نکات مهم در انتخاب کلیدهای مینیاتوری
محافظت از شبکه برق و مصرف کننده در برابر حوادث و خطرهای انرژی برق، مانند اتصال کوتاه ، اضافه جریان ، آتش سوزی ناشی از برق و ورود جریان صاعقه، استفاده از کلیدهای مینیاتوری را به عنوان قطع کننده حفاظتی جریان اجتناب ناپذیر می کند. انتخاب نوع کلید مینیاتوری با توجه به مشخصات مصرف کننده صورت می گیرد که شامل توان مصرف کننده، ولتاژ کار، نحوه سیم کشی و خاصیت اهمی و سلفی-خازنی تعیین کننده قدرت قطع، جریان نامی، ولتاژ کار، تیپ و تعداد پل کلید است.
کلیدهای مینیاتوری تیپ B عموما برای مصارف روشنایی و خانگی کاربرد دارند و از سه تا پنج برابر جریان نامی را در زمان مشخصی قطع می کنند. این کلیدها در مصارف خانگی از حساسیت مناسبی برخوردارند و به کلیدهای تندکار معروفند.کلیدهای مینیاتوری تیپ C عموما برای مصارف صنعتی و موتوری همچون کولر و الکتروموتور استفاده می شوند، از پنج تا ده برابر جریان نامی را در زمان مشخصی قطع می کنند و به کلیدهای کندکار معروفند.کلیدهای تیپ D نیز برای مصارف صنعتی سنگین و خازنی استفاده می شوند.
کلید مینیاتوری به عنوان یک پارامتر محافظتی، باید در درجه اول از کیفیت مناسبی برخوردار باشد تا بتوان با اطمینان خاطر از آن استفاده کرد، چراکه در صورت عدم رعایت نکات الزامی و استاندارد نه تنها مفید نخواهد بود بلکه می تواند موجب مشکلات جبران ناپذیری مانند آسیب رساندن به تجهیزات الکتریکی و آتش سوزی شود. به عبارت دیگر، انتخاب برند کلید مینیاتوری با توجه به کیفیت آن صورت می گیرد.
حفاظت در برابر اضافه جریان (OVER LOAD) در کلیدهای مینیاتوری توسط بی متال حرارتی صورت می گیرد. بی متال باید به حدی دقیق تنظیم شده باشد که در مشخصه قطع قراردادی مطابق استاندارد عملکرد صحیحی داشته باشد. متاسفانه در بسیاری از کلیدهای مینیاتوری بی کیفیت جهت کاهش هزینه‌های تولید از این بخش صرف نظر می کنند.
سیم پیچ (بوبین) کلید مینیاتوری وظیفه حفاظت در برابر اتصال کوتاه را بر عهده دارد و هر سیم پیچ مختص یک جریان نامی طراحی شده است، اما در نمونه‌های تقلبی از یک سیم پیچ برای چندین جریان نامی استفاده می شود.
هر بار قطع کلید، یک جرقه بین کنتاکت ثابت و متحرک ایجاد می کند. این جرقه توسط صفحه‌های آرک چمبر به جرقه‌های کوچکتر تقسیم می شود. آرک چمبر وظیفه کاهش صدا و قدرت جرقه و خروج گاز جرقه را برعهده دارد و باید از متریال مقاوم در برابر جرقه (کاغذ نسوز) و رطوبت (فلز گالوانیزه) تهیه شده باشد. جهت کاهش تاثیر جرقه، کنتاکت‌ها(پلاتین) باید از آلیاژ مس با خلوص بالا با آبکاری نقره تهیه شده باشند، اما در نمونه‌های تقلبی کنتاکت‌ها از کیفیت پایینی برخوردارند.
بدنه عایق و غیرقابل اشتعال (پلی آمید) کلید مینیاتوری باید از استقامت مناسبی در برابر ضربه و آتش برخوردار باشد.در نمونه‌های تقلبی تاثیر جرقه روی مواد ترموپلاست بدنه منجر به آتش سوزی می شود.
استفاده از شستی‌هایی با رنگهای مختلف جهت تفکیک جریان نامی کلید مینیاتوری، تجهیز کلید به نشانگر قطع و وصل کلید، محل نصب لیبل، قابلیت نصب انواع کنتاکتهای کمکی و تجهیزات جانبی از هر دو طرف کلید و علامت گذاری استاندارد از نکات مهم در طراحی کلید محسوب می شوند.
استفاده از متریال مناسب، آبکاری نقره قطعات داخلی و پوشش گالوانیزه ترمینال‌ها نیز در طول عمر کلید نقش موثری ایفا می کنند. طول عمر کلید برحسب تعداد قطع مکانیکی و الکتریکی و گارانتی محصول از موارد مهمی است که باید هنگام انتخاب محصول با کیفیت به آن توجه شود.
عملکرد صحیح کلیدهای مینیاتوری در کاربردهای صنعتی طبق استاندارد IEC۶۰۹۴۷ و کاربری مسکونی مطابق با استاندارد IEC۶۰۸۹ ارزیابی می شود.
در ایران نیز کلیدهای مینیاتوری توسط دو مرجع سازمان ملی استاندارد بر اساس استاندارد 2611 و سازمان توانیر بر اساس استاندارد بین المللی IEC60898 در آزمایشگاه پژوهشگاه نیرو ارزیابی می شوند.
پایداری علامت‌ها، محافظت در برابر برق گرفتگی، مقاومت در برابر ضربه و شوک مکانیکی، مقاومت در برابر تاثیر رطوبت، افزایش دما و آتش برخی ازموارد آزمون کلید مینیاتوری مطابق استاندارد ملی ۲۶۱۱ است.
طبق این استاندارد، کلید را در آزمون دوام مکانیکی تا 4هزار مرتبه با جریان نامی قطع و وصل کرده و در آزمون 28 روزه کلید را تا 28 روز با جریان نامی قطع و وصل می کنند.
از مهم ترین تست‌های استاندارد ۲۶۱۱ اعمال جریان مطابق قدرت قطع کلید(آزمون اتصال کوتاه) است که میزان کارایی کلید را در شرایط بحرانی محک خواهد زد. تمامی کلید‌های تقلبی و بی کیفیت در این آزمون رد می شوند.
با توجه به نکات فوق، از مصرف کنندگان و فروشندگان درخواست می شود جهت کاهش خطرهای ناشی از برق، از محصولات باکیفیت و دارای استاندارد استفاده نمایند.