دنیا سهرابی: «ما هشت سال دفاع مقدس داشتیم، در مورد این هشت سال می‌شود تا هشتاد سال فیلم ساخت و هنوز فیلم‌های دفاع مقدس حتی ذره‌ای از جنگ را بازگو نکرده‌اند.» این بخشی از سخنان مصطفی رزاق‌کریمی کارگردان فیلم تحسین شده «خاطراتی برای تمام فصول» در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای‌اقتصاد» است. در این سال‌ها البته فیلم‌های بسیاری هم درباره جنگ ساخته شده‌اند و سینمای ایران در این عرصه در اواخر دهه 60 و اوایل دهه 70 دوران درخشانی را پشت سر گذاشت و فیلم‌های نسبتا موفقی در این ژانر ساخته شدند. فیلم عقاب‌ها و کانی‌مانگا در دهه 60، آژانس شیشه‌ای و لیلی با من است در دهه 70 و سه‌گانه‌ اخراجی‌های1 و 2 و 3 در دهه‌ 80 پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای دفاع مقدس در کشور بوده‌اند.در این گزارش به پرفروش‌های این ژانر پرداخته‌ایم.
اخراجی‌ها (مسعود ده‌نمکی، دهه ۸۰)
نخستین فیلم دفاع مقدس و دومین اثر که پس از فیلم «آتش‌بس» توانست رکورد میلیاردی را قاطعانه از آن خود کند «اخراجی‌ها»، اولین ساخته مسعود ده‌نمکی بود. ده‌نمکی با دستمایه قرار دادن ماجرای اخراجی‌ها که داستانی مستند بود، فیلم خود را با حضور جمعی از ستارگان سینمای ایران جلوی دوربین برد. این فیلم شاید بعد از «لیلی با من است» دومین فیلم مهم سینمایی باشد که جنگ تحمیلی را با زاویه طنز می‌نگرد و البته ده‌نمکی در مقابل کمال تبریزی کمترین خط قرمز ممکن را در پرداختن به این موضوعات داشته است. ده‌نمکی توانست در دو فیلم بعدی خود نیز به فروش‌های میلیاردی دست پیدا کند و نام خود را به عنوان پولسازترین کارگردان سینمای ایران ثبت کند. «اخراجی‌ها 3» با فروشی معادل پنج میلیارد و 900 میلیون تومان، «اخراجی‌ها 2» با فروش سه میلیارد و 750 میلیون تومان و «اخراجی‌ها1» با فروشی معادل 2 میلیارد و 400 میلیون تومان رکوردداران سینمای ایران از لحاظ میزان فروش هستند.


عقاب‌ها (ساموئل خاچیکیان، ۱۳۶۴)
پرتماشاگرترین فیلم دفاع مقدس سینمای ایران که در بهترین زمان ممکن ساخته شد و به نمایش درآمد. استفاده از بازیگران معروف و محبوب از جمله سعید راد که در آخرین لحظات برای ایفای نقش اول انتخاب شد، در کنار ریتم پرکشش فیلم، فیلمنامه جذاب و پرداخت مناسب همه دلایلی بود که موجب شد، فیلم به مذاق تماشاگر خوش آید و صف‌های طولانی در کنار سینماهای نمایش‌دهنده عقاب‌ها پدید آمد. هرچند فقر از سر و روی فیلم می‌بارید و در تمامی صحنه‌های پرواز هواپیماها، جنگ هوایی با استفاده از فیلم‌های مستند روی میز مونتاژ ساخته شد اما عقاب‌ها، با ۱۶ میلیون تومان فروش در اکران اول تهران، در حالی که ۳۰ درصد جمعیت ۶ میلیونی تهران فیلم را دیدند، پرفروش‌ترین فیلم سال ۱۳۶۴ لقب گرفت.


کانی مانگا (مرحوم سیف‌الله داد، ۱۳۶۷)
کانی‌مانگا، نسبت به همتایش «عقاب‌ها» فیلم بسیار بهتری بود، اما نتوانست رکورد فروش آن فیلم را جابه‌جا کند. اگر عقاب‌ها درست در بحبوحه جنگ هوایی ایران و عراق روی پرده آمد، اکران کانی‌مانگا مصادف شد با پذیرش قطعنامه و پایان جنگ. صحنه‌های نبرد هوایی در کانی‌مانگا، بر خلاف عقاب‌ها روی میز مونتاژ ساخته نشد و برای اولین بار در سینمای ایران، صحنه‌های نبرد هلیکوپتر به یمن امکاناتی که سیف‌الله داد فراهم کرد، بازسازی شد. پرفروش‌ترین فیلم سال ۱۳۶۷ با رقمی نزدیک به ۱۲ میلیون تومان که در اکران شهرستان‌ها هم بسیار موفق بود، تا سال‌های سال اکران می‌شد و می‌فروخت. این فیلم را نزدیک به یک میلیون نفر تماشا کردند.


افق (مرحوم رسول ملاقلی‌پور، ۱۳۶۸)
«افق»، نشانه عزم راسخ سازنده‌اش برای ساخت یک فیلم جنگی پرفروش و خوش‌ساخت و حرفه‌ای بود. جلوه‌های ویژه در افق، اهمیت بسزایی داشت. در این فیلم شاهد انفجارهای پیاپی بودیم تا منطق و دلیل. به همین جهت افق به مذاق تماشاگر عام خوش آمد. افق، اگر چه در کارنامه سازنده‌اش فیلم شاخصی نیست؛ اما در میان فیلم‌های سینمایی دفاع‌مقدس یکی از شاخص‌ترین‌هاست. دومین فیلم پرفروش تهران در سال ۱۳۶۸ که نزدیک به یک میلیون نفر آن را تماشا کردند، با رقمی حدود ۱۶ میلیون تومان و پرفروش‌ترین فیلم همین سال در اکران شهرستان‌ها متعلق به همین فیلم رسول ملاقلی‌پور است.


آژانس شیشه‌ای (ابراهیم حاتمی‌کیا، ۱۳۷۷)
«آژانس شیشه‌ای» در فضای ملتهب سیاسی آن سال‌ها، فیلمی جنجال‌آفرین بود و از خطری خبر می‌داد که جامعه ایران آن روز را تهدید می‌کرد: شکاف نسل جنگ رفته و عامه مردم. این شکاف حتی می‌توانست به درگیری مسلحانه و گروگان‌گیری تبدیل شود و عمیق و عمیق‌تر شود. فیلم پس از موفقیت در جشنواره فجر سال ۷۶ به اکران درآمد و مورد استقبال مردم قرار گرفت. دومین فیلم پرفروش سال ۱۳۷۷ رقمی حدود ۱۷۰ میلیون تومان فروخت و باعث شد جایگاه حاتمی‌کیا در سینمای ایران بیشتر از گذشته به تثبیت برسد.