محمد غلامی رمان «زندگی اسرارآمیز» کتابی است که اخیرا به بازار آمده وتوانسته نظر مخاطبان علاقه‌مند به ادبیات را جلب کند. این رمان نوشته سو مانک کید نویسنده آمریکایی است که کتابش را در سال 2002 توسط انتشارات وایکینگ منتشر کرد و در فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های نیویورک تایمز قرار گرفت و به چندین زبان ترجمه شد. نویسنده با همین کتاب به شهرتی جهانی دست یافت و متن این رمان در آمریکا در قالب درس ادبیات تدریس می‌شود. عباس زارعی مترجم جوان این رمان باانتشار این کتاب توانست نامش را به‌عنوان مترجمی قابل دفاع در ادبیات ایران مطرح کند. آنچه می‌خوانید گفت‌وگوی آخر هفته «دنیای اقتصاد» با این مترجم است به بهانه کتابی که توسط نشر آموت در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.

چطور شد که وارد وادی ترجمه شدید و از چه زمانی به‌طور حرفه‌ای کار ترجمه کتاب را آغاز کردید؟
راستش علاقه به ادبیات، کتاب و نوشتن من را به این سمت سوق داد و هرچند دیپلم ریاضی و فیزیک داشتم، تغییر رشته دادم و در رشته مترجمی زبان انگلیسی لیسانس گرفتم و بعد هم در مقطع کارشناسی ارشد آموزش زبان انگلیسی ادامه تحصیل دادم. کار ترجمه را از وقتی که دانشجوی لیسانس بودم، از طریق همکاری با نشریات استان قزوین با ترجمه مقالات علمی شروع کردم و اولین کتابم در سال ۱۳۸۷ توسط انتشارات سایه گستر به چاپ رسید.
تا به حال چند کتاب ترجمه کرده‌اید و به چه موضوعاتی بیشتر علاقه دارید؟
حدود چهل کتاب را تاکنون ترجمه کرده‌ام که ۲۵ عنوان از آنها چاپ شده و بقیه نیز مراحل آماده شدن برای چاپ را سپری می‌کنند. از این میان سی عنوان شامل کتاب‌های علمی و رمان برای کودکان و نوجوانان است و ده عنوان برای بزرگسالان. تقریبا به همه شاخه‌های علمی علاقه دارم؛ اما در حوزه ادبیات داستانی مترجم می‌تواند بهتر و بیشتر از خلاقیتش برای ترجمه استفاده کند. ضمن اینکه در قالب داستان بهتر می‌شود مفاهیم مورد نظر را به مخاطب انتقال داد؛ بنابراین بیشتر به ترجمه رمان و داستان گرایش دارم.
کیفیت آثار ترجمه شده همواره بحث محافل ادبی بوده است. نظر شما درباره ترجمه‌هایی که این روزها وارد بازار می‌شود، چیست؟
متاسفانه اکثر ترجمه‌ها کیفیت متوسط و حتی پایینی دارند.
علت این امر را در چه می‌دانید؟
چند عامل باید کنار یکدیگر قرار بگیرند تا ترجمه، ترجمة خوبی از کار دربیاید. ضعف یا قصور در هر یک از این عوامل باعث تنزل کیفیت ترجمه می‌شود. به‌طور خلاصه این عوامل عبارت است از: ۱.تسلط بر زبان مبدا و فهم درست متن مورد نظر ۲. تسلط بر موضوع ۳. تسلط بر زبان مقصد ۴. دقت و احساس مسوولیت
کدامیک از اینها بیشتر به کیفیت ترجمه ضربه می‌زنند؟
به نظر بنده در کشور ما عدم تسلط بر زبان مقصد؛ یعنی فارسی بیشترین ضربه را بر پیکره ترجمه وارد می‌کند. محصول ترجمه در نهایت به زبان مقصد در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد و مترجم هرچقدرهم که بر موضوع و زبان مبدا تسلط داشته باشد، اما نتواند به فارسی روان بنویسد، نتیجه کارش جالب توجه نخواهد بود.
اخیرا رمان «زندگی اسرارآمیز» با ترجمه شما از سوی نشر آموت منتشر شده است. چطور شد به فکر ترجمه این کتاب افتادید.
اواخر سال ۹۱ خدمت آقای علیخانی، مدیر محترم نشر آموت بودم. چند کتاب در دفتر کار ایشان موجود بود. آنها را ورق زدم و از این کتاب خوشم آمد. به نظرم آمد که صرفا یک رمان سرگرم‌کننده نیست و حرف‌هایی برای گفتن دارد. کتاب را به خانه بردم و یکی دو فصلش را خواندم و تصمیم گرفتم آن را ترجمه کنم.
ترجمه این رمان چقدر طول کشید؟ آیا در خلال ترجمه آن با مشکل خاصی مواجه نشدید؟
ترجمه این کتاب حدود پنج ماه طول کشید؛ مشکلات و پیچیدگی‌ها همیشه در کار ترجمه وجود دارند؛ اما با وجود فرهنگ‌های مختلف و دسترسی به اینترنت به راحتی می‌توان در مورد مسائل فرهنگی، تاریخی و اجتماعی ملل مختلف و همچنین پیچیدگی‌های زبانی اطلاعات لازم را به دست آورد. فقط حوصله و پشتکار می‌خواهد.
از کتاب «زندگی اسرارآمیز» بیشتر برایمان بگویید.
خانم سو مانک کید نویسنده آمریکایی، این کتاب را در سال ۲۰۰۲ از طریق انتشارات وایکینگ منتشر کرد. این کتاب به بیش از سی زبان زنده دنیا ترجمه شده و فروش آن به بیش از هشت میلیون نسخه در سراسر جهان بالغ می‌شود. این کتاب برنده و نامزد جوایز بسیاری بوده است. از جمله نامزد جایزه اورنج سال ۲۰۰۲ و برنده جایزه Book Sense Book در سال ۲۰۰۴. حتی متن این کتاب در مدارس آمریکا در قالب درس ادبیات تدریس می‌شود. داستان کتاب در سال ۱۹۶۴ در جنوب آمریکا اتفاق می‌افتد. داستان از زبان لی‌لی که یک دختر چهارده ساله است روایت می‌شود و دارای جنبه‌های تاریخی، روان‌شناختی، فلسفی و حتی عرفانی است. ضمن آنکه ما را با زندگی اسرارآمیز زنبورهای عسل نیز آشنا می‌کند. لی‌لی در این داستان عازم سفری می‌شود که در ظاهر برای جست‌وجوی مادرش است، اما در واقع سفری است برای شناخت خویش و رها شدن از قیودی که مانع تعالی انسان می‌شوند.
آیا از این نویسنده کتاب‌های دیگری منتشر شده است؟
این نویسنده دو رمان دیگر با عناوین «اختراع بال‌ها» و «صندلی پری دریایی» دارد و چند کتاب دیگر که ماهیت غیرداستانی دارند.