«دنیای‌اقتصاد» از پشتصحنه تاخیر، تعلیق و توقف پروژه‌های ۹۹ ساله گزارش می‌دهد
مسکن‌مهر در بن‌بست پولی
جزئیات آماری و ریالی از آخرین وضعیت مسکن‌مهر
خلع سلاح مدیران اصلی مسکن‌مهر در میدان «نظارت بر پیمانکاران»
گروه مسکن، فرید قدیری: حاشیه‌دارترین طرح دولتی خانه‌سازی در تاریخ سیاست‌گذاری‌های تامین مسکن در کشور، بعد از 8 سال گذر از مراحل عملیاتی و اجرایی، تاکنون فقط 52 درصد «بازدهی ملموس» داشته و اکنون برای تکمیل «نیمه ناتمام»، سبدی از سه مانع بزرگ، پیش‌روی وزارت راه‌وشهرسازی و البته سایر مقامات دولت یازدهم قرار دارد که اگر برداشته نشود، وعده «تحویل کلید در پایان سال95» قطعا به سرانجام نخواهد رسید. طرح «مسکن‌مهر» تیرماه سال 86 توسط دولت نهم ابتدا با ظرفیت احداث 5/ 1 میلیون واحد مسکونی روی زمین‌های دولتی - بدون محاسبه قیمت زمین بلکه به شکل اجاره 99ساله این عرصه‌ها- به تصویب رسید و سپس در دولت دهم مجموع ظرفیت به 2 میلیون و 300 هزار واحد تبدیل شد. اکنون از کل 3/ 2 میلیون واحد مسکونی‌مهر، فقط یک میلیون و 199 هزار واحد به متقاضیان «تحویل قطعی» شده و عملا 48 درصد آپارتمان‌های این طرح هنوز به دست صاحبانش نرسیده است.
البته آمارهای دفتر قائم‌مقام وزیر و مجری ویژه مسکن‌مهر در وزارت راه و شهرسازی نشان می‌دهد: تاکنون یک میلیون و ۴۴۲ هزار واحد مسکونی طرح مسکن‌مهر «افتتاح» شده که از بابت آمار افتتاح، کل طرح معادل ۶۳ درصد «بازدهی اسمی» داشته اما آنچه به اختلاف و فاصله قابل توجه بین تعداد افتتاح‌شده‌ها با تعداد تحویل‌شده‌ها، دامن زده است، نبود «خدمات حیاتی» برای سکونت در ۲۴۳ هزار آپارتمان افتتاح شده مسکن‌مهر است که نرخ «بازدهی ملموس» یا همان «نسبت واقعی خانه‌دار شدن متقاضیان به کل ۳/ ۲ میلیون خانوار مشمول مسکن‌مهر» را تا ابتدای تیرماه سال ۹۴ به رقمی حداکثر معادل ۵۲ درصد رسانده است.
از کل 2 میلیون و300 هزار واحدمسکونی مهر، عملیات ساختمانی یک میلیون و 768 هزار واحد به‌طور کامل انجام شده و به پایان مرحله نازک‌کاری رسیده است؛ بنابراین در حال حاضر نیم میلیون مسکن‌مهر (536 هزار واحد مسکونی) در مراحل ابتدایی و حداکثر میانی ساخت‌وساز قرار دارند طوری که کل طرح تا این مقطع، حدود 80 درصد پیشرفت فیزیکی داشته و 20 درصد مابقی چون که مشکل‌دار‌ترین پروژه‌ها، کم‌درآمدترین خانوارها و بدقلق‌ترین پیمانکاران را در خود جا داده است، پیچیده‌ترین بخش از سکانس پایانی مسکن‌مهر محسوب می‌شود.
از طرفی، هنوز نیم میلیون از آپارتمان‌هایی که نازک‌کاری آنها به پایان رسیده (۵۶۹ هزار واحد از ۷/ ۱ میلیون واحد مسکونی) به‌خاطر نبود یک یا همه خدمات حیاتی سکونتی - آب و برق و گاز- امکان تحویل قطعی و بهره‌برداری از آنها جود ندارد.
مانع اول: وام مصوب بدون دسترس
در حال حاضر از یک طرف، نیم میلیون واحد مسکونی مهر در حال ساخت و از طرف دیگر، نیم میلیون واحد ساخته شده فاقد خدمات، روی دست دولت مانده که در مجموع، «نیمه ناتمام» مسکن‌مهر را تشکیل می‌دهد به این معنی که تا این لحظه، راه نرفته مسکن‌مهر به اندازه ۴۸درصد کل طرح برآورد می‌شود.
بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» در این باره حاکی است: اخیرا روند ساخت و تکمیل آپارتمان‌های باقی‌مانده مسکن‌مهر به «سد پولی» برخورد کرده است. برای شارژ مالی این 536 هزار واحد مسکونی تکمیل نشده، دی ماه سال گذشته، وام اضافه 5 میلیون تومانی توسط بانک مرکزی تدارک دیده شد که قرار بود در این راستا، سقف تسهیلات واحدهای ناتمام مسکن‌مهر از 25 میلیون به 30 میلیون تومان افزایش پیدا کند و کل طرح تا پایان سال95 جمع شود.
اما کمک تسهیلات ۵ میلیونی به بن‌بست خورده و آنچه دسترسی به این وام اضافه را برای پیمانکاران مسکن‌مهر عملا غیرممکن کرده، مصوبه‌ای از شورای پول و اعتبار است که به موجب آن، سقف کلی تسهیلات طرح مسکن‌مهر باید از ۵۰ هزار میلیارد تومان تجاوز نکند.
این مصوبه که 8/ 11/ 92 به تصویب رسیده، تاکید می‌کند: مجموع پرداختی‌های بانک مسکن به کل واحدهای مسکن‌مهر باید حداکثر 50 هزار میلیارد تومان باشد. این در حالی است که محاسبات رسمی صورت گرفته توسط متولیان مسکن‌مهر نشان می‌دهد: برای اتمام کل طرح و تحویل آخرین کلید مسکن‌مهر با احتساب وام اضافه، به 53 هزار و 100 میلیارد تومان منابع تسهیلاتی نیاز است و چون سقف کلی، 50 هزار میلیارد تعیین شده، بانک مسکن خود را مجاز به پرداخت بیش‌از این رقم نمی‌داند.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، مبلغ وام مسکن‌مهر از سال ۸۶ تا پیش‌از تصویب «وام اضافه ۵ میلیونی»، سه بار افزایش یافت. در ابتدا، وام‌ها ۱۵ میلیونی بود اما بعدا به ۲۰ میلیون و سپس ۲۵ میلیون رسید طوری که متوسط مبلغ وام برای کل ۳/ ۲ میلیون واحد مسکونی، ۲۲میلیون تومان به ازای هر واحد بوده است که در این صورت، به ۵۰ هزار و ۶۸۸ میلیارد تومان تسهیلات بانکی نیاز است. این در حالی است که وام اضافه ۵ میلیونی مصوب زمستان سال گذشته برای تسریع در تکمیل نیم میلیون واحد ناتمام، کل نیاز بانکی را به ۵۳ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان می‌رساند.
تا ابتدای تیرماه امسال، سیستم بانکی در مجموع 44 هزار و 600 میلیارد تومان تسهیلات به مسکن‌مهر پرداخت کرده که با توجه به قراردادهای سه‌جانبه پیمانکاران، بانک مسکن و وزارت راه‌وشهرسازی، از آنجا که تسهیلات متناسب با پیشرفت فیزیکی ساخت‌وساز داده می‌شود، مابقی نیاز مالی، در طول ماه‌های آتی تزریق می‌شود اما مطابق آنچه مسوولان مسکن‌مهر می‌گویند، اگر شورای پول و اعتبار سقف کلی 50 هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی برای مسکن‌مهر را افزایش ندهد و به ابطال مصوبه بهمن سال 92 خود اقدام نکند، روند پرداخت و در نتیجه روند تکمیل واحدها متوقف خواهد شد.
۴۵ هزار میلیارد تومان از سقف ۵۰ هزار میلیاردی، توسط خط اعتباری بانک مرکزی و ۵ هزار میلیارد بقیه، از محل غیرتورمی «بازگشت اقساط ماهانه وام‌های پرداختی مسکن‌مهر» تامین مالی شده است.
در این میان، چون خط اعتباری به مدت 10 سال برای تامین مالی «تکمیل مسکن‌مهر» و «صندوق پس‌انداز یکم» استمهال شده و ماهانه 200 میلیارد تومان اقساط، به بانک مسکن واریز می‌شود، امکان افزایش سقف کلی به سطحی که بتوان با آن، وام 5میلیونی اضافه را به نیمه‌تمام‌ها، پرداخت کرد، وجود دارد.
در حال حاضر، ۱۰۰ هزار واحد مسکونی‌مهر در دست ساخت، به شکل «راکد» متوقف مانده است و برخی دیگر نیز به دلیل نیاز شدید مالی، در تعلیق به سر می‌برند. دولت اعلام کرده طرح‌های جدید تامین مسکن از جمله مسکن اجتماعی را بعد از تکمیل مسکن مهر آغاز خواهد کرد.
ابزار نظارت از وزارتخانه گرفته شد
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، دومین مانع در سبد مشکلات مسکن‌مهر، خلع سلاح مدیران دولتی ناظر در مسکن‌مهر برای اعمال قانون بر پیمانکاران و سازنده‌های تنبل و بهانه‌گیر است.
البته آمارهای دفتر قائم‌مقام وزیر و مجری ویژه مسکن‌مهر در وزارت راه و شهرسازی نشان می‌دهد: تاکنون یک میلیون و ۴۴۲ هزار واحد مسکونی طرح مسکن‌مهر «افتتاح» شده که از بابت آمار افتتاح، کل طرح معادل ۶۳ درصد «بازدهی اسمی» داشته اما آنچه به اختلاف و فاصله قابل توجه بین تعداد افتتاح‌شده‌ها با تعداد تحویل‌شده‌ها، دامن زده است، نبود «خدمات حیاتی» برای سکونت در ۲۴۳ هزار آپارتمان افتتاح شده مسکن‌مهر است که نرخ «بازدهی ملموس» یا همان «نسبت واقعی خانه‌دار شدن متقاضیان به کل ۳/ ۲ میلیون خانوار مشمول مسکن‌مهر» را تا ابتدای تیرماه سال ۹۴ به رقمی حداکثر معادل ۵۲ درصد رسانده است.
از کل 2 میلیون و300 هزار واحدمسکونی مهر، عملیات ساختمانی یک میلیون و 768 هزار واحد به‌طور کامل انجام شده و به پایان مرحله نازک‌کاری رسیده است؛ بنابراین در حال حاضر نیم میلیون مسکن‌مهر (536 هزار واحد مسکونی) در مراحل ابتدایی و حداکثر میانی ساخت‌وساز قرار دارند طوری که کل طرح تا این مقطع، حدود 80 درصد پیشرفت فیزیکی داشته و 20 درصد مابقی چون که مشکل‌دار‌ترین پروژه‌ها، کم‌درآمدترین خانوارها و بدقلق‌ترین پیمانکاران را در خود جا داده است، پیچیده‌ترین بخش از سکانس پایانی مسکن‌مهر محسوب می‌شود.
از طرفی، هنوز نیم میلیون از آپارتمان‌هایی که نازک‌کاری آنها به پایان رسیده (۵۶۹ هزار واحد از ۷/ ۱ میلیون واحد مسکونی) به‌خاطر نبود یک یا همه خدمات حیاتی سکونتی - آب و برق و گاز- امکان تحویل قطعی و بهره‌برداری از آنها جود ندارد.
مانع اول: وام مصوب بدون دسترس
در حال حاضر از یک طرف، نیم میلیون واحد مسکونی مهر در حال ساخت و از طرف دیگر، نیم میلیون واحد ساخته شده فاقد خدمات، روی دست دولت مانده که در مجموع، «نیمه ناتمام» مسکن‌مهر را تشکیل می‌دهد به این معنی که تا این لحظه، راه نرفته مسکن‌مهر به اندازه ۴۸درصد کل طرح برآورد می‌شود.
بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» در این باره حاکی است: اخیرا روند ساخت و تکمیل آپارتمان‌های باقی‌مانده مسکن‌مهر به «سد پولی» برخورد کرده است. برای شارژ مالی این 536 هزار واحد مسکونی تکمیل نشده، دی ماه سال گذشته، وام اضافه 5 میلیون تومانی توسط بانک مرکزی تدارک دیده شد که قرار بود در این راستا، سقف تسهیلات واحدهای ناتمام مسکن‌مهر از 25 میلیون به 30 میلیون تومان افزایش پیدا کند و کل طرح تا پایان سال95 جمع شود.
اما کمک تسهیلات ۵ میلیونی به بن‌بست خورده و آنچه دسترسی به این وام اضافه را برای پیمانکاران مسکن‌مهر عملا غیرممکن کرده، مصوبه‌ای از شورای پول و اعتبار است که به موجب آن، سقف کلی تسهیلات طرح مسکن‌مهر باید از ۵۰ هزار میلیارد تومان تجاوز نکند.
این مصوبه که 8/ 11/ 92 به تصویب رسیده، تاکید می‌کند: مجموع پرداختی‌های بانک مسکن به کل واحدهای مسکن‌مهر باید حداکثر 50 هزار میلیارد تومان باشد. این در حالی است که محاسبات رسمی صورت گرفته توسط متولیان مسکن‌مهر نشان می‌دهد: برای اتمام کل طرح و تحویل آخرین کلید مسکن‌مهر با احتساب وام اضافه، به 53 هزار و 100 میلیارد تومان منابع تسهیلاتی نیاز است و چون سقف کلی، 50 هزار میلیارد تعیین شده، بانک مسکن خود را مجاز به پرداخت بیش‌از این رقم نمی‌داند.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، مبلغ وام مسکن‌مهر از سال ۸۶ تا پیش‌از تصویب «وام اضافه ۵ میلیونی»، سه بار افزایش یافت. در ابتدا، وام‌ها ۱۵ میلیونی بود اما بعدا به ۲۰ میلیون و سپس ۲۵ میلیون رسید طوری که متوسط مبلغ وام برای کل ۳/ ۲ میلیون واحد مسکونی، ۲۲میلیون تومان به ازای هر واحد بوده است که در این صورت، به ۵۰ هزار و ۶۸۸ میلیارد تومان تسهیلات بانکی نیاز است. این در حالی است که وام اضافه ۵ میلیونی مصوب زمستان سال گذشته برای تسریع در تکمیل نیم میلیون واحد ناتمام، کل نیاز بانکی را به ۵۳ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان می‌رساند.
تا ابتدای تیرماه امسال، سیستم بانکی در مجموع 44 هزار و 600 میلیارد تومان تسهیلات به مسکن‌مهر پرداخت کرده که با توجه به قراردادهای سه‌جانبه پیمانکاران، بانک مسکن و وزارت راه‌وشهرسازی، از آنجا که تسهیلات متناسب با پیشرفت فیزیکی ساخت‌وساز داده می‌شود، مابقی نیاز مالی، در طول ماه‌های آتی تزریق می‌شود اما مطابق آنچه مسوولان مسکن‌مهر می‌گویند، اگر شورای پول و اعتبار سقف کلی 50 هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی برای مسکن‌مهر را افزایش ندهد و به ابطال مصوبه بهمن سال 92 خود اقدام نکند، روند پرداخت و در نتیجه روند تکمیل واحدها متوقف خواهد شد.
۴۵ هزار میلیارد تومان از سقف ۵۰ هزار میلیاردی، توسط خط اعتباری بانک مرکزی و ۵ هزار میلیارد بقیه، از محل غیرتورمی «بازگشت اقساط ماهانه وام‌های پرداختی مسکن‌مهر» تامین مالی شده است.
در این میان، چون خط اعتباری به مدت 10 سال برای تامین مالی «تکمیل مسکن‌مهر» و «صندوق پس‌انداز یکم» استمهال شده و ماهانه 200 میلیارد تومان اقساط، به بانک مسکن واریز می‌شود، امکان افزایش سقف کلی به سطحی که بتوان با آن، وام 5میلیونی اضافه را به نیمه‌تمام‌ها، پرداخت کرد، وجود دارد.
در حال حاضر، ۱۰۰ هزار واحد مسکونی‌مهر در دست ساخت، به شکل «راکد» متوقف مانده است و برخی دیگر نیز به دلیل نیاز شدید مالی، در تعلیق به سر می‌برند. دولت اعلام کرده طرح‌های جدید تامین مسکن از جمله مسکن اجتماعی را بعد از تکمیل مسکن مهر آغاز خواهد کرد.
ابزار نظارت از وزارتخانه گرفته شد
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، دومین مانع در سبد مشکلات مسکن‌مهر، خلع سلاح مدیران دولتی ناظر در مسکن‌مهر برای اعمال قانون بر پیمانکاران و سازنده‌های تنبل و بهانه‌گیر است.
بانک مرکزی، سال گذشته، «مرجع تشخیص» و تصمیم‌گیری درباره «نحوه و میزان پرداخت» تسهیلات مسکن‌مهر را به بانک مسکن محول کرد و روال قبلی را که به موجب آن، مسوولیت تایید «صورت‌وضعیت» پیمانکاران کاملا در اختیار مدیران استانی و روسای شهرهای جدید بود، تغییر داد.به این ترتیب، «نبض» پرداخت تسهیلات به عنوان کارآمدترین ابزار مدیریتی این وزارتخانه، از دست مدیرانش خارج شده و قدرت لازم برای هدایت طرح به خط‌پایان، در متولی طرح وجود ندارد.در این میان تسلط نداشتن، بانک عامل به سوابق خوب یا بد پیمانکارانی که پروژه‌های ناتمام را جلو می‌برند، می‌تواند بهره‌وری تسهیلات را پایین بیاورد.یک آمار رسمی نشان می‌دهد: تاکنون به‌رغم آنکه ساخت‌‌وسازهای کل مسکن‌مهر کمتر از ۸۰ درصد پیشرفت داشته، اما ۹۰ درصد کل تسهیلات پرداخت شده است؛ به این معنی که سازنده‌ها جلوتر از کار انجام داده، پول دریافت کرده‌اند!
اعتبار برای خدمات زیر بنایی، نیست
مانع آخر در مسیر خط‌پایان مسکن‌مهر که برخی کارشناسان، پروسه رفع آن را به مراتب سخت‌تر از دو مانع اول می‌دانند، نبود اعتبار برای تامین خدمات زیر بنایی سکونت است.در حال حاضر بیش از نیم‌میلیون از آپارتمان‌هایی که پایان مراحل ساخت (اتمام نازک‌کاری) آنها به تایید رسیده است، فاقد انشعاب آب و فاضلاب، برق و گاز هستند.بررسی‌هایی که در این باره در دو وزارتخانه راه‌وشهرسازی و نیرو انجام شده، مشخص می‌کند: برای خدمات‌رسانی به کل مسکن‌مهر، ۵۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است. این در حالی است که تاکنون فقط ۲۰۰ میلیارد تومان آن پرداخت شده است.
ارسال نظر