روزگار ناخوش بازار نفت

نفت و پتروشیمی - حدیث موسوی: انقلاب انرژی یا تولید نفت و گاز از شیل اتفاقی است که می‌تواند حجم تولید نفت و میعانات گازی آمریکا را به بالاترین میزان در تاریخ این کشور افزایش دهد. افزایش ذخایر استراتژیک و ذخایر تجاری نفت خام و موجودی نسبتا عظیم لوله‌ها، رشد ذخایر بنزین و گازوئیل، کاهش قیمت‌های اتانول و متانول در کنار رشد تقاضای نفت خام و بهبود اقتصاد آمریکا از جمله مواردی هستند که نشان می‌دهد رشد تولید نفت و گاز این کشور از رشد تقاضای آن پیشی گرفته است. این موارد موجب شده‌اند آمریکا که دورانی به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام در جهان شناخته می‌شد به‌عنوان کشوری با پتانسیل تبدیل شدن به یک تولیدکننده قدرتمند مبدل شود. این موارد تاکنون باعث کاهش قیمت نفت خام در بازارهای جهانی شده که افزایش تقاضای شرق آسیا و اقتصادهای نوظهور نیز نتوانسته است از روند کاهنده قیمت‌ها جلوگیری کند؛ البته چشم‌انداز قیمت نفت بسیار مبهم است؛ چراکه تنش‌های ژئوپلیتیک در غرب آسیا و شرق اروپا هم‌اکنون این بازار را بسیار سردرگم و نوسانی کرده است. به‌عنوان مثال در سه ماه گذشته میلادی یعنی در ماه‌های ژوئن، جولای و آگوست با آنکه برآیند عمومی قیمت جهانی نفت خام آمریکا متمایل به کاهش بود، اما انتشار داده‌های مثبت و منفی از اقتصاد برخی کشورها از جمله چین، آمریکا و منطقه یورو، همچنین تنش‌های سیاسی و منطقه‌ای در عراق و اوکراین موجب نوسانی شدن و افزایش قیمت نفت خام در برخی هفته‌های معاملاتی طی این دوره سه ماهه شد.

در هفته منتهی به ۶ ژوئن متوسط بهای نفت برنت و نفت خام آمریکا نسبت به هفته ماقبل خود کاهش داشت. صحبت‌های هرچند کوتاه رئیس‌جمهور روسیه و اوکراین در نرماندی فرانسه و احتمال کاهش تنش‌ها بین دو کشور مهم‌ترین‌ عامل کاهش قیمت نفت در این هفته بود. بر اساس گزارش‌های رویترز، متوسط ذخایر تجاری و استراتژیک نفت خام آمریکا در این هفته به ترتیب به ۵/۳۸۹ و ۶۹۱ میلیون بشکه رسید که در مقایسه با هفته قبل کاهش ۴/۳ و صفر درصدی را نشان می‌داد.

در هفته بعدی یعنی در فاصله روزهای ۷ تا ۱۳ ژوئن نیز، بهای جهانی نفت خام نسبت به هفته قبل ۶۷/۲ درصد افزایش یافت که دلیل این امر پیشروی تروریست‌های تکفیری در عراق و تصرف چند شهر مهم از جمله موصل و همین‌طور افزایش صادرات چین و کاهش نرخ ذخیره قانونی برخی از بانک‌ها توسط بانک مرکزی این کشور بود. در این هفته نیز متوسط ذخایر تجاری نفت خام آمریکا ۹/۶ درصد نسبت به هفته پیشین کاهش داشت.

در هفته منتهی به ۲۰ ژوئن ۲۰۱۴ نیز متوسط بهای نفت خام آمریکا در مقایسه با هفته قبل با روند رو به رشدی همراه شد. دلیل این امر ادامه تحرکات گروهک تروریستی داعش و درگیری ارتش عراق برای بازپس‌گیری پالایشگاه نفت بیجی همزمان با افزایش تقاضای نفت در آمریکا با شروع سفرهای تابستانی بود. البته قیمت هر بشکه نفت اوپک نیز در این هفته با ۳۷/۲ درصد رشد نسبت به هفته ماقبل به ۴۴/۱۰۹ دلار رسید.

در هفته منتهی به ۲۷ ژوئن اما قیمت جهانی نفت خام آمریکا روند کاهشی در پیش گرفت؛ آن هم به دلیل موفقیت دولت و مردم عراق در مقابله با گروهک تروریستی داعش بود. در حدود ۵/۲ میلیون بشکه از ۳/۳ میلیون بشکه نفت صادراتی عراق از میادین نفتی جنوب این کشور تولید می‌شود که این مناطق هنوز کاملا امن هستند.

در ماه بعدی میلادی یعنی جولای و در هفته منتهی به چهارم این ماه باز هم با کاهش قیمت جهانی نفت خام روبه رو شدیم. احتمال شروع تولید نفت لیبی و موفقیت‌های دولت عراق در حمله به داعش از جمله عوامل اثرگذار بر کاهش قیمت نفت در این هفته بوده است. متوسط قیمت هر بشکه نفت اوپک هم به ۲/۱۰۸ دلار در این هفته رسید که در مقایسه با متوسط قیمت هفته ماقبل ۲۹/۱ درصد کاهش داشت.

این روند نزولی در هفته بعد (هفته منتهی به ۱۱ جولای) هم تکرار شد و بهای نفت خام آمریکا، برنت و اوپک بار دیگر مسیری کاهنده را در این مدت پشت سر گذاشت. ادامه تولید نفت عراق با ظرفیت‌های پیش از حمله داعش به این کشور، شروع تولید نفت در لیبی و مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ از جمله مهم‌ترین‌ دلایل روند کاهشی قیمت نفت در این هفته به شمار می‌رود. پتانسیل ریزشی قیمت نفت خام تحت تاثیر این عوامل تا حدی بود که حتی افت حدود ۳۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت در ۴ میدان نفتی عمده در دریای شمال نیز نتوانست مانع از کاهش قیمت‌ها شود. گفته شده این کاهش تولید به دلیل عملیات مربوط به تعمیر و نگهداری فصلی بوده است که موجب شد تولید نفت این ۴ میدان به پایین ترین سطح از سال ۲۰۱۰ تاکنون برسد.

در هفته منتهی به ۱۸ جولای نیز برای سومین هفته متوالی در این ماه بهای نفت خام آمریکا، برنت و اوپک کاهش یافت. دیدار دو روزه وزیر امور خارجه کشورمان با همتای آمریکایی خود برای حل موضوع هسته‌ای، کاهش مصرف نفت در پالایشگاه‌های نفت چین در کنار تولید نفت در عراق و لیبی از جمله عوامل اثرگذار بر استمرار کاهش قیمت نفت خام در این هفته بود. ذخایر تجاری نفت خام آمریکا در این هفته معاملاتی -در حالی که ذخایر استراتژیک آن کماکان روی رقم ۶۹۱ میلیون بشکه ایستاده است- به ۳۷۵ میلیون بشکه رسید که در مقایسه با هفته ماقبل ۵/۷ درصد افت داشت.

در هفته بعدی و در روزهای منتهی به ۲۵ جولای اما با صعود قیمت نفت خام آمریکا به دلیل افزایش مجدد تنش‌ها بین روسیه و غرب و تهدید به تشدید تحریم‌ها علیه روسیه روبه‌رو شدیم. در این میان بالا گرفتن درگیری‌ها بین دولت و جدایی‌طلبان روسیه در شرق اوکراین، درگیری‌ها در غزه و کاهش ذخایر تجاری نفت آمریکا نیز به افزایش قیمت نفت در این هفته دامن زد. متوسط هفتگی بهای این ماده خام در هر بشکه در سطح ۰۶/۱۰۶ دلار قرار گرفت. در هفته منتهی به یک آگوست اما به دلیل کاهش تقاضا در آسیا و اروپا که منجر به فروش نرفتن برخی از قراردادهای آتی نفت (تحویل ماه آگوست) شد و تعطیلی یک پالایشگاه در خلیج مکزیک قیمت نفت خام نسبت به هفته ماقبل تنزل کرد.

در هفته معاملاتی منتهی به ۸ آگوست در حالی که بهبود شاخص‌های اقتصادی در آمریکا، ادامه ناآرامی‌ها در عراق، لیبی و اوکراین موجب افزایش قیمت نفت خام شد اما کمبود تقاضا به‌عنوان سرعت‌گیر این رشد قیمت عمل کرد و موجب تعدیل بهای نفت خام شد که در نتیجه طی این هفته شاهد روند باثبات قیمت نفت خام در بازارهای جهانی بودیم. در این هفته متوسط بهای نفت اوپک نیز به ۲۸/۱۰۲ دلار در هر بشکه رسید که نسبت به متوسط هفته ماقبل ۰۸/۲ درصد کاهش داشت.

طی دو هفته بعدی نیز روند قیمت متوسط هفتگی بهای نفت خام آمریکا در بازارهای جهانی متمایل به کاهش بود. در هفته منتهی به تاریخ ۱۵ آگوست همسو با افت قیمت هر بشکه نفت خام آمریکا، بهای نفت اوپک و برنت نیز کاهش یافت. کمبود تقاضای نفت، ارقام ناامیدکننده از رشد اقتصادی منطقه یورو و عدم کاهش تولید نفت در عراق و لیبی از جمله مهم‌ترین دلایل کاهش قیمت نفت در این هفته بود. افزون بر این، عرضه نفت اوپک نیز در این هفته به بالاترین سطح در ۵ ماه گذشته رسید که شرایط را برای افت بیش از پیش قیمت آن مهیا ساخت. (کاهش به ۶۱/۱۰۱ دلار در هر بشکه که نسبت به هفته ماقبل افت ۸۱/۰ درصدی را نشان می‌داد.)

در هفته معاملاتی منتهی به ۲۲ آگوست نیز همان‌طور که گفته شد شاهد افت بهای نفت خام آمریکا در بازارهای جهانی بودیم. موفقیت دولت عراق در مقابله با گروهک تروریستی داعش، افزایش عرضه نفت لیبی و مشاهده نشانه‌هایی از کمبود تقاضا در بازار از جمله مهم‌ترین‌ دلایل این روند نزولی قیمت نفت در این هفته بود. متوسط هفتگی هر بشکه نفت اوپک به ۲۳/۹۹ دلار رسید که نسبت به میانگین هفته ماقبل ۹۱/۱ درصد کاهش داشت.

در هفته منتهی به ۳۱ آگوست اما شاهد افزایش قیمت هفتگی نفت در بازارهای جهانی بودیم. طبق اعلام بلومبرگ بهای هر بشکه نفت خام آمریکا برای نخستین هفته در بیش از یک ماه اخیر در بازارهای لندن و نیویورک افزایش یافت؛ چراکه گمانه‌زنی‌ها بر این مبنا بود که پیشرفت اقتصادی آمریکا موجب افزایش تقاضا برای سوخت خواهد شد. شاخص نهایی اطمینان مصرف‌کننده موسسه تامسون رویترز و دانشگاه میشیگان برای آمریکا در ماه آگوست (۱۰ مرداد تا ۸ شهریور) بالا رفت.

وزارت بازرگانی آمریکا نیز پنجشنبه گذشته اعلام کرد: در سه ماهه دوم سال میلادی جاری، اقتصاد این کشور بیش از آنچه انتظار می‌رفت، پیشرفت کرده است که همین امر به منزله اهرمی برای بالا بردن قیمت نفت خام عمل کرد. هرچند تشدید تنش‌ها میان روسیه و اوکراین نیز در افزایش قیمت نفت خام در این مدت بی‌تاثیر نبود.

کاهش قیمت نفت خام آمریکا در اولین روز از ماه سپتامبر

در اولین روز از هفته معاملاتی بازارهای جهانی در ماه سپتامبر، بهای نفت خام آمریکا (WTI) با ۳۴/۰ درصد کاهش نسبت به روز معاملاتی قبل (جمعه شب) به ۶۳/۹۵ دلار در هر بشکه رسید. نفت برنت نیز با ۲۷/۰ درصد کاهش رقم ۹۱/۱۰۲ دلار در هر بشکه را ثبت کرد. به گزارش بلومبرگ در حالی که شاخص PMI چین در ماه جولای ۷/۵۱ واحد بود این رقم در ماه گذشته میلادی یعنی آگوست به ۱/۵۱ واحد رسید که از برآوردهای قبلی کمتر بود. با توجه به اینکه کاهش این شاخص (به‌عنوان یک داده پیش‌نگر) نشان‌دهنده تضعیف شرایط کسب و کار نسبت به ماه قبل است، بنابراین انتظار بازارهای مالی بر این است که طی ماه‌های آینده فعالیت‌های تولیدی در این کشور و به تبع رشد اقتصادی چین تضعیف شود که در نتیجه روز دوشنبه قیمت جهانی نفت خام در واکنش به اعلام این شاخص کاهش یافت.