غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *
قیمت‌های آتی‌ گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در آوریل ۲۰۱۱) طی دوره ۲۸ فوریه الی ۴ مارس ۲۰۱۱ از یک روند کاهشی برخوردار بود. به رغم افزایش تقاضای گرمایشی گاز طبیعی و همچنین کاهش قابل توجه سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا به میزان ۸۵ میلیارد فوت مکعب طی هفته منتهی به ۲۵ فوریه ۲۰۱۱، قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس نایمکس، از حدود ۰۳۷/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۸ فوریه ۲۰۱۱ تا کمتر از ۸۰۹/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۴ مارس ۲۰۱۱ کاهش یافت.

از سوی دیگر، قیمت‌های آتی‌ گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه آوریل 2011، به دلیل کاهش صادرات گاز لیبی به ایتالیا به وسیله خط لوله گازی Green Stream که از زیر دریایی مدیترانه می‌گذرد، از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود 9015/8 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 28 فوریه 2011 تا بیش از 2508/9 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 4 مارس افزایش یافت. قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و در ابتدا با 10 سنت (6/2 درصد) افزایش از حدود 83/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 24 فوریه 2011 تا بیش از 93/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 1 مارس 2011 افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح 79/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 2 مارس 2011 کاهش یافت. این سطح قیمتی به میزان 76/37 درصد از قیمت 09/6 دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال 2010 ، پایین‌تر است. قیمت تک‌محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو نیز از یک روند کاهشی بسیار ملایم همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 01/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 24 فوریه 2011 تا بیش از 14/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 1 مارس 2011 افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح 4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 2 مارس 2011 کاهش یافت. از سوی دیگر، قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود.
بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی
قیمت بنزین سوپر بدون سرب و سوخت حرارتی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به 4 مارس 2011 از یک روند افزایشی قابل توجه برخوردار بود. بر این اساس، طی هفته گذشته به دلیل تداوم بحران در منطقه خاورمیانه، تشدید ناآرامی‌ها در لیبی به ویژه در مناطق نفت خیز شرق این کشور، افزایش نگرانی فعالان بازار نفت از گسترش ناآرامی‌ها به سایر کشورهای تولیدکننده نفت خصوصا عربستان سعودی، وقوع برخی اعتراضات و ناآرامی‌ها در کشورهای بحرین، عمان و عربستان سعودی اعلام مقام‌های نفتی آنگولا و نیجریه از ناتوانی خود برای جبران سریع کمبود عرضه نفت در لیبی، کاهش تولید نفت خام اعضای اوپک در ماه فوریه 2011 در پی بحران لیبی بر پایه تازه ترین نظرسنجی رویترز، انفجار یک خط لوله نفتی در مرز ونزوئلا و کلمبیا به دست شورشیان کلمبیایی، انتشار آمار اقتصادی مثبت در مورد اقتصاد آمریکا، افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل 61 هزار بشکه در روز و کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل 6/3 میلیون بشکه در هفته منتهی به 25 فوریه 2011 و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب از حدود 8927/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 28 فوریه 2011 تا بیش از 0464/3 دلار به ازای هر گالن در روز 4 مارس 2011 افزایش یافت. قیمت سوخت حرارتی نیز در بورس نایمکس با توجه به عوامل افزایشی مذکور و همچنین کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 800 هزار بشکه و افزایش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 43 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 25 فوریه 2011، از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود 9389/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 28 فوریه 2011 تا بیش از 0893/3 دلار به ازای هر گالن در روز 4 مارس 2011 افزایش یافت. همچنین قیمت‌های آتی‌ گازوئیل اروپا طی دوره مذکور به دلیل بهبود شرایط اقتصادی اروپا و کاهش بیکاری در آلمان، تشدید بحران لیبی و کاهش تولید نفت خام این کشور و در نتیجه افزایش نگرانی‌ها درباره کمبود عرضه نفت خام در بازار اروپا، از یک روند افزایشی قابل توجه برخوردار بوده و از حدود 0282/3 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 28 فوریه 2011 تا بیش از 1386/3 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 4 مارس 2011 افزایش یافت. طی هفته مذکور، کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل 6/3 میلیون بشکه، فرآورده‌های میان تقطیر معادل 800 هزار بشکه، نفت کوره پسماند معادل 300 هزار بشکه و همچنین افزایش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به ترتیب معادل 61 و 43 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 25 فوریه 2011، از عوامل تقویت‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر، افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های سوخت جت آمریکا معادل 300 هزار بشکه در هفته منتهی به 25 فوریه 2011، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی به شمار می‌روند. بر اساس آمار منتشره امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در روز 2 مارس 2011، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره 23 فوریه 2011 الی 1 مارس 2011، از یک روند افزایشی برخوردار بودند. بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، ژاپن و سنگاپور به ترتیب به میزان (09/27)، (4)، (5/20)، (54/35)، (18/27) و (43/27) دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است. لذا میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، ژاپن و سنگاپور طی روز 1 مارس 2011 در سطوح (67/991)، (956)، (973)، (02/1067)، (54/1030) و (99/1012) دلار قرار گرفتند.
همچنین بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن گازوئیل در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، ژاپن و سنگاپور به ترتیب با (۰۹/۳۵)، (۵/۲۹)، (۳۷)، (۰۱/۳۸)، (۱۳/۳۶) و (۲۴/۳۵) دلار افزایش نسبت به هفته قبل (۲۳ فوریه ۲۰۱۱)، طی روز ۱ مارس ۲۰۱۱ در سطوح (۶۳/۹۱۲)، (۲۵/۹۲۸)، (۲۵/۹۲۶)، (۵۶/۹۳۰)، (۸۶/۹۴۷) و (۹۱/۹۲۹) دلار قرار گرفتند. میانگین بهای سوخت جت نیز در همه بازارها با افزایش همراه بود.
همچنین قیمت نفت کوره طی دوره مذکور در همه بازارها با افزایش همراه بود. بر این اساس میانگین بهای هر تن نفت کوره در بازار خلیج فارس با 16/7 دلار افزایش نسبت به هفته قبل (23 فوریه 2011)، طی روز 1 مارس 2011 در سطح 44/622 دلار قرار گرفت. هر تن نفت کوره در بازارهای مدیترانه 622 دلار و 75 سنت، شمال اروپا 614 دلار، آمریکا 620 دلار و 16 سنت، ژاپن 648 دلار و 62 سنت و در بازار سنگاپور 636 دلار و 46 سنت معامله شده است.
* کارشناسان بازار انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)