عراقچی: «پی‌ام‌دی» را شورای حکام می‌بندد نه آمانو

گروه دیپلماسی: در آستانه گزارش شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخصوص پرونده «پی‌ام‌دی»، عباس عراقچی رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام از مشورت ایران و۱+۵ برای تنظیم پیش‌نویس قطعنامه هسته‌ای که براساس آن پرونده مذکور در شورای حکام بسته خواهد شد، خبر داد. همزمان روز گذشته برخی از اعضای هیات رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، نخستین گزارش نظارتی خود از اجرای برجام را ارائه کردند که برمبنای آن سانتریفیوژهای نطنز جمع‌آوری شده است که هنوز وارد گردونه غنی‌سازی نشده‌اند.

گزارشی که بارها طی روزهای اخیر از سوی اعضای تیم هسته‌ای مورد تایید قرار گرفته است. همچنان‌که یکشنبه شب عباس عراقچی رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در مراسم ترحیم مرحوم رکن‌آبادی اعلام کرد: تاکنون سانتریفیوژهایی که فعال نبوده‌اند جمع‌آوری شده‌اند و تعدادی از سانتریفیوژهایی که فعال و مشغول غنی‌سازی هستند در نطنز و فردو باقی می‌مانند. به گزارش «ایرنا»، عراقچی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس در بازدید از نطنز گفته‌اند که ۹ هزار سانتریفیوژ نیمه فعال و ۶ هزار و ۲۰۰ سانتریفیوژ دیگر جمع‌آوری شده‌اند، گفت: «این موضوع را باید از سازمان انرژی اتمی سوال کنید.» او ادامه داد: آنها طبق جدول زمانبندی خود نسبت به جمع‌آوری سانتریفیوژها اقدام می‌کنند و البته این همزمان با مسیر راه ما در نقشه راه با آژانس است. رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با بیان اینکه سانتریفیوژهای غیرفعال جمع‌آوری شده‌اند، گفت: تعدادی از سانتریفیوژهایی که فعال هستند باقی می‌مانند و بیش از پنج هزار سانتریفیوژ در نطنز و بیش از هزار سانتریفیوژ در فردو باقی می‌ماند و غیر از آن، تعداد اضافه به تدریج جمع‌آوری خواهد شد.

عباس عراقچی در ادامه و در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه قرار است ۱+۵ نامه‌ای درباره مسائل گذشته ایران و آژانس بدهد و چه واژه‌ای باید در آن ذکر شود که معنی بسته شدن پی‌ام‌دی از نظر ایران باشد، گفت: واژه‌های قطعنامه درباره بررسی و پیش‌نویس قطعنامه توسط کشورهای ۱+۵ به شورای حکام ارائه می‌شود. رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام تصریح کرد: درباره واژگان نیز در حال مشورت هستیم و باید از عباراتی که دقیقا معنی بسته شدن پرونده و خاتمه بررسی موضوع در شورای حکام را بدهد استفاده شود. رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در پاسخ به این پرسش که پیش‌نویس در کمیسیون برجام آماده شده یا در تاریخ ۱۶ آذر در کمیسیون مشترک مورد بررسی قرار می‌گیرد، گفت: این پیش‌نویسی است که کشورهای ۱+۵ موظفند به شورای حکام ارائه دهند و با ما مشورت می‌کنند. عراقچی ادامه داد: ما درخصوص موضوعات مندرج در پیش‌نویس با آنان مشورت می‌کنیم ولی چون ایران عضو شورای حکام نیست نمی‌تواند بانی قطعنامه باشد و بانی در این موضوع، ۱+۵ است و آنان به‌عنوان اعضای شورای حکام این کار را می‌کنند. عراقچی در پاسخ به این پرسش که اگر بسته نشود چه خواهد شد، گفت: موضع ما کاملا روشن است و موضوع پی‌ام‌دی باید به‌صورت کامل بسته شود تا برجام جلو رود وگرنه ما آن تعهدات خود را که طبق برجام موکول به اجرای پی‌ام‌دی است، اجرا نمی‌کنیم.

پی‌ام‌دی توسط شورای حکام بسته می‌شود

او در ادامه در پاسخ به این پرسش که آمانو در صحبت‌های اخیر خود گفته که گزارشش نه سفید و نه سیاه است، نظر شما چیست، گفت: آن نهادی که پرونده پی‌ام‌دی را می‌بندد آمانو نیست و این سوءتفاهمی است که پیش آمده است و پرونده پی‌ام‌دی توسط شورای حکام بسته می‌شود. عراقچی تصریح کرد: سیاست‌ها و تصمیمات آژانس انرژی اتمی توسط شورای حکام اتخاذ می‌شود. آمانو به‌عنوان مجری تصمیمات شورای حکام گزارش خود و ارزیابی اش را از آنچه که مربوط به پی‌ام‌دی می‌شود ارائه خواهد داد و آنها تصمیم می‌گیرند این پرونده را ببندند یا نبندند که اگر پرونده بسته شود طبیعتا موضوع پی‌ام‌دی خاتمه یافته است و برجام جلو می‌رود و اگر نبندند، با وقفه مواجه می‌شود. رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام تاکید کرد: طبیعی است درخصوص وقایعی که ۱۰ تا ۱۵ سال پیش اتفاق افتاده نمی‌توان قضاوت قطعی ارائه داد و احتمالات مختلف وجود دارد. انتظار نمی‌رود آمانو گزارشی صد درصدی را ارائه کند؛ در هر صورت، تصمیم‌گیری با شورای حکام است.

احتمال تعویق روز اجرای توافق

همزمان با اظهارات سیدعباس عراقچی، پایگاه خبری اینترنشنال بیزینس‌تایمز با اشاره به مساله پی‌ام‌دی گزارش داد ممکن است روز اجرای توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ طبق پیش‌بینی‌ها پیش‌نرود. به گزارش خبرگزاری فارس، پایگاه خبری اینترنشنال بیزینس‌تایمز در گزارشی نوشت؛ درحالی که ایران هزاران سانتریفیوژ خود را غیرفعال کرده است آژانس همچنان در حال بررسی فعالیت‌های گذشته هسته‌ای این کشور و اتهامات مربوط به آن است. این گزارش به سخنان محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران اشاره می‌کند که برمبنای آن وی گفته است: «ایران گام آخر توافق هسته‌ای را اجرا نخواهد کرد مگر اینکه آژانس پرونده موسوم به فعالیت‌های گذشته برنامه هسته‌ای ایران را ببندد.» بیزینس‌تایمز نوشت: از زمان حصول توافق در تابستان بسیاری از شرکت‌های خارجی در تدارک ورود به بازار ایران هستند و حتی پیش قراردادهایی نیز با طرف ایرانی تنظیم کرده‌اند. با این حال هنوز این شرکت‌ها اجازه ورود و تجارت با ایران را ندارند تا روز اجرای توافق که مصادف با شروع لغو تحریم‌ها است آغاز شود. براساس این گزارش، روز اجرای توافق نیز زمانی می‌آید که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید کند که ایران همه گام‌های لازم را که در توافق هسته‌ای پیش‌بینی شده برداشته است. این گزارش افزود: هنوز مشخص نیست که طرفین توافق چه زمانی روز اجرای توافق هسته‌ای را اعلام می‌کنند. مقامات آمریکایی می‌گویند که این زمان ممکن است در ماه ژانویه (دی) باشد، اما اگر ایران بخواهد بدون بسته شدن پی‌ام‌دی به جلو حرکت کند روز اجرای توافق ممکن است به تاخیر بیفتد.

هیچ‌ سانتریفیوژ فعالی متوقف نشده است

در چنین شرایطی مجلس نیز نظارت خود بر اجرای برجام را آغاز کرده است و در این راستا، رئیس، نایب رئیس و اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با هدف نظارت بر اجرای برجام عصر روز شنبه از تاسیسات هسته‌ای نطنز (مجتمع غنی‌سازی شهید احمدی روشن) بازدید کردند. به گزارش «ایسنا» در پایان این بازدید علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس با اشاره به وظیفه این کمیسیون در ارائه گزارش‌های 6 ماهه به مجلس از روند اجرایی برجام، بازدید از نطنز را در این راستا دانست.

بروجردی با تاکید بر اهمیت نظرات مقام معظم رهبری در اجرای برجام که طی آن بر ملاحظات ده‌گانه شورای عالی امنیت ملی و مصوبه مجلس شورای اسلامی صحه گذاشته‌اند، اظهار کرد: این مساله مسوولیت مجریان برجام را بسیار سخت کرده است. رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس افزود: با توجه به بند ۳ و ۴ نظرات ایشان، اقدامات مربوط به این بندها هنگامی آغاز خواهد شد که آژانس پرونده موضوعات گذشته و حال PMD را مختومه اعلام کند. بنابراین چون ما در مرحله قبل از آن هستیم، هیچ اتفاقی در فردو و اراک واقع نشده است و این را ان‌شاء‌الله از نزدیک خواهیم دید و به اطلاع ملت بزرگ ایران خواهیم رساند. علاءالدین بروجردی تصریح کرد: آنچه ما شاهد بودیم این است که از مجموع سانتریفیوژهای فعال هیچ‌یک متوقف نشده و فعالیت‌ها کما‌فی‌السابق ادامه دارد. هرچند تعداد ۶۰۰۰ سانتریفیوژ غیرفعال که تاکنون هیچ‌گاه گازدهی نشده‌، جمع‌آوری شده‌اند. بروجردی وظیفه این کمیسیون تخصصی را رصد اجرای دقیق منویات و نظرات مقام معظم رهبری عنوان کرد و گفت: علاوه بر این مجلس بارها در بیانیه‌های متعدد حمایت همه‌جانبه خود را از تمامی کسانی که در این عرصه مهم ملی فعالیت می‌کنند، اعم از دانشمندان و تیم مذاکره‌کننده، اعلام کرده است. عوض حیدرپور شهرضایی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با خانه ملت، با بیان اینکه سانتریفیوژهایی در نطنز جمع‌آوری شده است که هنوز وارد گردونه غنی‌سازی نشده‌اند، گفت: سانتریفیوژهای جمع‌آوری شده ذخیره و استوک سانتریفیوژهایی هستند که در حال حاضر فعالیت می‌کنند. نماینده مردم شهرضا گفت: «ایران به منظور اثبات حسن نیت خود در اجرای برجام حتی زودتر از موعد مقرر اقدام به جمع‌آوری تعدادی از سانتریفیوژهای خود کرده است و در فاز اول حدود ۶ هزار سانتریفیوژ خود را که نصب کرده ولی تزریق گاز نکرده بود جمع‌آوری کرده است.»

تقویت نظارت‌ها بلامانع است

از سوی دیگر، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه نظارت شورای عالی امنیت ملی و کمیسیون امنیت ملی بر برجام تضادی با هم ندارند، گفت: بیشتر شدن نظارت‌ها اشکالی ندارد و حتی نتایج نظارت‌ها می‌توانند با هم متقاطع شوند. منصور حقیقت‌پور گفت: «هر 6 ماه گزارش‌هایی را از دستگاه‌های مختلف دریافت و آن را برای تصمیم‌گیری به صحن علنی مجلس ارائه خواهیم کرد. در همین راستا از دستگاه‌های ذی‌ربط در برجام از جمله وزارت اقتصاد، وزارت دفاع، بانک مرکزی،کشتیرانی و هواپیمایی، به نوبت گزارش‌هایی را به‌صورت ماهانه در مورد اجرای برجام، تحریم‌ها و نظارت‌ها درخواست خواهیم کرد.»

تخلف سازمان انرژی اتمی

اما به‌رغم گزارش مثبت اکثر اعضای کمیسیون امنیت ملی از روند اجرای برجام، برخی از نمایندگان عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نظر دیگری را در گزارش خود ارائه کرده‌اند. در همین راستا، اسماعیل کوثری روز گذشته در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، با بیان اینکه تیم نظارت بر روند اجرای برجام تاکنون ۳ جلسه برگزار کرده است، گفت: تخلف سازمان انرژی اتمی در جمع‌آوری سانتریفیوژها را پیگیری و در گزارش مجلس قید می‌کنیم. وی افزود: متاسفانه سازمان انرژی اتمی پیش از آنکه تیم نظارت‌کننده بر روند اجرای برجام توسط شورای عالی امنیت ملی تشکیل، معرفی و مشخص شود اقدام به جمع‌آوری بیش از ۶ هزار سانتریفیوژ کرده بود که این اقدام تخلف محسوب می‌شود. وی گفت: درست است که این ۶ هزار سانتریفیوژ غیرفعال بودند ولی بالاخره کار گذاشته شده بودند و نباید تا زمانی که تیم نظارت‌کننده بر روند اجرای برجام تکمیل و معرفی می‌شد، سازمان انرژی اتمی اقدام به جمع‌آوری آنها می‌کرد.

در فردو هیچ اقدامی نکرده‌ایم

از سوی دیگر در جریان بازدید اعضای کمیسیون، زارعان، معاون سازمان و دبیر کمیته امنیت فناوری هسته‌ای با تاکید بر اینکه سازمان انرژی اتمی ایران فعالیت‌های مربوط به برجام را در قالب یک کارگروه داخل سازمانی برنامه جامع اقدام مشترک با مسوولیت ریاست سازمان پیگیری کرده و به انجام می‌رساند، افزود: از جمله کارهایی که در راستای تسهیل اجرای برجام انجام داده‌ایم این است که در حال جمع‌آوری ماشین‌های غیرفعال گازدهی نشده هستیم. در حالی که در فردو هیچ اقدامی انجام نشده و منتظر بسته‌شدن PMD هستیم. او افزود: فعالیت‌های صنعت هسته‌ای کشور نه تنها متوقف نشده بلکه با همکاری‌های فنی بین‌المللی با قوت بیشتر پیش می‌رود. رآکتور اراک نیز با استانداردهای بین‌المللی ارتقا خواهد یافت.

زمان انتشار گزارش

در خبری دیگر روز گذشته رضا نجفی، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از احتمال انتشار گزارش آژانس (تا ۱۱ آذر) خبر داد. به گزارش «ایلنا» وی که با صداوسیما گفت‌و‌گو می‌کرد، افزود: احتمالا گزارش عصر امروز یا حداکثر پس فردا ۱۱ آذر منتشر خواهد شد. در خبری دیگر به گزارش «ایسنا» روز گذشته وزارت خارجه فرانسه اعلام کرد: دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل باید تمام اطلاعاتی را که در اختیار دارد، به همراه جزئیات دقیق درباره اینکه آیا ایران در گذشته فعالیت‌هایی را در ارتباط با تسلیحات هسته‌ای انجام داده است، ارائه کند.

آژانس بی‌طرفی خود را ثابت کند

حمید بعیدی‌نژاد، رئیس تیم کارشناسی مذاکره‌کننده ایران روز گذشته در صفحه اینستاگرام خود نوشت: اینک از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انتظار می‌رود که در قدم بسیار مهم پایانی خود در این مرحله و در آستانه ارائه یکی از مهم‌ترین گزارش‌ها در طول تاریخ خود، تفوق کامل وجهه فنی و بی‌طرفانه خود در پیگیری مباحث هسته‌ای را به جامعه بین‌المللی اثبات کند. به گزارش «ایرنا» وی با بیان اینکه پیش‌نویس گزارش ارزیابی نهایی مدیر کل آژانس پیرامون پی‌ام‌دی را در واقع آقای «ترو» معاون مدیر کل آژانس در امور پادمان می‌نویسد در ادامه مطلب خود نوشته است: آقای ترو محصول تغییر رهیافت آژانس در دو سال اخیر در پیگیری مباحث پادمان با ایران است و بر همین مبنا ماموریتی متفاوت از دیگر معاونان این بخش در سال‌های قبل بر عهده داشته است. بعیدی‌نژاد ادامه داد: معاون مدیرکل در امور پادمان مهم‌ترین پست مدیریتی آژانس بعد از پست مدیر کل است و این به دلیل نقش اساسی مباحث پادمان در ذیل ماموریت‌های آژانس است. رئیس تیم کارشناسی مذاکره‌کننده ایران با اشاره به شیوه معاونان قبلی آژانس در امور پادمان در تعامل با ایران در یادداشت خود نوشته است: اما آمدن آقای ترو در دو سال گذشته برخورد متفاوتی از آژانس با ایران را به نمایش گذاشت و بنده به سهم خودم در جریان گفت‌وگوهای ایران با آژانس در بیش از دو سال گذشته این تفاوت شخصیت را از نزدیک حس کردم. بعیدی‌نژاد توضیح داد: ترو شخصیتی آرام و بدون حواشی سیاسی است که علاقه‌ای نیز به شرکت در مصاحبه‌ها و موضع‌گیری‌های سیاسی ندارد و توجه عمده او معطوف بر کار فنی و تخصصی خود است. رفتار متعادل و متوازن او در بحث‌های دو ساله آژانس در ایران بی‌شک تاثیر مهمی در پیشبرد روند حل‌وفصل مسائل حال و گذشته اختلافی ایران با آژانس داشته است.