گروه گردشگری، شیما رئیسی: موج دوم تعطیلات تابستانی که مقارن بود با تعطیلات عید فطر، در حالی پشت سر گذاشته شد که همچون دیگر تعطیلات مناسبتی از این دست، ترافیک جاده‌ای و صف‌های طولانی پمپ بنزین‌ها، بخش قابل توجهی از زمان سفر مسافران را گرفت. همچنین انبوه جمعیت و شلوغی بیش از حد در تفرجگاه‌ها و مقاصد پرطرفدار سفرهای داخلی، امکان استفاده بهینه از این ظرفیت‌ها را با دشواری مواجه کرد.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، هر سال در کشور با افزایش غیر قابل کنترل تقاضا برای سفرهای داخلی در چندین نوبت مشخص روبه‌رو هستیم که تبعاتی همچون افزایش تصادفات جاده‌ای، تخریب مقاصد سنتی سفر همچون شهرهای شمالی کشور، نزول قابل توجه کیفیت سفرها و عدم امکان ارائه خدمات کافی و شایسته در اماکن و شهرهای توریستی را به دنبال دارد.

با این‌همه و با وجود پیشنهاد راه‌حل‌های گوناگون از سوی کارشناسان در این خصوص، تاکنون راهکاری عملیاتی برای پایان دادن به وضع موجود از سوی مسوولان ذی‌ربط ارائه نشده است و تمام اراده ارگان متولی این امر یعنی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای سر و سامان دادن به وضع موجود را تنها می‌توان در انتشار سریالی اطلاعیه‌هایی دید که از مردم می‌خواهند زمان و مقصد سفر خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که تداخل کمتری با زمان اوج رفت و برگشت‌ها و مسیرهای پرتردد داشته باشد؛ اطلاعیه‌هایی که اگر در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن به اطلاع حداکثر نیمی از مسافران برسد هم نمی‌تواند در این حجم وسیع آماری تاثیر چندانی در برنامه‌ریزی‌ها داشته باشد؛ زیرا زمان چنین سفرهای چند روزه‌ای کوتاه و مقاصدی که امکانات پذیرایی از گردشگران را داشته باشند نیز محدود هستند.

ایده‌آلی برای ساماندهی تعطیلات

در همین حال، دکتر سینا کلهر، پژوهشگر مرکز پژوهش‌های مجلس، مانند اغلب کارشناسان و صاحب‌نظران این حوزه، راهکار اساسی را در این زمینه ساماندهی تعطیلات عنوان کرد و به «دنیای اقتصاد» گفت: طرح ساماندهی تعطیلات سال‌ها است در کشور مطرح شده و در واقع، کم‌کردن یا زیاد کردن تعداد روزهای تعطیل راه‌حل نیست. این نکته‌ای است که باید با عبرت گرفتن از شکست طرح‌هایی این‌چنینی به آن دست یافت. به گفته این کارشناس، به سرانجام نرسیدن تمام ۱۱ طرح در این زمینه به‌دلیل واکنش‌های مذهبی، ملی و نیز جنجال‌های رسانه‌ای بود که حتی نتوانستند به صحن علنی مجلس راه پیدا کنند و عملا در کمیسیون‌ها، مسکوت باقی مانده‌اند.

وی تصریح کرد: درحالی‌که تصور و باور عمومی بر این است که تعداد روزهای تعطیل در ایران در مقایسه با دیگر کشورها زیاد است، باید گفت این احساس نادرست به واسطه به هم‌ریختگی تعطیلات ایجاد شده است و در یک بررسی عینی خلاف این موضوع ثابت خواهد شد. در واقع ایران یکی از کشورهایی است که کمترین تعداد روزهای تعطیل را در تقویم خود دارد اما از آنجا که هفته‌های بسیاری را در طول سال می‌توان یافت که به واسطه یک یا دو روز تعطیل که در میانه‌شان قرار گرفته و عملا نظام کاری در آن هفته‌‌‌ها مختل می‌شود، چنین به نظر می‌رسد که تعداد روزهای تعطیل بسیار بیشتر از استانداردهای معمول جهانی است.

کلهر با اشاره به اینکه تعطیلات تقویمی کشور در سه دسته تعطیلات مذهبی، ملی و انقلابی جای می‌گیرند، تصریح کرد: می‌شود گفت که تعطیلات در تمام دنیا بر مبنای یک تقویم تنظیم شده است و حتی در کشورهایی هم که مبنای تعطیلاتشان تقویم‌های مختلف است، سعی شده با تمهیداتی این تقویم‌ها بر هم منطبق شوند و کمترین میزان بی‌ثباتی و تغییر وجود داشته باشد؛ اما در ایران این‌گونه نیست و ما با تعطیلاتی مواجهیم که برخی از آنها بر مبنای تقویم شمسی و تعداد از آنها بر اساس تقویم متغیر قمری‌اند و این موضوع به آشفتگی‌های موجود در بحث تعطیلات دامن می‌زند.

وی افزود: نکته دیگری که از مقایسه سیستم تعطیلات در ایران با دیگر کشورها به چشم می‌خورد، تفاوت فاحش و چشمگیر میانگین تعداد تعطیلات مذهبی در ایران با کشورهای دیگر است؛ ۱۷روز تعطیل در ایران به مناسبت‌های مذهبی، درحالی‌که میانگین جهانی ۳ و نیم روز است.

این کارشناس تاکید کرد: در واقع ما با دو مشکل عمده دست به گریبانیم؛ نخست تعداد بسیار زیاد تعطیلات مذهبی و دوم ماهیت گردشی و متغیر این تعطیلات که عملا باعث بی‌نظمی در تعطیلات کشور می‌شود.

کلهر تعطیلات دو روزه آخر هفته را حالت ایده‌آل طرح ساماندهی تعطیلات عنوان کرد، اما اجرایی شدن آن را مستلزم یکسری مقدمات دانست.

این پژوهشگر اظهار کرد: برای محقق شدن امکان دو روز تعطیلی در هفته باید تعدادی از تعطیلات کنونی را حذف کرد؛ اما متاسفانه چنین اقدامی در شرایط کنونی نه تنها مقدور نیست که باعث افزایش مقاومت‌ها و در نهایت سرکوب طرح ساماندهی می‌شود. بنابراین با توجه به آشفتگی موجود در تقویم تعطیلات و حساسیت‌های مذهبی و جناحی که در این مقوله وجود دارد و نظر به تجارب ناموفق چند ساله اخیر در اجرایی کردن طرح‌های ساماندهی باید بگویم راهی نسبتا طولانی برای محقق شدن امکان تعطیلی دو روزه آخر هفته پیش روی ما است؛ از این رو باید برنامه‌هایی کوتاه‌مدت و میان‌مدت تدوین و با در نظر گرفتن چشم‌انداز مذکور، از این رهگذر زمینه را برای کاهش حساسیت‌ها فراهم کرد.

به نظر می‌رسد موانع پیش‌روی سامان یافتن نظام تعطیلات کشور بسیار زیاد است؛ تا جایی که با وجود همه مشکلات و دشواری‌های وضع موجود، طرح‌های ارائه شده حتی نتوانسته‌اند به مرحله تصویب نیز برسند. بنابراین لازم است با رویکردی تازه به موضوع نگریست و با مدنظر قرار دادن ویژگی‌های منحصربه‌فرد فرهنگی و سیاسی ایران، راه‌حل‌هایی متناسب یافت.