آخرین وضعیت تقسیمات کشوری در کردستان

دنیای اقتصاد، سنندج، فرزاد نویدی: تبدیل روستا به شهر باید با نگاه توسعه‌ای باشد نه با نگاه رشد؛ چراکه تبدیل روستا به شهر کمیت است و کیفیت در آن تغییری نمی‌کند، از ۲۹ شهر کنونی کردستان از لحاظ استاندارد و شاخص‌ها، ۱۷ شهر شرایط شهر شدن را دارند و بقیه در حد روستا باقی می‌مانند. کم‌توجهی به وضعیت روستاها و تبدیل برخی از آنها به شهر منجر به از بین رفتن کانون‌های تولید در روستا، بی‌رغبتی مردم به فعالیت و درنتیجه بیکاری شدید و مهاجرت آنان به شهر شده که ادامه این روند ممکن است به خالی شدن روستاها بینجامد، کردستان نیز از این مساله مستثنی نیست.

کردستان اکنون ۲۹ شهر و یک هزار و ۷۳۰ روستا دارد که ۳۵ درصد از یک میلیون و ۴۴۰ هزار نفر جمعیت استان در روستاها و ۶۵ درصد نیز در شهرها سکونت دارند، از طرفی، امروز شاهد خالی شدن تدریجی روستاها از سکنه هستیم و روستاییان با مهاجرت به شهرها به گسترش حاشیه‌نشینی و بیکاری در این مناطق اضافه می‌کنند.

تبدیل روستا به شهر با نگاه توسعه

فراز لشکری، رئیس اداره معماری و شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی کردستان گفت: تبدیل روستا به شهر باید با نگاه توسعه‌ای باشد نه با نگاه رشد؛ چراکه تبدیل روستا به شهر کمیت است و کیفیت در آن تغییری نمی‌کند.

وی افزود: طرح‌های توسعه شهری، آمایش سرزمین، ناحیه و کالبد شهری می‌تواند نقشه راه برای توسعه مناطق شهری و روستایی باشد و مشخص کند که کدام مرکز سکونتگاهی در چارچوب نظام سکونتگاه شهری توسعه یابد و کدام روستا تبدیل به شهر شود، به نظر می‌رسد، در تبدیل روستاها به شهر بیشتر نگاه سیاسی حاکم است تا توجه به کارکردهای یک روستا و شهر و این نگاه غلط منجر به از بین رفتن کانون‌های تولید در روستاها می‌شود.

وی اظهار کرد: نقطه شهری تعریف دارد؛ چرا که نقش شهرهای ما مهم است که متاسفانه توجهی به نقش آنها نمی‌کنیم و تنها به دنبال تبدیل روستا به شهر هستیم که در ظاهر مقداری تغییر اعمال می‌شود، اما کارکرد آن همچنان روستایی و اقتصاد مردمان آن نیز مبتنی بر اقتصاد روستایی است، وقتی روستایی به شهر تبدیل می‌شود یکسری مسائل حقوقی شهری بر آن مترتب می‌شود که ازجمله به ممنوعیت ایجاد واحدهای پرورش دام باید اشاره کرد و این در حالی است که اقتصاد این نقاط، تولیدی و کشاورزی است و باید به این موضوع در تبدیل روستاها به شهر توجه می‌شد.

مدیر معماری و شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی کردستان گفت: اهداف تبدیل یک روستا به شهر باید مشخص شود و اگر از نظر سیاسی می‌خواهیم روستایی را به شهر تبدیل کنیم باید اولا ارجحیت مسائل عملکردی را در نظر داشت و بعد نقش شهر را مشخص کرد و پس از آن مسائل حقوقی را برای آن تدوین کرد، از ۲۹ شهر کنونی کردستان از لحاظ استاندارد و شاخص‌ها، ۱۷ شهر شرایط شهر شدن را دارند و بقیه در حد روستا باقی می‌مانند.

لشکری با اشاره به اینکه کردستان استانی صنعتی نیست و فعالیت‌های اقتصادی آن بیشتر به صورت خدمات واسطه‌ای یا خدمات بازرگانی خرد و واسطه‌ای یا کشاورزی و خدمات پشتیبانی کشاورزی است، ادامه داد: باید شهری به وجود بیاوریم که از بخش کشاورزی حمایت و پشتیبانی کند که متاسفانه اکنون شهرهای ما برعکس عمل می‌کنند و به دنبال حذف فعالیت‌های کشاورزی هستند.

وی به تناقض میان قانون تقسیمات کشوری با کارکرد و عملکرد شهرها و روستاها اشاره کرد و یادآور شد: «روستا شهر» را در ادبیات شهر سازی داریم، اما در تقسیمات کشوری وجود ندارد که این یک نوع تناقض است و می‌توان گفت به نوعی تفرق سیاسی و عملکردی در شهرها داریم، نظام عملکردی و نظام سیاسی شهرهای ما منطبق بر هم نیست و متاسفانه اکنون با نادیده گرفتن اقتصاد این مناطق چربش مسائل سیاسی برای تبدیل روستاها به شهر بیشتر است.

مدیر معماری و شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی کردستان به تبدیل برخی از روستاهای گردشگری و تاریخی این استان به شهر اشاره کرد و افزود: برای مناطق گردشگری و تاریخی نگاه نباید شهری و روستایی باشد، بلکه باید نگاه گردشگری حاکم باشد و طرح‌ها با محوریت گردشگری مطالعه، تدوین و اجرا شود.

وی از «اورامان تخت» به عنوان یکی از روستاهای گردشگری و تاریخی نام برد که در سال ۹۰ به شهر تبدیل شده و گفت: اورامان تخت یک طرح ویژه گردشگری می‌خواهد، نگاه ما نباید به این نقطه روستایی یا شهری باشد، بلکه باید با نگاه گردشگری به این شهر بنگریم و طرح ویژه شهری باید برای آن تهیه شود؛ چرا که این شهر ظرفیت و ویژگی‌های گردشگری را دارد.

شکل‌گیری گردشگری روستایی

لشکری خواستار شکل‌گیری گردشگری روستایی در کردستان شد و اظهار کرد: در این حوزه باید نگاه سیاست‌گذاری داشته باشیم و براساس برنامه در حوزه گردشگری روستایی، طرح، تعریف و اجرا کنیم، طرح جامع توسعه گردشگری این استان تهیه و محورها، پهنه‌ها و زمین‌ها نیز مشخص شده، اما بین سیاست‌گذاری و طرح‌هایی که تعریف می‌شود ارتباطی وجود ندارد که این یک ضعف است، طرح جامع گردشگری کردستان ۶ سال است تصویب شده، اما در چارچوب این طرح اقدامی نشده است.

وی مدیریت واحد را در حوزه گردشگری از نیازهای جدی دانست و افزود: اکنون مدیریتی واحد و هماهنگ بین دستگاه‌های خدمات‌رسان وجود ندارد و نگاه بخشی است و هر دستگاهی کاری را اگر انجام می‌دهد به نام خود تمام می‌کند که با این نگاه نمی‌شود کار کرد.

برنامه‌ریزی برای توسعه حوزه گردشگری، باید استراتژیک و برنامه‌محور باشد و همه ادارات بسیج شوند چرا که تقویت و حمایت از گردشگری تنها وظیفه سازمان میراث فرهنگی نیست، بلکه همه باید همکاری کنند درحالی‌که اکنون ارتباط بین بخش اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و سیاسی در شهرها و طرح‌های گردشگری وجود ندارد.

به هر حال پایین بودن سطح زندگی در نواحی روستایی و در نتیجه مهاجرت روستاییان به سمت شهرهای بزرگ، مسائل و مشکلات متعدد اجتماعی، اقتصادی و محیطی را هم در نواحی روستایی و هم در شهرها به دنبال داشته است که حل آن نیازمند تدبیر و همت دولتمردان است.