واکنش فعالان بورس به قیمت‌های جهانی

«دنیای اقتصاد» بررسی می‌کند
رفتارشناسی معامله‌گران در پیروی از قیمت‌های جهانی
گروه بورس- زهرا مجتهد: همیشه رخدادهای بازار سهام ناشی از تصمیم‌گیری‌های فعالان این بازار است. رفتار معامله‌گران بازار سهام، اکنون به گونه‌ای است که به طور لحظه‌ای از سایر بازارها و همچنین بازارهای جهانی تاثیر می‌پذیرد.
شاخص قیمت جهانی کالا از سال 2003 با شیب تند روند افزایشی را آغاز کرد و در همین سال‌ها سهام گروه فلزات اساسی نیز شاهد افزایش قیمت بوده‌اند. اکنون به نظر می‌رسد که قیمت این کالاها در حال اصلاح و برگشت به قیمت پایین‌تر است.
به عنوان نمونه سه‌شنبه هفته گذشته نرخ جهانی بیلت در سایت LME به اشتباه مبلغ یک‌هزار دلار درج شده بود. این جهش یکباره قیمت بیلت در جهان باعث شد تا تحلیل‌گران و فعالان بازار سهام در ایران اقدام به تجدیدنظری سریع در نقطه‌نظر خود راجع به صف فروش «فخوز» کنند. پیروی از یک اشتباه جهانی باعث شد تا صف فروش سهام فولاد خوزستان در همان روز (سه‌شنبه قبل) جمع‌آوری شود و حتی روز بعد به صف خرید تبدیل شود. اما این تبدیل صف فروش به خرید در روز شنبه یعنی سومین روز پس از درج اشتباه یاد شده در سایت LME، به دنبال اصلاح قیمت بیلت ناگهان به صف فروش - همانند وضعیت قبل - بازگشت. البته این اتفاق جزو اتفاق‌های نادر در بازار سهام محسوب نمی‌شود. پیش از این نیز بازار سهام با چنین تحولاتی مواجه بوده است. این تجربه برای سهام ملی مس در ماه‌های اخیر نیز صورت گرفته بود به‌طوری که هر بار که قیمت جهانی مس چند درصدی افزایش یا کاهش می‌یافت، ملی مس در روزهای بعد از آن صف خرید فروش را تجربه می‌کرد.در صورتی که شرکت مس ایران محصولاتش را در بورس فلزات با در نظر گرفتن نرخ میانگین قیمت مس در LME به فروش می‌رساند و این تغییر در رفتار بازار ناشی از تغییرات قیمت جهانی فلزات با فعالیت واقعی این شرکت مطابقت ندارد.بنابراین در قیمت پایه محصول این شرکت، افزایش یا کاهش قیمت جهانی یک روزه نمی‌تواند اثرگذار باشد. از سوی دیگر نرخ فروش در یک دوره کوتاه را نمی‌توان به وضعیت فروش در کل سال تعمیم داد.در این میان نیز می‌توان به تجربه‌ای دورتر در بازار سهام اشاره کرد. اتفاق دیگری که سال گذشته برای فلز «روی» افتاد.در آن موقع قیمت جهانی این فلز بالای چهار هزار دلار بود و تحلیل‌هایی که برای قیمت جهانی فلز «روی» وجود داشت حاکی از پیش‌بینی رشد قیمت این فلز تا رقم پنج‌هزار دلار هم بود. اما در حال حاضر قیمت سهام مربوط به گروه روی با توجه به اینکه نرخ جهانی این فلز به پایین‌تر از رقم یک‌هزارو ۸۰۰دلار هم کاهش یافته به حدود یک دهم قیمتی که در روزهای اوج خود داشتند، رسیده است.این در حالی است که بررسی تحلیل‌های آماری منتشر شده داخلی و بین‌المللی مربوط به بازارهای کالا نشان می‌دهد که اغلب این پیش‌بینی‌ها اشتباه از آب درآمده و بازار سهام را به خطا سوق داده است.
بر همین اساس بهترین حالت برای گریز از خطاهای یاد شده روی آوردن سهامداران به تحلیل‌های درازمدت است. از طرفی با توجه به رابطه و همبستگی قیمت‌های جهانی فلزات و سایر بازارهای مالی با بورس، بهتر است که شرکت‌های بورسی فعال در صنایع فلزی اقدام به ارائه اطلاعات بودجه‌ای خود به صورت دامنه‌ای کنند. به گونه‌ ای که با در نظر گرفتن میانگین قیمت جهانی فلز، پیش‌بینی درآمد هر سهم را با توجه به اعداد به دست آمده در چند رقم اعلام کنند، تا قدرت تصمیم‌گیری فعالان بازار درخصوص حفظ یا واگذاری سهام سرمایه‌گذاری شده از سوی آنها افزایش یابد. به لحاظ رفتارشناسی نیز مدل‌های رفتاری متعددی در بازار سهام ما حاکم است که افراد برحسب یافته‌‌ها و اطلاعات خود از آنها به عنوان یک زیرساختار تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در بورس استفاده می‌کنند.دسته‌بندی این افراد معمولا به سرمایه‌گذاران با دید بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت یا همان نوسان‌گیر‌ها خلاصه کرد.
اگر چه برخی از افراد نیز با بهره‌گیری از تحلیل‌های قوی، تدابیری برای کسب سود می‌کنند و گاهی از این طریق امتیاز بیشتری را از سرمایه‌گذاری در بورس به‌دست می‌آورند، اما اغلب دسته‌بندی‌های معامله‌گران در بازار سرمایه به سه گروه یاد شده معطوف می‌شوند.به هر رو هر یک از گروه‌های فعال در بازار از یک مدل رفتاری برخوردارند که تا به امروز گروه نوسان‌گیرها، عایدی بیشتری از مبادلات سهام در بورس تهران داشته‌اند.اما گاهی اتفاق‌هایی در بازار هم باعث منحرف شدن آنها از مسیر نوسان‌گیری می‌شود.
ثبات در پیروی از یک مدل رفتاری یکسان در مقاطع مختلف بازار، تجربه‌های متفاوتی را نصیب این دسته از معامله‌گران می‌کند.در همین راستا، رضا بختیاری یکی از کارشناسان فعال بازار سرمایه در خصوص رفتار بازیگران بازار در خصوص اثر نوسان قیمت‌های جهانی فلز می‌گوید: «به‌کارگیری ابزارهای مشتقه هم در بازار و هم برای شرکت‌هایی که قیمت جهانی مستقیما بر قیمت مواد اولیه آنها موثر است، می‌تواند راهکار مناسبی باشد.»
حضور موثر بازارگردان در همه شرایط
وی همچنین معتقد است که حضور بازارگردان در همه شرایط از افت‌و‌خیز شدید سهم جلوگیری می‌کند و مانع از نوسانات شدید و پدیدار شدن صف‌های خرید یا فروش می‌شود. این عامل همچنین می‌تواند به‌عنوان یک تحلیل‌گر قوی در بازار موثر باشد و سهم را به سمت‌و‌سوی درست‌تری هدایت کند.
وی افزود: اکتفا کردن معامله‌گران به نرخ LME و تغییر صف‌‌های خرید به فروش و برعکس‌، نمی‌تواند به عنوان یک پشتوانه تحلیلی قوی تلقی شود و همانند واقعه هفته گذشته به عاملی برای گمراه کردن فعالان بازار مبدل می‌شود.
نبود نهادهای مهم
بختیاری با اشاره به این مطلب که نهادهای مهم و اصلی که باید مانع از ایجاد نوسانات یک‌باره شوند، در بازار وجود ندارد، تصریح کرد: اگر ابزارهای «فیوچر» در بازار سهام به کار گرفته شوند، ریسک‌های موجود قابل پوشش می‌شوند.
وی افزود: درشرکت‌ها نیز ابزارهایی وجود دارد که می‌توانند با به کار گرفتن آنها، محصولات خود را نقدی بفروشند و براساس قاعده معاملات «فیوچر» هم شرکت‌های واسطه‌ای، سهام آنها را بخرند. در نهایت بر پایه این فرآیند شرکت‌ها می‌توانند سود قابل اتکایی را به سهامداران خود ارائه بدهند.همین کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: با استفاده از این قبیل ابزارها هرچه قدر هم که قیمت سهم دچار نوسان شود، باز هم قادر خواهد بود سود تعیین شده را به سرمایه‌گذار خود بدهد.
مدیریت نقدینگی
وی یادآور شد که مدیریت نقدینگی در بازار سهام نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. پس از اتمام فصل مجامع و تبعاتی که پس از این فصل بازار دنبال می‌کند، سازمان خصوصی‌سازی نیز بزرگ‌ترین شرکت بورسی عرضه می‌کند و منابع مالی در بازار هم به سمت خرید این سهام سوق می‌یابد و شرکت‌های واسطه‌ای هم برای تامین منابع، راهی به‌جز جابه‌جایی سهام ندارند.وی افزود: متاسفانه سهامداران حرفه‌ای هم با نگاه به فضای کلی در بازار حرکت می‌کنند.
به طور مثال با تعقیب شاخص جهانی فولاد که تنها چهار ماه از ایجاد آن می‌گذرد و هنوز وضعیت معاملات فولاد را به درستی نشان نمی‌دهد، به آن روند اتکا کرده و از آن برای تحلیل‌های داخلی بهره می‌برند.
شاخص قیمت کالا
در همین حال محمد مساح یکی دیگر از فعالان بازار سرمایه در خصوص تحلیل‌های موجود در بازار اظهار داشت: بورس تهران نیز همانند همه بورس‌های دنیا تحت تاثیر بازارهای دیگر قرار دارد، چه بازارهای مالی و چه بازارهای کالا.
سهام تورمی
وی افزود: این تاثیر به ویژه برای سهام تورمی مانند صنعت فلزات بیشتر مشهود است. همبستگی میان بازارهای کالا، شاخص قیمت کالا و قیمت‌های جهانی، به سرعت روی بورس ایران منعکس می‌شود.
وی افزود: این آزمون تجربه شده‌ای است که در بورس تهران بسیار مشاهده شده است. به طور نمونه از سال 83 تا سال 87 با نگاهی به شاخص قیمت کالا می‌توان رشد این شاخص را دریافت. از همین رو شاخص فلزات اساسی نیز با پیوند بسیار نزدیکی از حرکت شاخص قیمت کالا پیروی کرده و حرکت‌هایی هم داشته است و هنگامی که در جولای سال 2008 برگشت، شاخص گروه صنعت فلزات اساسی و کانی‌های فلزی هم دچار وارونگی شدند.
همگام با حرکت‌ شاخص‌های جهانی
وی معتقد است که با این تفاسیر طبیعی است که در هر دوره بازیگران بازار همگام با حرکت‌ شاخص‌های جهانی از خود واکنش نشان دهند.
وی برخلاف گفته‌های بختیاری در خصوص شاخص کالا به آن استناد کرده و افزود: با توجه به زیرگروه شاخص قیمت کالا یعنی شاخص CRB، نشانه‌های روند کاهشی آن در گروه مس، فولاد و روی قابل‌رویت است.
تغییرات روزانه تقریبا غیرممکن ...!
وی در پاسخ به این پرسش که با این حال تغییر قیمت جهانی فلزات در یک روز نمی‌تواند بر روی EPS شرکت تاثیرگذار باشد، خاطرنشان کرد: در واقع بازار در انتظار اثر قیمت جهانی کالاها بر EPS شرکت نمی‌ماند و پس از تاثیر، نسبت به حفظ یا واگذاری سهام واکنش نشان می‌دهد!
با توجه به ارتباط همه بازارهای مالی با یکدیگر این وقفه ایجاد نمی‌شود.
«فولاد» به جای «فخوز»
وی درخصوص اتفاقی که برای سهام فولاد خو زستان در هفته گذشته افتاد، گفت: اینکه معامله‌گران با استناد به قیمت LME اقدام به صف خرید کرده‌اند، نمی‌تواند منطقی باشد.
اگر تغییر تصمیم‌گیری به توجه معامله‌گران به قیمت LME بستگی داشت، باید به جای نماد معاملاتی «فخوز»، «فولاد» دچار تبدیل صف فروش به خرید می‌شد.
تنها یک عرضه و تقاضای روزانه بود
وی معتقد است که چرخش صف فروش به خرید نماد فولاد خوزستان مربوط به عرضه و تقاضای روزانه در بازار بوده، نه پیروی از اشتباه سایت LME. این کارشناس بازار سرمایه یادآور شد: با توجه به تقویت نرخ دلار، قیمت جهانی فلزات گرانبها و به طور کلی گروه فلزات به سمت پایین در حرکت است و در بازار سهام کاملا منعکس می‌شود.