داووداوغلو خواهد بود.'
رهبران دو حزب اپوزیسیون نیز استعفای نخست وزیر را محکوم کردند و آن را 'کودتا'ی اردوغان خوانده و وعده مقاومت در برابر آن دادند.
خروج داوود اوغلو از صحنه سیاست زمانی رخ می دهد که حزب حاکم عدالت و توسعه کماکان در حال به حاشیه راندن و تحدید مخالفان سیاسی است. دوشنبه پیش یکی از کمیسیون های مجلس لایحه ای را تصویب کرد که به موجب آن مصونیت قضایی نمایندگان مجلس از آنان سلب شد و به این ترتیب راه برای محاکمه سران اپوزیسیون هموار می شود. پیش از رای گیری، نمایندگان دو حزب عدالت و توسعه و دمکراتیک خلق که طرفدار اقلیت کرد ترکیه است با یکدیگر درگیر شدند.
اردوغان می خواهد تا اعضای حزب دموکراتیک خلق به اتهام ارتباط با ستیزه جویان کرد تحت پیگرد قرار گیرند. این اتهام را حزب دمکراتیک خلق که ژوئن گذشته برای اولین بار به پارلمان راه یافت رد می کند.
علاوه بر نزاع های پارلمانی، ترکیه درگیر مناقشه خونبار با شورشیان کرد، حملات تروریستی داعش و حضور بیش از 2.7 میلیون پناهجوی سوری است. با این حال ممکن است احساس افزایش خشونت و بی ثباتی به محکم شدن پایه های قدرت حزب حاکم کمک کرده باشد. پس از آنکه حزب عدالت و توسعه اکثریت خود را در انتخابات ژوئن 2015 مجلس از دست داد، مذاکرات برای تشکیل دولت ائتلافی شکست خورد و درگیری در مناطق کرد نشین جنوب شرق ترکیه از سر گرفته شد. داعش نیز بمب گذاری هایی را در ترکیه به عهده گرفت. پس از برگزاری انتخابات مجدد، رای دهندگان اکثریت را به حزب عدالت و توسعه بازگرداندند.
در پی این انتخابات، دولت اقدام های نظامی خود علیه ستیزه جویان کرد را افزایش داد، آزادی بیان را 'محدود' ساخت و روزنامه نگاران و دانشگاهیان مخالف را تحت پیگرد قرار داد یا بازداشت کرد. منتقدان اردوغان بر این باورند که این اقدام ها نشانه هایی از یک حکومت اقتدارگرا است.
داوود اوغلو نشان داد در مقاطع حساس خشونت سیاسی ترکیه، مصاله جو تر از اردوغان است. زمانی که در آوریل گذشته داووداوغلو احتمال از سرگیری گفت و گوهای صلح با ستیزه جویان کرد را مطرح کرد، اردوغان هر نوع مذاکره ای را رد نمود و بر عزم راسخ حکومت بر مبارزه با ستیزه جویان تاکید کرد.
ناظران بر منش متفاوت این دو نیز اشاره می کنند. داوود اوغلو یک روشنفکر است که در سابقه خود کسوت دیپلماتیک و تصدی وزارت امور خارجه را داشته و در زمینه سیاست خارجی و نظریه سیاسی ترکیه کتاب هایی را تالیف کرده است. از طرف دیگر، اردوغان شهردار سابق استانبول و فوتبالیست اسبق است و تحلیلگران می گویند که روز به روز تمایلش به تحکیم پایه های قدرت خود بیشتر می شود.
استعفای داوود اوغلو سئوالاتی را نیز در مورد آینده توافق جنجالی ترکیه و اتحادیه اروپا برای پذیرش پناهجویان بازگردانده شده از اروپا بر می انگیزد. داوود اوغلو معمار این توافق بود و بیشتر از اردوغان طرفدار اروپا بود.
حال که یکی از رقبا از عرصه سیاست بیرون رانده شده است، اردوغان و حزب او به برنامه های خود برای تبدیل نظام سیاسی ترکیه به ریاست جمهوری تلاش خواهند کرد. ناظران بر این باورند که برکناری داووداوغلو آغازی بر دیگر اقدامات اردوغان باشد.