اهمیت اقتصادی کاه و کلش را دریابید

آلودگی سوختن یک کیلوگرم کاه، ۳/۱ برابر آلودگی یک خودروی بنزینی است ساری - نظیفه رستمی: سالانه حدود یک میلیون و ۵۰۰‌هزار تن کاه و کلش در شالیزارهای استان مازندران تولید می‌شود که درباره آنها هیچ راهکاری اندیشیده نشده است.

بر اساس این گزارش، این میزان کاه و کلش از ۲۴۰‌هزار هکتار اراضی شالیزاری استان به وجود می‌آید که کشاورزان منطقه بخش زیادی از آن را می‌سوزانند که این امر باعث از بین رفتن یکی از منابع مهم خاک می‌شود، این در حالی است که می‌توان با ایجاد بستری مناسب و با فراهم آوردن تجهیزات و امکانات لازم ضمن کاهش اثرات مخرب بهداشتی و زیست‌محیطی ناشی از سوزاندن آن، موجب صرفه جویی اقتصادی برای کشور شد و از بازیافت آن بهره جست.

از آنجا که کاه و کلش در اراضی کشاورزی به نوبه خود دارای مضرات است و منجر به جلب آفات می‌شود، جمع‌آوری و خارج کردن آن از مزارع لازم و ضروری است، اما نبود تقاضای موثر برای آن، بالا بودن هزینه بسته‌بندی و حمل‌ونقل کاه از مزرعه و نبود مکانی برای نگهداری این بقایای محصولات از دلایلی است که کشاورزان را به آتش زدن کاه و کلش وادار می‌کند.

دکتر رسول اشرفی‌پور، مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان مازندران در این باره با بیان اینکه بر اساس تحقیقات صورت گرفته آلودگی حاصل از سوخت یک کیلوگرم کاه، ۳/۱ برابر آلودگی یک خودروی بنزینی است، افزود: سوختن ناقص کاه و کلش برنج در شالیزارها سبب آزادسازی دی‌اکسیدکربن و منواکسیدکربن می‌شود که دود حاصل به شدت برای سلامتی انسان مضر است.

وی افزود: با توجه به میزان کاه و کلش در سطح استان میزان انتشار آلاینده‌های ناشی از سوختن ناقص در حدود ۳۴۵‌هزار تن در سال برآورد می‌شود که آثار تخریبی آن در استان‌های شمالی به دلیل فضای خاص جغرافیایی و بالا بودن میزان رطوبت در منطقه بسیار شدیدتر از مناطق خشک است و ایجاد باران‌های اسیدی دور از ذهن نیست.

مدیر کل حفاظت محیط زیست مازندران گفت: کاه و کلش برنج در حالی به آتش کشیده می‌شود که در کنار مسایل زیست محیطی آن بارها از اهمیت اقتصادی آن برای کشاورزان و نیز کشور سخن گفته شده است.

دکتر علی اشرفی پور تصریح کرد: در ساده‌ترین شکل آن با جمع آوری و بسته‌بندی کاه و کلش و عرضه و فروش آن می‌توان بخشی از نیاز خوراک دامی استان مازندران را مرتفع ساخت، این در حالی است که کشاورزان شمالی از کمی دسترنج خود بعد از یک فصل سخت کشت شاکی و گله‌مند هستند و دامداران این خطه به دلیل کمبود علوفه، به علوفه سایر استان‌ها و نیز یارانه دولت چشم دوخته‌اند.

دکتر علی اشرفی پور یادآور شد: هم‌اکنون در سه کارخانه بزرگ در استان‌های گیلان، مازندران و خوزستان هر سال ۱۲۵‌هزار تن خمیر کاغذ از درخت و کاغذهای باطله تولید می‌شود در حالی که با بهره‌گیری از ۳۰‌درصد کاه تولیدی کشور، می‌توان ۶۰۰‌هزار تن خمیر کاغذ تولید کرد.

وی افزود: تولید خمیر کاغذ از کاه علاوه بر جلوگیری از قطع درختان و سوزاندن کاه پس از برداشت برنج و حفظ محیط زیست از خروج ۳۰۰‌میلیون دلار ارز از کشور برای خرید چوب و واردات مواد اولیه و تولید سلولز جلو‌گیری می‌کند.

وی گفت: علاوه بر این، از کاه برنج پس از فرآوری می‌توان برای تامین سوخت نیروگاه‌ها و تولید مصالح ساختمانی به‌ویژه بتن و ورق‌های فشرده دیواره‌های فشرده ضد آتش و تخته فیبر سیمانی نیز بهره گرفت.

دکتر علی اشرفی پور درباره اثرات منفی سوزاندن کاه و کلش بر خاک و محیط بیولوژیک نیز گفت: در جایی که کود‌های شیمیایی عاری از گوگرد مصرف می‌شوند، کاه می‌تواند به عنوان یک منبع کود گوگردی عمل کند، از این رو در چنین منطقی کاه نباید سوزانده شود. همچنین کاه یک منبع مهم عناصر کم مصرف به‌خصوص عنصر روی است.

دکترعلی اشرفی‌پور در ادامه با بیان اینکه در کنار آگاهی بخشی، فرهنگ‌سازی، اعمال تنبیه‌های انضباطی و ارائه امکانات برای بسته‌بندی کاه و کلش، باید انگیزه مثبت و تقاضای موثر در بازار را به حدی تقویت کرد که کشاورزان منفعت خود را در آتش نزدن مزرعه‌ها و عرصه کاه و کلش ببینند، ادامه داد: همچنین تشکیل یک تعاونی یا یک نهاد خاص با همکاری تشکل‌هایی چون اتحادیه دامداران، انجمن حمایت از برنج و صنایع درگیر همانند صنایع سلولزی با هدایت و حمایت مالی دولت که وظیفه خرید و بسته‌بندی کاه و کلش و عرضه آن به بازار را برعهده گیرد ضروری به نظر می‌رسد.

وی افزود: براساس این طرح پیشنهادی، کمک مالی دولت به این تعاونی یا نهاد می‌تواند از محل صرفه جویی در یارانه مربوط به خرید علوفه صورت بگیرد که کاملا اقتصادی بوده و در راستای منافع کشور است.