خطر تورم معکوس جدی است؟

آنتونی میرحیدری ستون نویس پیشین ام اس ان مانی دولت آمریکا پنج‌شنبه گذشته اعلام کرد که با سقوط ۷/ ۹ درصدی بهای انرژی در مقیاس ماهانه، شاخص بهای مصرف‌کننده سالانه در ماه ژانویه ۲/ ۰ درصد پایین آمده است. قیمت بنزین در ماه ژانویه ۷/ ۱۸ درصد کاهش داشته است. همان‌طور که وضعیت بد اقتصاد ژاپن در دو دهه گذشته نشان می‌دهد، تورم معکوس می‌تواند رشد راتا سال‌ها خفه کند. افت قیمت‌ها مصرف‌کنندگان را تشویق می‌کند در انتظار قیمت‌های کمتر بمانند تا میزان فروش پایین بیاید و حداقل حقوق را نیز با خود پایین بکشد. این اوضاع پرداخت بدهی خانوارها و شرکت‌ها را دشوارتر می‌کند و در نهایت هزینه وام گرفتن و زندگی را بیشتر می‌کند.

بسیاری از اقتصاددانان فعلا مانند فدرال رزرو خطر تورم معکوس را برای اقتصاد ایالات متحده زیاد نمی‌دانند، خطری که در اروپا مانع رشد شده است. در واقع، پس از رفع اثر قیمت‌های پرافت و خیز غذا و انرژی، آنچه «تورم هسته» نام دارد رشد داشته است. تورم هسته سالانه ۶/ ۱ درصد است که پایین، اما طبیعی است. اما خطرات وخیمی که تورم معکوس دارد باعث می‌شود که همه در مورد داده‌های اخیر هشدار دهند. همین حالا هم برخی از اقتصاددانان زنگ خطر را به صدا درآورده‌اند.

آلبرت ادواردز، استراتژیست «سوسیت جنرال» که به تردید در مورد عملکرد وال استریت مشهور است بر تهدید تورم معکوس تمرکز کرده است. او آنچه را در ایالات متحده در حال رخ دادن است با جو تورم معکوس در اروپا مقایسه کرده و می‌گوید نشانه‌هایی را از کاهش جهانی رشد اقتصاد می‌بیند. اگر هسته تورم آمریکا به روش منطقه یورو محاسبه شود، آمریکا در وضعیت بدتری است. این واقعیت برای کسانی که تنها به ارقام نگاه می‌کنند، شوک‌آور خواهد بود؛ تورم هسته در آمریکا ۶/ ۱ اما در منطقه یورو ۰/ ۶ درصد اعلام شده است.

فدرال رزرو در صورت دست کم گرفتن این تهدید می‌تواند اوضاع را با بالا بردن نرخ‌های بهره در ماه‌های آینده بدتر کند. جنت یلن، رئیس فدرال رزرو در نشست هفته گذشته سنا گفت که بانک مرکزی آمریکا «به طور معقولی مطمئن است» که تورم باز خواهد گشت. او به ثبات نسبی انتظارات تورمی اشاره کرد و سقوط اخیر بازدهی اوراق قرضه را شرح نداد.

شاید خوش‌بینی یلن درست از کار درآید، به ویژه وقتی کاهش تورم در حال افزایش میزان واقعی حداقل دستمزد مصرف‌کنندگان است. اما این ایده نگران‌کننده است و نشان می‌دهد که اقتصاد ضعیف‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. هرگونه اقدام زودتر از هنگام فدرال رزرو برای افزایش نرخ‌های بهره می‌تواند نرخ‌های وام‌های مسکن را بالا ببرد، به بازار مسکن آسیب بزند و تورم معکوس را تشدید کند.

البته ارزش دلار ایالات متحده و مسیر قیمت‌های کالاهای پایه، به خصوص نفت خام، هم نشانه‌هایی برای ما دارد. با تعطیلی شمار فزاینده‌ای از دکل‌های نفتی، تولید و ذخیره نفت خام در سال جاری کاهش خواهد یافت. این امر باعث تثبیت قیمت‌ها خواهد شد و جرقه تورم معکوس را نخواهد زد. همین نقش انرژی در میزان تورم است که باعث شده پیتر بوکوار از موسسه «لیندسی گروپ» نگرانی‌ای در مورد نرخ تورم نداشته باشد و بگوید که «صحبت از تورم معکوس مهمل است.» با این وجود، همه چیز به سیاست‌گذاری درست جنت یلن در سال جاری بستگی دارد، سالی که سال راحتی برای ادامه احیا نخواهد بود.