خرد جمعی، گره ازکار امیر چخماق گشود!

گروه گردشگری: بالاخره پس از چند روز کشمکش بر سر مساله دفن ۸ شهید گمنام در محوطه اصلی اثر تاریخی امیرچخماق یزد، مقبره شهدا به ضلع شرقی میدان منتقل شد. با پایان گرفتن، دور آخر جلسه شورای تامین استان یزد که برای تصمیم‌گیری درباره دفن این شهدای گمنام در محوطه میدان امیرچخماق یزد برگزار شده‌ بود، تمامی حاضران در جلسه ازجمله نماینده ولی فقیه در استان یزد، با دفن شهدا در ضلع شرقی میدان امیرچخماق موافقت کردند. به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی با پذیرش این پیشنهاد قبور شهدا از داخل محوطه اصلی میدان به ضلع شرقی منتقل می‌شوند.

به گزارش «دنیای اقتصاد» از دو سال قبل بحث دفن ۸شهید گمنام در محوطه اثر تاریخی و ثبت ملی امیرچخماق توسط کمیته جست‌وجوی مفقودین ستاد نیروهای مسلح مطرح شد که با مخالفت استانداری یزد، اجرا نشد. طی ۲۰ روز گذشته، این طرح دوباره از سوی این کمیته مطرح و حتی به‌رغم مخالفت سازمان میراث فرهنگی و اکثر نهادهای اجرایی یزد، به اجرا هم درآمده و قبرها در محوطه حفر شد، قرار بر این بود فردا و همزمان با روز شهادت امام رضا(ع) پیکر این هشت شهید گمنام در این میدان به خاک سپرده

شود.

حفر این قبرها در میدان امیر چخماق اعتراض بسیاری از مسوولان استان را به همراه داشت؛ چنانچه محمد مهدی شرافت، مدیر کل میراث فرهنگی استان یزد، در گفت‌وگو با خبرگزاری میراث فرهنگی سه دلیل عمده برای مخالفت خود با این طرح عنوان کرد و گفت:

نخست اینکه طبق ضوابط و قوانین حاکم بر ثبت اماکن تاریخی هرگونه دفن اموات در این قبیل اماکن یا محوطه‌‌های تاریخی ممنوع است.

دوم آنکه فعالیت‌های پژوهشی در محدوده امیرچخماق، اعم از فعالیت‌های باستان‌شناسی، تکمیل نشده و به همین علت هرگونه حفاری به هر دلیلی منجر به مخدوش شدن لایه‌های باستانی و تداخل در روند مطالعات علمی است و سوم آنکه خود مجموعه امیر چخماق دارای طرح نجات بخشی است و احتمال ریزش یکی از مناره‌ها وجود دارد که برای جلوگیری از بحث تخریب آن باید طرح‌هایی اجرا شود. به‌عنوان مثال ممکن است نیاز به گودبرداری و سایر اقدامات حفاظتی و مرمتی داشته باشد.

شرافت در ادامه خاطرنشان کرد: دفن شهدا در زمینی که قانون هرگونه دفنی را در آن ممنوع اعلام کرده، نوعی بی‌حرمتی به شهدا است. از سوی دیگر اگر بارگاه هم داشته باشد که باز با قوانین میراث فرهنگی در تضاد است و به نحوی دیگر حرمت شهدا نادیده گرفته می‌شود. از سوی دیگر قوانین مجازات اسلامی در ماده ۵۶۳ و ۵۶۶ با صراحت درباره دخل و تصرف در اماکن تاریخی و مذهبی، ماده قانونی تصویب کرده‌است.

در این میان روابط عمومی کمیته جست‌وجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح در اطلاعیه‌ای از زبان سردار باقرزاده، فرمانده این کمیته اعلام کرد که قصد اجرای طرح دفن پیکر ۸ شهید گمنام را در میدان تاریخی امیر چخماق دارد.

به گزارش «ایسنا» در این اطلاعیه آمده است: در پی دو مرحله دیدار جمعی از کسبه و بازاریان یزد و همچنین جمعی از جوانان، دانشجویان و دلبستگان فرهنگ دفاع مقدس و ایثار و شهادت با سردار باقرزاده فرمانده کمیته جست‌وجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح و پیگیری‌های مستمر جهت تدفین پیکرهای مطهر شهدا در میدان حسینیه امیر چخماق یزد، ایشان ضمن اعلام آمادگی برای انجام این اقدام ارزشی و خداپسندانه اظهار کرد: با توجه به دیدار حضوری با حضرت آیت‌الله ناصری نماینده محترم ولی فقیه و امام جمعه استان یزد ایشان موافقت و رضایت خود را با این اقدام اعلام کردند.

در ادامه با پیشرفت کار، شرافت اعلام کرد: این موضوع برخلاف موازین و قوانین میراث فرهنگی کشور است. با این‌حال گردانندگان این طرح قبرها را کندند و هرچند شخصا هنگام کندن در محل حضور داشتم و دراین‌باره اخطار دادم، اما به کارشان ادامه دادند.

به گفته او فرماندار یزد نیز از نیروی انتظامی خواسته تا جلوی انجام کار گرفته شود. از سوی دیگر مدیر بنیاد شهید نیز با این موضوع مخالف است، اما گویا این مخالفت‌ها نیز از ادامه حفر قبرها جلوگیری نکرد و قبرها آماده شدند.

اما این تنها مسوولان شهر نبودند که با خاکسپاری شهدای گمنام در میدان تاریخی امیر چخماق مخالفت کردند؛ فعالان میراث فرهنگی و بسیاری از مردم شهر نیز مخالف این موضوع بودند. شاید همین مخالفت‌های مردمی درباره دفن شهدای گمنام در میدان تاریخی امیر چخماق باعث شد تا شورای تامین استان یزد با حضور استاندار و دیگر مسوولان انتظامی و قضایی استان یزد تشکیل جلسه دهد تا بتوانند راه حلی برای این موضوع پیدا کنند.

مسوولیت تامین امنیت در هر استان برعهده استاندار است و بر همین اساس استاندار موظف است هر ۱۵ روز یک‌بار جلسه شورای تامین را برگزار کند. اما این بار و در یزد تصمیم‌گیری درباره موضوعی فرهنگی برعهده شورای تامین استان یزد قرار گرفت.

براساس گزارش‌ها، جلسه صبح شنبه شورای تامین نتیجه نداشت، قرار بر این شد شورا عصر همان روز با حضور نماینده ولی فقیه در استان یزد تشکیل جلسه دهند تا شاید بتوانند تصمیمی در راستای حفظ میراث فرهنگی و همچنین حفظ مقام شهدای گمنام اتخاذ کنند.

البته تصمیم‌گیری نهایی در این باره برعهده استاندار یزد بود و تشکیل شورای تامین تنها برای مشورت و شنیدن نظر موافقان و مخالفان تشکیل شد.

درنهایت در پایان این جلسه محمدصالح جوکار نماینده مردم شهرستان‌های یزد و صدوق در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگوی تلفنی با شبکه تلویزیونی تابان یزد، ضمن اعلام اتمام جلسه شورای تامین استان گفت: مقرر شد به پیشنهاد اعضای این شورا، پیکر مطهر ۸ تن از شهدای گمنام دفاع مقدس پس از تشییع در ضلع شرقی حسینیه امیرچخماق به خاک سپرده شود.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، میدان امیرچخماق میدانی تاریخی در شهر یزد و شامل بازار، تکیه، مسجد و آب انبار، است که قدمتشان به دوره تیموریان (قرن ۹ هجری) می‌رسد و در فهرست آثار تاریخی کشور نیز به ثبت رسیده‌اند.

امیرجلال‌الدین چخماق از سرداران شاهرخ تیموری و حاکم یزد بود که با همکاری همسر خود فاطمه‌خاتون برای آبادانی یزد مجموعه‌ای شامل تکیه، میدان، حمام، کاروانسراها، خانقاه، قنادخانه، چاه آب سرد و مسجد امیرچخماق را ساخت. گردشگران، امیر چخماق را نام میدانی در شهر یزد می‌دانند که در آن بنایی چند طبقه، مسجد و حسینیه‌ای به همین نام وجود دارد.