کارگروه ویژه «بورس» در تدوین برنامه ششم

گروه بورس، هدیه لطفی: مراسم رونمایی از سامانه جدید پس از معاملات بازار سرمایه که روز گذشته توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و با حضور مقامات و مدیران بازار سرمایه ایران برگزار شد، نه تنها به تشریح قابلیت‌ها، کارآیی‌ها و اهمیت ویژه سامانه جدید پرداخت، بلکه از آن به‌عنوان راهی برای حذف پولشویی، امکان تسویه چند ارزی، مدیریت ریسک، توسعه زیر‌ساخت‌های فنی بازار سرمایه و در نهایت اولین گام اساسی و پل ارتباطی به سوی بین‌المللی شدن بورس تهران عنوان شد. توجه به تخصصی شدن بخش‌های مختلف بازار سرمایه اعم از فرآیندهای پیش از معاملات، معاملات و پس از آن، طراحی و پیاده‌سازی سامانه پس از معاملات ویژه بازار سرمایه ایران به منظور پاسخگویی مناسب به نیازهای بازار در دستور کار شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه قرار گرفت که این سامانه مبتنی بر استانداردهای روز دنیا توسط توسط متخصصان داخلی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی طراحی و پیاده‌سازی شده است.

در این مراسم، علی صالح‌آبادی رئیس سازمان بورس اوراق بهادار تهران و حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، به ارائه اظهاراتی درخصوص مزایای سامانه جدید و جایگاه ویژه آن در بازار سرمایه پرداختند و در پایان مهندس حسین محمدی طراح سامانه پس از معاملات، ساختار این سامانه را برای حاضران تشریح کرد که در نهایت با حضور علی صالح‌آبادی،حسن قالیباف‌اصل، امیر هامونی، حامد سلطانی‌نژاد، سید‌علی حسینی، مهندس احمدی و طاهریان فرد، سامانه جدید پس از معاملات با دست نوشته رئیس سازمان بورس، رونمایی و به‌طور آزمایشی راه‌اندازی شد.

علی صالح‌آبادی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص این سامانه جدید اظهار کرد: همکاران ما در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و حوزه‌ آی‌‌تی تصمیم گرفتند با تجربیات خوب خود زیرساخت‌ها را فراهم سازند و سامانه جدید را تماما ملی طراحی کنند.

رئیس سازمان بورس گفت: با سامانه جدید، معاملات از هر جا و از هر نقطه دنیا امکان پذیر می‌شود و بحث تسویه چند ارزی از ویژگی‌های سامانه جدید پس از معاملات است که امکان اتصال این سامانه را به کشورهای دیگر فراهم می‌سازد و شرایط بین‌المللی شدن بازار سرمایه را تسهیل می‌کند. صالح‌آبادی در ادامه یادآور شد: طراحی این سامانه در چند فاز شروع شد که فاز اول بحث تسویه وجوه مطرح شده که هم اکنون چند سال است در حالت فعالیت است.

وی ادامه داد: در فاز دوم بحث رجیستری مطرح شد که همکاران ما با اعتماد به نفس، تحریم‌ها را کنار گذاشته و این نرم افزار را راه‌اندازی کردند.

سخنگوی سازمان بورس در این خصوص خاطر‌نشان کرد: با طراحی این سامانه کار بسیار بزرگی انجام شد در حالی‌که اهمیت این سامانه اگر از سامانه معاملات بیشتر نباشد، کمتر هم نیست و حتی در مواردی مهم‌تر از سامانه معاملات است.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص آشنایی طراحان این سامانه با مدل‌های بین‌المللی تصریح کرد: طراحی این سامانه توسط متخصصان داخلی به این معنا نیست که این افراد در جریان سامانه مشابه در کشورهای خارجی نیستند، بلکه آنها با مطالعه دقیق درخصوص سامانه کشورهای دیگر و با دارا بودن پیش زمینه‌ای توانا سامانه جدید را طراحی کردند. وی به نیروهای خلاق در بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: نیروی انسانی خلاقی در بخش‌ آی‌تی بازار سرمایه داریم که سرمایه‌های خوبی تلقی می‌شوند که هم سامانه‌ها را ارزان‌تر تولید می‌کنند و هم با توجه به بومی بودن سامانه، امکان اصلاح و توسعه آن را فراهم می‌کنند.

صالح‌آبادی در این خصوص ادامه داد: وقتی سامانه‌ای خریداری می‌شود بحث توسعه آن با مشکل و محدودیت مواجه می‌شود؛ اما سامانه‌های تولید داخل ضمن برخورداری از تجربیات جهانی قابلیت توسعه خواهند داشت. وی درخصوص اهمیت این سامانه جدید ابراز کرد: بحث مدیریت ریسک و فروش استقراضی دو نکته‌ای است که در این سامانه بسیار کارآ بوده و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. صالح‌آبادی در ادامه درخصوص استفاده از این سامانه و بین‌المللی شدن بازار سرمایه متذکر شد: با این سامانه معاملات از هر جا و از هر نقطه دنیا امکان پذیر می‌شود. این درحالی است که هم اکنون ۷۰ درصد معاملات بازار سرمایه به‌صورت آنلاین اتفاق می‌افتد و ما از نظر سامانه معاملاتی با هیچ مشکلی مواجه نیستیم؛ اما مهم‌تر از آن سامانه‌های پس از معاملات و بحث تسویه است که این موضوع نیز با راه‌اندازی سامانه جدید برطرف می‌شود. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه تسویه چند ارزی را از ویژگی‌های دیگر این سامانه دانست و اعلام کرد: بحث تسویه چند ارزی از ویژگی‌های دیگر این سامانه است که امکان اتصال این سامانه را به کشورهای دیگر فراهم می‌سازد و شرایط بین‌المللی شدن بازار سرمایه را تسهیل می‌کند. صالح‌آبادی در ادامه بیان کرد: برای بین‌المللی شدن بازار سرمایه شرکت سپرده‌گذاری اوراق بهادار نقش مهمی را ایفا می‌کند؛ اما این به این معنا نیست که بازار سرمایه از سامانه‌های خارجی استفاده نکند.

وی افزود: مذاکراتی با کشورهای خارجی صورت گرفته تا سامانه‌های مورد نیاز بازار سرمایه با مرتفع شدن محدودیت‌ها خریداری شوند و در اختیار بازار سرمایه قرار گیرند. رئیس سازمان بورس اذعان کرد: یکی از اولویت‌های راهبردی بازار سرمایه توسعه‌ آی‌تی است که توسعه بازار سرمایه نیز جز در بستر آی‌تی امکان‌پذیر نخواهد بود.

سخنگوی سازمان بورس ادامه داد: در بازار سرمایه داده‌های زیادی داریم و وقتی این داده‌ها امکان استفاده دارند که پردازش شوند که این مهم نیز به‌عنوان یک پروژه در دستور پیگیری است.

صالح‌آبادی در ادامه یکی از نیازهای بازار سرمایه را معاملات الگوریتمی دانست و ابراز کرد: یکی از نیازهای امروز بازار سرمایه معاملات الگوریتمی است که با توجه به توسعه بازار در آینده نزدیک صورت می‌پذیرد تا سرمایه‌گذاران استراتژی‌های معاملاتی خود را از آن طریق به راحتی انجام دهند. وی ادامه داد: با استفاده از معاملات الگوریتمی سرمایه‌گذاران در هر جا می‌توانند با برنامه‌ریزی‌های دقیق و استراتژی‌های متفاوت معاملات خود را انجام دهند که قسمت با اهمیت آن نیز محرمانه بودن اطلاعات خواهد بود که تلاش اصلی طراحان نیز محفوظ ماندن اطلاعات سهامداران در این قبیل از معاملات خواهد بود.

صالح‌آبادی درخصوص سامانه فعلی پس از معاملات و سامانه جدید خاطرنشان کرد: با افتتاح آزمایشی این سامانه جدید سامانه فعلی به موازات آن تا پایان سال ۹۳ فعالیت می‌کند؛ در حالی‌که در سال آینده سامانه جدید جایگزین سامانه فعلی خواهد شد.رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص مشارکت کارگزاران برای اصلاح مشکلات آی‌تی این سامانه عنوان کرد: از شرکت‌های کارگزاری و به خصوص کانون کارگزاران انتظار می‌رود تا اصلاحات و مشکلات آتی را با سعه صدر به شرکت سپرده‌گذاری انتقال دهند تا شرکت سپرده‌گذاری جهت رفع این مشکلات اقدام کند.

سخنگوی سازمان بورس به تشکیل کارگروه سرمایه‌گذاری خارجی در این سازمان اشاره کرد و افزود: انتظار می‌رود تا با رفع محدودیت‌ها و توافق‌های صورت گرفته در آینده نزدیک سرمایه‌گذاری خارجی فعال شود و به این ترتیب شرکت سپرده‌گذاری و شرکت‌های کارگزاری باید آمادگی داشته باشند تا با حضور سرمایه گذاران خارجی مشکلات درخصوص معاملات وجود نداشته باشد. وی درخصوص تدوین برنامه ششم توسعه گفت: کارگروهی در وزارت اقتصاد به ریاست وزیر امور اقتصادی و دارایی در این خصوص تشکیل شده و همچنین کارگروهی ویژه نیز با عنوان بازار سرمایه راه‌اندازی شده تا احکام بازار سرمایه را بررسی کرده و تدوین کند، به این ترتیب از تمامی کارشناسان و فعالان بازار سرمایه می‌خواهم تا موارد مورد نیاز برای درج در برنامه ششم توسعه را برای ما ارسال کنند تا در این کارگروه مطرح شود.

بین‌المللی شدن بورس در آینده نزدیک

در این مراسم مدیر عامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه نیز اظهار کرد: سامانه جدید پس از معاملات، یک گام بازار سرمایه ایران را به بین‌المللی شدن، نزدیک‌تر می‌کند.

حامد سلطانی‌نژاد ادامه داد: فناوری اطلاعات (IT) از جایگاه ویژه‌ای در بازارهای مالی جهان برخوردار است به‌طوری‌که این موضوع به یک مزیت رقابتی برای این بازارها تبدیل شده است و هم‌اکنون بسیاری از بورس‌ها به دنبال فروش نرم‌افزار خود هستند.

وی با بیان اینکه از IT برای استیلا در بازارهای مالی استفاده می‌شود، اظهار کرد: اصطلاحاتی که هم اکنون در این حوزه مورد استفاده قرار می‌گیرد، نشان می‌دهد که باید به سمت یکپارچه شدن حرکت کنیم. سلطانی‌نژاد خاطر‌نشان کرد: در حوزه پس از معاملات، موسساتی به وجود آمده‌اند که در این زمینه استاندارد وضع کرده و شرکت‌های سپرده‌گذاری را در جهان رتبه‌بندی می‌کنند.

مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری با بیان اینکه پروژه پس از معاملات در دنیا از ویژگی‌های خاصی برخوردار است، گفت: لغت مدیریت حجم انبوه اطلاعات (Big data) در این حوزه مورد استفاده قرار می‌گیرد و باید گفت پروژه پس از معاملات ما نیز جزو این طرح است. وی با اشاره به اینکه این سامانه حافظه بازار سرمایه محسوب می‌شود، تصریح کرد: از ویژگی‌های خاص سامانه پس از معاملات، این است که با قوانین و قواعد آن کشور ارتباط تنگاتنگی دارد از همین رو، معمولا این سامانه‌ها را داخل همان کشور طراحی می‌کنند تا امکان پاسخگویی سریع به نیازها وجود داشته باشد. سلطانی‌نژاد با بیان اینکه سامانه پس از معاملات، یک پروژه زیر‌ساختی است، گفت: باید این سامانه‌ها، آمادگی ارائه سرویس‌های مختلف به سرمایه‌گذاران حقیقی را داشته باشند که در سامانه ما نیز بسیاری از سرویس‌های جدید به سرمایه‌گذاران ارائه خواهد شد. وی ادامه داد: در سامانه جدید از تکنولوژی‌های برنامه‌نویسی استفاده و استانداردهای روز دنیا در آن پیاده شده است. از همین رو، محدودیت‌هایی که در سامانه فعلی داریم، مانند صدور کد سهامداری در سامانه جدید برطرف شده است.

مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری اضافه کرد: بسیاری از مشکلات در حوزه تطابق اطلاعات رفع شده است و مدل هیبریدی برای نگهداری دارایی مورد استفاده قرار گرفته است؛ این سامانه از امنیت بالایی برخوردار بوده و محیط ساده و دوستانه‌ای دارد. وی تاکید کرد: در این سامانه در عین اینکه، فرد می‌تواند چند کد سهامداری داشته باشد، امکان مدیریت تحت کد ملی، متناظر شده تا بحث پولشویی از بین برود. سلطانی‌نژاد افزایش نظارت‌ها حتی برای کارگزاران را از دیگر مزیت‌های سامانه جدید پس از معاملات اعلام کرد و گفت: بنابراین ما صحبت از یک سامانه می‌کنیم که مجموعه‌ای از سامانه‌های به هم پیوسته است. مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ادامه داد: در این سامانه مفهوم کارگزار ناظر معنایی ندارد و واژه کارگزار عامل جایگزین آن شده است. به این صورت که کارگزار عامل، کارگزاری است که سهام را برای مشتری خرید می‌کند. وی با یادآوری این نکته که سامانه نت کلیر (NetClear) تسهیلات زیادی ایجاد کرده و توانایی‌ها را افزایش داده است، گفت: به همین خاطر، توانستیم با سرعت عمل نسبت به اتفاقاتی که درباره سرمایه رخ می‌دهد، عکس‌العمل نشان دهیم. برای مثال هم اکنون امکان تسویه ارزی وجود دارد در حالی که حتی در بازار سرمایه چین هم این امکان وجود ندارد. سلطانی‌نژاد با بیان اینکه در اجلاس ACG، شرکت‌های سپرده‌گذاری به دنبال امکان سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران خرد بودند تا پلت‌فرمی ایجاد شود که سرمایه‌گذاران امکان حضور در بورس‌های یکدیگر را داشته باشند، افزود: حرکت به این سمت نیازمند زیر‌ساخت است که یکی از این زیر‌ساخت‌های مهم، حوزه IT است.

وی در پایان تاکید کرد: می‌توان ادعا کرد که سامانه پس از معاملات جدید این زیر‌ساخت را فراهم کرده است و ما یک گام به بین‌المللی شدن نزدیک شده‌ایم.