گروه بورس: چهارشنبه هفته گذشته با داد‌و‌ستد 59 هزار و 620 ورقه اسناد خزانه اسلامی به ارزش 56 میلیارد و 460 میلیون ریال بیشترین حجم و ارزش معاملات آن روز در فرابورس و سومین نماد در کل بورس و فرابورس به نام این اوراق ثبت شد. این موضوع که تاکید می‌کند اوراق مزبور با اقبال بسیار مناسبی از سوی فعالان همراه است، بار دیگر از نیاز بازار سرمایه به توسعه بازار بدهی حکایت دارد. معاون توسعه بازار فرابورس ایران ارزش معاملات اسناد خزانه اسلامی در فرابورس را از زمان گشایش نماد تاکنون بیش از 135 میلیارد تومان اعلام و از اسناد خزانه اسلامی به‌عنوان ابزاری برای تنظیم جریان نقدینگی، شفافیت مالی و تسویه بدهی‌های دولت یاد کرد.

رضا غلامعلی‌پور با بیان اینکه تنوع‌بخشی به ابزارهای مالی اصلی‌ترین ماموریت فرابورس ایران در بازار سرمایه است، اظهار کرد: این مجموعه از ابتدا، تلاش خود را در زمینه تحقیق و توسعه در جهت ابزارسازی به کار بست تا بتواند از این طریق ضمن جذب مخاطبان بیشتر همپای بورس‌های برتر دنیا گام بردارد. معاون توسعه بازار فرابورس ایران، توسعه بازار صکوک را از جمله برنامه‌های جاری فرابورس دانست و افزود: در بازار صکوک معمولا اوراق منتشر شده توسط دولت، شرکت‌ها و شهرداری‌ها مبادله می‌شود و هرچه تنوع آنها بیشتر باشد، بر تعداد معامله‌گران فعال در بازار افزوده خواهد شد؛ چراکه تنوع ابزارها ضمن پاسخگویی به سلایق سرمایه‌گذاران برای پاسخگویی به نیازهای متنوع ناشران اوراق، تامین مالی متناسب با آن صنعت و فعالیت را انجام می‌دهد. به گفته وی، هدف اصلی از تشکیل بازار صکوک، ایجاد ساز و کاری برای تامین مالی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت هزینه‌های بخش‌ خصوصی و دولتی بوده و آمارها نشان می‌دهد که حجم و ارزش معاملات آن در مقایسه با بازار سهام قابل توجه بوده و در حال افزایش است.

رفع وابستگی‌های مالی به کمک صکوک
غلامعلی‌پور ضمن تاکید بر ضرورت تقویت بازار صکوک گفت: نبود چنین بازاری موجب وابستگی جدی مالی بنگاه‌ها به نظام بانکی خواهد شد در حالی که نقش اصلی بانک‌ها در تامین مالی سرمایه در گردش شرکت‌های کوچک و متوسط است و تامین مالی بلند‌مدت باید در بازار سرمایه انجام شود. معاون توسعه بازار فرابورس ایران با اشاره به‌ فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر اساس قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید گفت: در حال حاضر ۱۰ ETF در فرابورس فعال است که این صندوق‌ها با مدیریت افراد حرفه‌ای و متخصص در حال سرمایه‌گذاری در سهام و اوراق با درآمد ثابت هستند. وی ادامه داد: صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) نخستین بار توسط فرابورس ایران به بازار سرمایه معرفی شد تا افرادی که آشنایی چندانی با معاملات سهام و اوراق بهادار ندارند بتوانند بخشی از سرمایه خود را به این شکل سرمایه‌گذاری کنند. غلامعلی‌پور، اسناد خزانه اسلامی را تازه‌ترین ابزار مالی قابل معامله در فرابورس ایران عنوان کرد و افزود: با توجه به برنامه‌ریزی دولت برای پرداخت بدهی خود به پیمانکاران و بر اساس قانون بودجه، بخشی از بدهی پیمانکاران از طریق واگذاری اسناد خزانه اسلامی تسویه می‌شود. وی با بیان اینکه معاملات ثانویه این اسناد از حدود ۲ ماه پیش در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران آغاز شده است، گفت: با توجه به ایجاد بازاری برای معاملات ثانویه این اسناد در فرابورس ایران، آن دسته از پیمانکارانی که بنا به هر دلیلی نیاز به پول نقد دارند می‌توانند آن را در بازار به فروش برسانند که البته قیمت آن، کمتر از قیمت اسمی خواهد بود و با توجه به اینکه خریدار، اوراق را کمتر از قیمت اسمی خریداری کرده است از تفاوت قیمت ناشی از خرید به کسر منتفع خواهد شد.

انتشار 5 هزار میلیارد تومان اسناد خزانه
غلامعلی‌پور همچنین به اظهارات رئیس سازمان بورس مبنی بر عزم دولت برای انتشار ۵ هزار میلیارد تومان اسناد خزانه اسلامی تا پایان سال جاری طبق حکم قانون بودجه سال ۹۴ اشاره کرد و گفت: به منظور نظم بخشیدن به نظام پرداخت‌های دولت و ایجاد شفافیت مالی، مطالعات وزارت اقتصاد، سازمان بورس و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی بر این اساس شکل گرفت که اسناد خزانه اسلامی برای پرداخت بدهی دولت به پیمانکاران طراحی و عملیاتی شود.

وی با تاکید بر اینکه با توجه به ضمانت دولت، ریسک نکولی متوجه این اوراق نیست، بیان کرد: نرخ بازده تا سررسید (YTM) آن در سایت فرابورس ایران به‌صورت آنلاین قابل مشاهده است.
غلامعلی‌پور با اشاره به حضور بازارگردان در بازار خرید و فروش اسناد خزانه اسلامی گفت: بازارگردان با هدف ایجاد اطمینان بیشتر در جهت نقد‌شوندگی اوراق در چارچوب مقررات اقدام به خرید و فروش اوراق می‌کند و سرمایه‌گذاران در صورت وجود مظنه بهتر خرید یا فروش، می‌توانند با مظنه مد نظر خود معامله کنند.

وی ارزش معاملات اسناد خزانه اسلامی در بازار فرابورس ایران را از زمان گشایش نماد تاکنون بیش از ۱۳۵ میلیارد تومان اعلام کرد و یادآور شد: مبلغ اسمی اسناد خزانه اسلامی در سررسید نهایی توسط خزانه‌داری کل کشور تامین و از طریق شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به حساب آخرین دارندگان اسناد خزانه اسلامی واریز خواهد شد. در همین زمینه، مهدی بنانی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، با اشاره به عملکرد بودجه سال ۹۴ در زمینه انتشار اسناد خزانه اسلامی اظهار کرد: طبق بند «ط» تبصره ۶ بودجه سال جاری ۵ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده که در مرحله اول و دوم ۲ هزار میلیارد تومان برای وزارت راه و شهرسازی و در مرحله سوم وچهارم ۲ هزار میلیارد تومان برای وزارت نیرو به‌صورت الکترونیکی منتشر شده است.

مدیرکل مدیریت بدهی‌های وزارت اقتصاد با اشاره به اینکه این اسناد بنا به اولویت دستگاه‌ها به پیمانکاران پرداخت می‌شود، یادآور شد: به محض اینکه سهمیه بقیه دستگاه‌ها اعلام شود، باقی‌مانده اسناد خزانه اسلامی طبق قانون بودجه پرداخت خواهد شد. نکته اینکه اولویت پرداخت به پیمانکاران از سوی وزارتخانه و طرح‌هایی که سازمان مدیریت تعیین کرده است، انجام می‌شود.
وی در مورد انتشار اوراق مشارکت طبق تبصره 6 بودجه سال جاری گفت: بالغ بر 5 هزار میلیارد تومان از این اوراق در قانون بودجه پیش‌بینی شده و تاکنون هزار میلیارد تومان آن برای وزارت نیرو منتشر شده است. همچنین 2400 میلیارد تومان برای وزارت راه سهمیه مشخص شده و در مرحله تعیین طرح‌های واجد شرایط است. بنانی ادامه داد: هزار و 600 میلیارد تومان از اوراق مشارکت باقی مانده که آن هم پس از تعیین دستگاه و اولویت اجرایی خواهد شد.

عدم نگرانی از وصول اسناد خزانه
مدیرکل بدهی‌های وزارت اقتصاد با بیان اینکه اسناد خزانه در بازار سرمایه (فرابورس) معامله می‌شود، یادآور شد: معمولا پایان سال وصولی خوبی در خزانه وجود خواهد داشت و می‌توان بر اساس تضمینی که انجام شده است هنگام سررسید اسناد آن را تسویه کرد. وی با اشاره به اینکه سررسید اسناد خزانه منتشر شده اسفند ماه سال جاری خواهد بود، بیان کرد:‌ اگر درآمدها خوب نباشد، طبق جزء یک بند «ط»‌ تبصره ۶ بودجه خزانه‌داری موظف است از سرجمع درآمدهای عمومی همان سال این اسناد را تنزیل کند.

این مقام مسوول در پاسخ به این سوال که چرا دولت برای کسری بودجه و تامین منابع مورد نیاز اوراق قرضه منتشر نمی‌کند، گفت: این اوراق مشکل ربوی و شرعی دارد و قالبی که برای پرداخت بدهی‌ها گذاشته شده همان اسناد خزانه اسلامی بوده که به پیمانکاران ارائه و در دو حالت قبل از سررسید اسناد یا هنگام سررسید آن می‌توانند آن را تنزیل کنند. بنانی افزود: دولت باید بر مبنای توان و منابع مالی و نقدینگی خود اوراق و اسناد منتشر کند، تا هنگام سررسید مشکل ایجاد نشود. وی با بیان اینکه به دنبال گسترش و توسعه بازار بدهی در فرابورس هستیم، عنوان کرد:‌ اسنادی که دولت در قالب بدهی‌ها منتشر می‌کند، مانند آنچه اکنون در فرابورس صورت می‌گیرد، می‌تواند توسعه یابد و مزیت آن این بوده که اسناد و اوراق تضمین دولت را داشته و فاقد ریسک است.

بنانی به قابلیت نقد شوندگی بالای این اسناد اشاره کرد و گفت: کسانی که نیاز به نقدینگی فوری دارند، می‌توانند آن را با نرخ بازار تنزیل کرده و منابع مورد نیاز خود را تأمین کنند. مدیرکل مدیریت بدهی‌های وزارت اقتصاد در مورد صکوک اجاره نیز عنوان کرد: هزار میلیارد تومان در بودجه پیش‌بینی شده که هنوز به مرحله انتشار نرسیده است. بنانی تصریح کرد: صکوک اجاره سابقه قبلی برای اجرا ندارد و به دارایی و وثیقه نیاز داشته که باید کارشناسی شود، همچنین صکوک اجاره قواعد خاص خود را دارا است و نرخ سود آن در کارگروهی متشکل از نمایندگان وزارت اقتصاد، بورس، دستگاه مربوطه و سازمان مدیریت بر اساس جذابیت و نرخ بازار تعیین می‌شود.

وی با بیان اینکه طبق بند «ک» تبصره ۶ بودجه ۹۴ تا پایان سال مقدمات اجرای صکوک اجاره فراهم خواهد شد، بیان کرد:‌ با توجه به اینکه ابتدای کار این موضوع است روند آن کند بوده، به همین دلیل باید زیرساخت‌ها فراهم شود. بنانی اظهار امیدواری کرد بتوانیم سال آینده اوراق جدید را به بازار معرفی کنیم تا بازار سرمایه در کنار درآمدهای نفت و مالیات بتواند منابع مالی را برای دولت فراهم کند.