ورود خودرو به ایران - ۱۹ اسفند ۹۴

صنعت خودرو کشور و نقش آن در اقتصاد و اشتغال کشور

هر آنچه درخصوص صنعت خودرو در ایران گفته شد، توصیفات صنعتی است که امروز ظرفیت تولید 2 میلیون دستگاه خودرو در سال را دارد و می‌تواند 70 درصد قطعات خودرو را داخل کشور تولید کند، این صنعت امروز دارای شبکه گسترده قطعه‌سازی در سطح کشور و شبکه فروش و خدمات پس از فروش گسترده است و با وجود مراکز طراحی، آزمون و خدمات مهندسی خودرو، یکی از قطب‌های اقتصادی کشور است. در حال حاضر ایران و جایگاه صنعت خودرو به‌گونه‌ای است که با توجه به مزیت جغرافیایی ایران، با بازاری350 میلیون نفری (در کشورهای منطقه) علاوه‌بر بازار 70 میلیون نفری در داخل کشور روبه‌رو است. این در شرایطی است که شرکت‌های جهانی خودروساز، مایل به سهم‌بری از این مزیت جغرافیایی با توجه به پتانسیل‌های صنعت خودرو ایران هستند. از همین رو، تضعیف این صنعت، به‌معنای از دست‌دادن مزیتی ملی است که منافع درازمدت ملی را به مخاطره خواهد انداخت. اگر بخواهیم تاثیر صنعت خودرو را بر اقتصاد کشور بیان کنیم،‌ مطالعه اطلاعات زیر می‌تواند جالب باشد:

• 1200 شرکت قـطعه‌سازی در زنجیره تامین خودروسازان قـرار دارند

• توسعه دامنه خودروسازان و قطعه سازان در کشور،‌ قطعـه‌سـازان همـواره خودروسازان را در تمامی مناطق صنعتی دنبـال می‌کنند

• برخورداری از بیش از 2.200 واحد فروش و خدمات پس از فروش در سطح کشور

• 10 مدل خودروی ساخت ایران که 60 تا 90 درصدقطعات آنها ساخت داخل شده است

• آمار تولید خودرو در کشور در سال 93، یک‌میلیون و یکصد و سی‌ هزار (1130 هزار) دستگاه و در سال 94، 950 هزار دستگاه

• صرفه جویی ارزی ناشی از ساخت داخل قطعات و مونتاژ خودرو، 10 میلیارد دلار

• سهم صنعت خودرو کشور در GDP، 7/ 2 درصد است، در نتیجه کاهش تولید خودرو باعث افت تولید ناخالص ملی و درآمد کشور می‌شود.

• بزرگ‌ترین مشتری اعتبارات بانکی (با پرداخت بیش از حدود 4000میلیارد تومان سود بانکی به بانک‌ها)

• عدم تولید خودرو در کشورباعث واردات یک میلیون دستگاه خودرو به کشورو خروج 12 میلیارد دلار ارز می‌شود.

• محرک شبکه لجستیک و حمل‌و‌نقل با کسب‌و‌کاری حدود 300میلیارد تومان

• عامل رونق 60 رشته بزرگ و کوچک صنعتی مانند فولاد؛ پتروشیمی؛ لاستیک؛ آلومینیوم؛ شیشه؛ نساجی؛ رنگ و پوشش‌های مواد شیمیایی و...

• کاهش 4/ 2 درصد تولیدفولاد در بازه زمانی شهریور 93 (4/ 8 میلیون تن) تا شهریور 94 (2/ 8 میلیون تن) نشات گرفته از کاهش تولید صنعت خودرو است

• کاهش 11 درصد تولید لاستیک در سال 94 (2/ 33 هزار تن) به سال 93 (6/ 37 هزار تن) نشات گرفته از کاهش تولید صنعت خودرو است و در نتیجه افزایش بدهی جاری این صنعت از 8/ 276 میلیارد تومان در سال 93 به 2/ 391 میلیارد تومان در سال 94 رسیده است.

• پرداختی‌های خودروسازان به نهادهای دولتی و عمومی تا پایان سال 94، در حدود 11.035 میلیارد تومان (به‌عنوان مالیات بر درآمد،‌ مالیات خودرو (ارزش افزوده، شماره‌گذاری)، تامین اجتماعی، هزینه‌های مالی پرداختی به بانک‌ها و سایر هزینه‌های مشابه.

• اشتغال در صنعت خودرو، در خودروسازان داخلی 400 هزار شغل مستقیم با سهم بازار ارزشی 53 درصد در کنار 20 هزار شغل در واردکنندگان و مونتاژکنندگان با سهم بازار ارزشی 47 درصد و همچنین 500 هزار شغل غیر‌مستقیم (در مجموع در حدود 900‌ هزار شغل)

• هزینه ایجاد هر شغل در سال 1394 معادل 300 میلیون تومان (براساس گفته معاون توسعه اشتغال و کارآفرینی وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی)، هزینه مورد نیاز برای ایجاد اشتغال جدید شاغلان صنعت خودرو در حدود270 هزار میلیارد تومان. (از آنجا که در بودجه سال 94 برای اشتغال‌زایی 4 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است از این رو ایجاد اشتغال برای افراد شاغل در صنعت خودرو 5/ 67 سال طول می‌کشد)

صنعت خودرو ایران، پیشرو

صنعت خودرو ایران با تولید محصولات داخلی توانسته نیاز کشور را به واردات کاهش داده و از این محل از خروج ۱۲ میلیارد دلار از کشور جلوگیری کند، همچنین با توسعه صادرات توانسته در راه رهایی از اقتصاد وابسته نفت گام‌های موثری را بردارد. این صنعت در طول سال‌های گذشته، به‌خصوص پس از ارتقا توان تولید و ساخت داخل خود اقداماتی جهت ارتقا کیفیت خود انجام داده که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ارتقای پلت‌فرم جهت انطباق سطح استانداردهای محصولات جاری با استانداردهای ۵۱ گانه

• انطباق محصولات با الزامات قانونی/ ایمنی (مانند ABS، کمربند و امثالهم و... )

• ارتقای کیفی محصولات خودروسازی جهت انطباق با استانداردهای زیست محیطی

• ارتقای سطح کیفی و کاهش نمره منفی با نگاه کاهش مراجعات به نمایندگی و تامین رضایت مشتریان

• ارائه برنامه طراحی و توسعه محصولات جدید جهت جایگزینی با محصولات قدیمی

• رویکرد طراحی و برخورداری از پلت‌فرم مشترک برای روزآورسازی محصولات در چرخه عمر محصولات و عبور از تولید متکی بر قطعات CKD شرکت‌های خودروسازی خارجی

در سال‌های رشد اقتصاد ایران (۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰) نرخ رشد متوسط حدود ۴ درصد بوده است و این در حالی است که در سال‌های مذکور صنعت خودرو پایین‌ترین افزایش قیمت را نسبت به سایر کالاهای مصرفی به‌خود اختصاص داده است. این امر بیانگر این است که ارزش افزوده صنعت خودرو، پیش از بروز بحران اقتصادی، دارای بیشترین بازدهی بوده و نهاده‌های تولید را به بهره‌ورترین شکل ممکن به‌کار برده است. شاهد این ادعا اینکه بین سال‌های ۱۳۷۶ الی ۱۳۹۲ درحالی‌که متوسط رشد شاخص بهای کالاهای مصرفی ۷/ ۱۵ درصد بوده، این رشد برای شاخص بهای خودرو تنها ۹/ ۲ درصد بوده است.

اهداف صنعت خودرو ایران درافق 1404

در راستای سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ ابلاغی مقام معظم رهبری «دست یافتن به جایگاه نخست اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی با تاکید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم»، صنعت خودرو به‌عنوان پیشتاز و لکوموتیو صنعت کشور از طریق ایجاد توانمندی‌ها و قابلیت‌های علمی، فنی و... می‌تواند در دستیابی به چشم‌انداز کشور ایفای نقش کند. بر این اساس چشم‌انداز صنعت خودرو به شرح زیر تعیین شد:

«دستیابی به جایگاه نخست صنعت خودرو منطقه، رتبه پنجم آسیا و رتبه یازدهم در جهان از طریق رقابت‌پذیری مبتنی‌بر توسعه فناوری».

راهبردهای دستیابی به چشم‌انداز فوق عبارتند از:

• پایگاه تولید خودرو با علامت تجاری داخلی، مشترک یا جهانی در منطقه با تاکید بر صادرات محصولات تولیدی

• پایگاه تولید قطعات و مجموعه‌های خودرو با علامت تجاری معتبر داخلی یا جهانی در منطقه، با تاکید بر مزیت رقابتی

• جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی (مستقیم یا مشترک) در راستای جذب فناوری‌های نوین و توسعه صادرات

• پایگاه مراکز طراحی، آزمون و خدمات مهندسی خودرو در منطقه

اهداف صنعت خودرو در افق 1404 عبارتند از:

۱- خودروهای سبک (سواری ووانت)

• تولید حداقل سه میلیون دستگاه خودرو (تولید 2 میلیون دستگاه برای بازار داخل و یک میلیون دستگاه برای صادرات) (صادرات یک دستگاه از هر سه دستگاه)

• تولید حداقل ۵۰ درصد ازخودروهای سبک ساخت داخل بانمانام (برند) داخلی

• تامین حداقل 25 میلیارد دلار قطعه توسط قطعه‌سازان برای خودروهای ساخت داخل

• صادرات قطعات به ارزش۶ میلیارد دلار توسط قطعه‌سازان به بازارهای مستقل خارجی (خطوط تولید، یدکی و متفرقه)

2-خودروهای تجاری (حمل کالا و مسافر)

• تولید حداقل ۱۲۰ هزار دستگاه خودرو (تولید ۹۰ هزار دستگاه برای بازار داخل و ۳۰ هزار دستگاه برای صادرات (صادرات از هر ۴ دستگاه یک دستگاه)

3-کسب سهم ارزش تولیدات صنعت خودرو حداقل 4 درصد از تولید ناخالص داخلی

۴-کسب سهم ارزش افزوده صنعت خودرو حداقل ۲۰ درصد از ارزش افزوده کل صنعت کشور.