تکنولوژی بتن غلتکی در ایران برای اولین بار در سد جگین اجرا شد
با مطالعات زیاد معلوم گردید بهترین جایگزین Fly Ash در ایران پودرهای کوه‌های آتشفشانی بنام پوزولان‌های طبیعی است که به وفور در ایران پیدا می‌شود و یا از سر باره کوره‌های آهن گدازی و کوره‌های ذوب مس می‌توان استفاده نمود.

چون پوزولان طبیعی ارزان تر بود برای سد جگین از پوزولان طبیعی کوه‌های تفتان که در منطقه زاهدان به فاصله 1200 کیلومتر از محل پروژه فاصله داشت استفاده کردیم. شرکت ژیان با توجه به اینکه در این تکنولوژی پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشت، با تشکیل کلاس‌های آموزشی، دعوت از کارشناسان خارجی و دعوت از همه مشاوران و پیمانکاران رسته آب و کارفرمایان، اهمیت این پوزولان را آموزش داد.

لطفاً در ابتدا خودتان و شرکت ژیان را برای آشنایی بیشتر مخاطبان معرفی نمایید؟
اینجانب علی اکبر مقیمی آذری در خردادماه ۱۳۳۷ از دانشکده فنی دانشگاه تهران در رشته مهندسی راه و ساختمان فارغ‌التحصیل شده‌ و از همان سال وارد بازار کار در بخش خصوصی شدم. پس از آن در چند شرکت به عنوان مهندس کارگاه، سرپرست کارگاه، رئیس کارگاه فعالیت نموده و کمی بعد مدیریت پروژه را برعهده گرفتم. از سال ۱۳۵۳ در شرکت ژیان که صددرصد خصوصی است به عنوان مدیرعامل فعالیت خود را آغاز نمودم. در آن زمان از سازمان برنامه ریزی وقت که متولی پیمانکاران بود، در رشته راه و ساختمان رتبه ۸ که بالاترین بود را دریافت نمودیم.

بعد از انقلاب نوع رتبه بندی تغییر نمود، در این مقطع با انجام چندین پروژه و با تغییراتی که در سازمان برنامه به عمل آمد و به معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور تغییر نام یافت، موفق شدیم صلاحیت شرکت ژیان را در انجام امور پیمانکاری ۷ رشته: آب، راه و ترابری، تاسیسات و تجهیزات، ساختمان، کاوش‌های زمینی، نیرو و در رشته صنعت و معدن رتبه بندی شدیم. در چهار رشته بالاترین پایه یعنی پایه یک را دریافت نمودیم و همین طور با توجه به توان اجرایی و داشتن کادر فنی مجرب توانستیم در شرکت ژیان در رشته آب و سدسازی پایه ۲ را برای طرح و اجرا دریافت نماییم.

در خصوص تعدادی از پروژه‌های شرکت ژیان و محل اجرای آن‌ها توضیح مختصری دهید؟
شرکت ژیان در این مدت بیش از یکصد پروژه عمرانی در سطح کشور، از شمال شرقی ترین نقطه ایران اسلامی (مرز ایران و افغانستان- ترکمنستان) یعنی سرخس تا جنوب غربی ترین نقطه ایران یعنی خرمشهر، آبادان و فاو، در مرکز ایران در کناره‌های باتلاق گاو خونی، در غرب ایران و جنوب در کناره‌های دریای خلیج فارس و بحر عمان با اجرای ده‌ها پروژه از قبیل سد خاکی و بتن غلتکی راه، فرودگاه، آزاد راه، راه‌آهن، پل‌های بزرگ، تصفیه خانه، اسکله، بار‌اندازها و دیگر کارهای دریایی و ساخت کانال‌های بزرگ و ایستگاه‌های پمپاژ، سد سلولی توانسته‌ایم اثر گذار باشیم. در اکثر نقاط ایران که در بالا اشاره شد باید از روی پروژه‌هایی که شرکت ژیان ساخته است، عبور کرد.

لطفا اسامی تعدادی از پروژه‌های خود را نام ببرید؟
تمامی پروژه‌هایی که توسط شرکت ژیان ساخته شده، مهم است. نمی‌توانم یکی را بر دیگری ترجیح دهم، حال که شما سوال کرده اید دو، سه پروژه آبی را نام می‌‌برم: در آبادان و خرمشهر مردم با کاشت درختان نخل خرما که از نسلی به نسل دیگر باقی می‌ماند امرار معاش می‌نمایند. آبیاری نخیلات از طریق بالا آمدن آب در اروند و بهمنشیر به صورت ثقلی درحالت جزر و مد انجام می‌شد و به علت سدهایی که کشورهای ترکیه و سوریه در بالا دست روی رودخانه مانند دجله و فرات زده‌اند، آب این قسمت از رودخانه شور شده بود. طرحی قبلاً مطالعه شده بود که آب کارون را به طریقی بتوانند به بهمنشیر منتقل کنند که جلوی مد آب شور را که داخل کانال‌های نخیلات وارد می‎‌‌گردید، بگیرند و بدین ترتیب با آب شیرین آبیاری گردد.

برای این کار طرحی را تعریف کردند که با ایجاد یک کانال به طول ۵/ ۱۰ کیلومتر و به عرض ۸۰ متر در پایین و ۱۴۰ متر در بالا، آب کارون را با ۴۰ عدد پمپ به ظرفیت هر کدام ۳ متر مکعب در ثانیه به بهمنشیر منتقل کنند. این کار توسط شرکت ژیان به انجام رسید و ۱۲۰ متر مکعب در ثانیه آب از رودخانه کارون به بهمنشیر وارد شد که در هنگام مد بهمنشیر، آب ورودی از کارون توانست جلوی مد را بگیرید و در نتیجه جلوی آب شور گرفته شد و کلیه نخیلات که تعداد آن‌ها بیش از شش هزار عدد است، از این سیستم آب شیرین کارون آبیاری می‌شود و در حال حاضر یکی از طرح‌های بزرگ دنیاست.

با توجه به پروژه‌های بزرگی که توسط شما انجام شده است، چه نوآوری جدیدی برای صنعت احداث کشور به ارمغان آورده اید؟
هر کدام از این پروژه‌هایی که انجام داده‌ایم، ویژ‌گی‌های خود را دارد. برای مثال یکی از پروژه‌ها را نام می‌برم.

باتوجه به علاقه خاصی که این شرکت برای اجرای سد داشت، در یک مناقصه بین المللی برای اجرای سد جگین به صورت بتن غلتکی واقع در محروم ترین نقطه ایران اسلامی، در منطقه بشاگرد (شمال شرق شهرستان جاسک در استان هرمزگان یعنی در گرمای ۴۸ درجه و رطوبت ۹۸ درصد) که از طریق وام بانک توسعه اسلامی IDB بر اساس شرایط فدیک به مناقصه گذاشته شد، برنده مناقصه شدیم. این تکنولوژی برای اولین بار در ایران در سد جگین پیاده شد و به دلیل این که آشنایی زیادی با این تکنولوژی نداشتیم، در نتیجه با مراجعه به سدهای در حال ساخت در دنیا، مذاکره با کارشناسان و دعوت از کارشناسان خارجی که در این رشته صاحب نظر بودند، با بستن قرارداد با یکی از دو گروه برای طراحی و انتخاب ماشین آلات و سنگ شکن‌های مخصوص و یک گروه دیگر برای انتخاب دانه بندی مصالح و نوع اختلاط، قرارداد امضا کردیم.

کارشناسان به محل پروژه آمدند و با بررسی محل و آزمایش مصالح از قبیل مصالح رودخانه ای - کوهی و با مراجعه به کارخانجات سیمان و بررسی تولید سیمان کارخانجات به این نتیجه رسیدند که به یک نوع افزودنی خاص بنام Fly Ash که باید به سیمان اضافه نمود، احتیاج داریم که در سدهای در حال ساخت خارج استفاده می‌شود. چون این ماده در ایران وجود نداشت باید از هندوستان حمل می‌کردیم؛ ولی باتوجه به نوع مصالح، حمل آن بسیار سخت و گران بود و کوچک ترین رطوبت این Fly Ash را به گلوله تبدیل می‌کرد که اثر خاص خود را از دست می‌داد.

با مطالعات زیاد معلوم گردید بهترین جایگزین Fly Ash در ایران پودرهای کوه‌های آتشفشانی بنام پوزولان‌های طبیعی است که به وفور در ایران پیدا می‌شود و یا از سر باره کوره‌های آهن گدازی و کوره‌های ذوب مس می‌توان استفاده نمود. چون پوزولان طبیعی ارزان تر بود برای سد جگین از پوزولان طبیعی کوه‌های تفتان که در منطقه زاهدان به فاصله ۱۲۰۰ کیلومتر از محل پروژه فاصله داشت استفاده کردیم. شرکت ژیان با توجه به اینکه در این تکنولوژی پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشت، با تشکیل کلاس‌های آموزشی، دعوت از کارشناسان خارجی و دعوت از همه مشاوران و پیمانکاران رسته آب و کارفرمایان، اهمیت این پوزولان را آموزش داد.
در نتیجه مشکل قلیایی بودن سیمان مصرفی و یا مصالح مصرفی با اضافه نمودن این پوزولان تکنولوژی بتن غلتکی حل شد و امروزه می‌توان ادعا نمود که اگر ساختگاه پی سد اجازه دهد حتما به جای بتن cvc (بتن سازه‌ای) از بتن غلتکی (R.C.C) استفاده گردد. این کار در پروژه‌ها متداول شده است و تعداد‌اندکی سد با این روش ساخته شده و تعدادی نیز در حال اجرا است. مشکل پودر پوزولان حل شده و جالب اینکه با اضافه نمودن پوزولان به سیمان می‌توان مقدار سیمان مصرفی در بتن غلتکی را حداقل 50-40 درصد کاهش داد زیرا ارزان تر تمام می‌شود. در نتیجه سیمان‌هایی که با پوزولان مخلوط می‌شوند معمولاً 20-10 درصد ارزان تر از سیمان‌های معمولی عرضه می‌گردد. همچنین برای انتقال بتن به صورت سریع از شوت استفاده کردیم یعنی در حداقل مدت زمان با سرعت بیشتر بتن را به محل مصرف رسانده‌ایم و این یک اختراع جدید بود که در اداره ثبت شرکت‌های ایران به ثبت رسیده و شرکت ژیان لوح تقدیر از انجمن بین المللی بتن ژنو دریافت نموده است.

یکی دیگر از پروژه‌های آبی شرکت ژیان که به صورت طرح و اجرا انجام می‌گردد، سد سلولی است که در ایران برای اولین بار روی رودخانه بهمنشیر اجرا می‌گردد. این پروژه در نوع خود یک نو آوری جدید و برای اولین بار در ایران است. شرکت ژیان هم اکنون روی رودخانه بهمنشیر پروژه بزرگ پل دریچه که در دنیا کمتر ساخته شده را اجرا می‌نماید که برای عبور کشتی‌های تا عرض 25متر ساخته می‌شود. بدین صورت که دریچه باز می‌شود تا کشتی عبور کند و بعد دریچه بسته می‌شود، دال پل هم از بالا روی کانال سوار می گردد. در این شرایط تردد ماشین‌ها و عبور و مرور مردم به راحتی انجام می گردد. همان طور که عرض کردم هر پروژه شرایط خاص خود را دارد که از حوصله این مصاحبه خارج است. در روز بتن باید از نوآوری‌های بتن صحبت کنیم.

سال گذشته لوح بتن برتر را برای اجرای کدام پروژه دریافت کردید؟
این شرکت موفق شد در سال گذشته لوح بتن برتر، برای پروژه مخزن مرتفع بتنی تعادل فشار آب کیش، به ظرفیت ۱۲۰۰ مترمکعب را با ویژگی‌های خاص که در جزیره کیش ساخته شده است را از داوران انجمن بتن دریافت نماید. همچنین تصفیه خانه فاضلاب کیش، سال گذشته در جزیره کیش با مدرن ترین تکنولوژی تصفیه فاضلاب دنیا ساخته شده است و هم اکنون هر دو پروژه در حال بهره‌برداری است.

16 مهر ماه هر سال روز بتن است و امسال نیز هفتمین کنفرانس ملی بتن و سیزدهمین همایش روز بتن برگزار می‌شود. شرکت شما چه پروژه‌ای را در این کنفرانس معرفی خواهد کرد؟
برای روز بتن امسال سد بتن غلتکی R.C.C ژاوه را معرفی کرده ایم که مشخصات آن به طور مختصر، سد به ارتفاع ۸۶ متر، طول تاج ۳۰۰ متر، عرض خارج ۵/ ۱۲ متر، سیستم انحراف دو کالورت بتنی هر کدام به طول ۱۷۵ متر، حجم مخزن دریاچه ۱۰۰ میلیون متر مکعب به ظرفیت تخلیه سیلاب ۱۱۷۸ متر مکعب در ثانیه می باشد.