شهرک صنعتی ایران – ترکیه معطل «اقدام»

دنیای اقتصاد، ارومیه، بهاره پورعلی: نبود زیرساخت‌ها به همراه بوروکراسی پرپیچ و خم اداری دست به دست هم دادند تا فرصت ایجاد دومین شهرک مشترک صنعتی بین ایران و ترکیه در آذربایجان غربی گرفتار اما و اگر شود. ایجاد شهرک صنعتی مشترک مرزی بین ایران و ترکیه سال ۸۹ با هدف تسهیل در روند مبادلات تجاری و تحقق هدف‌گذاری تبادلات ۳۰ میلیارد دلاری اقتصادی به تصویب مقامات بلندپایه دو کشور رسید و مقرر شد همان سال مکان مناسبی برای ایجاد این شهرک مشترک شناسایی و یک نقطه به‌عنوان این شهرک مشخص شود.

آذربایجان غربی به‌دلیل هم‌مرز بودن با کشور ترکیه و دارا بودن سه پایانه مرزی رسمی با این کشور ضمن اینکه دروازه ایران به بازارهای جهانی و اروپایی به شمار می‌رود، اولین و بهترین گزینه برای ایجاد این شهرک صنعتی مشترک نیز بود.

اختصاص بیشترین حجم صادرات و واردات آذربایجان غربی به ترکیه، مشترکات بی‌شمار از تمامی ابعاد بین استان‌های مرزی ایران و ترکیه از یک طرف، انجام واردات و صادرات کالاها از طریق مرزهای آذربایجان غربی از سوی دیگر، جای شکی برای ایجاد این شهرک صنعتی در یکی از شهرستان‌های مرزی این استان باقی نگذاشت.

بی‌توجهی به هم‌مرز بودن با سه کشور

به این منظور مسوولان محلی استان‌های مرزی دو طرف دیدارهای متعددی در راستای رسیدن به این هدف در طول این چهار سال برگزار کردند، دیدارهایی که هزینه و زمان زیادی از مسوولان محلی دو طرف را گرفت، اما وقتی تمام رایزنی‌ها انجام شد و زمان عملی شدن این توافق‌ها رسید، نبود زیرساخت‌ها در کنار بوروکراسی اداری، این فرصت ارزشمند اقتصادی را از آذربایجان غربی گرفت و به استان همجوار آذربایجان شرقی داد.

فرصتی که مسوولان آذربایجان غربی از آن به‌عنوان امکان شکوفایی اقتصاد مرزنشینان دو منطقه یاد کرده و آن را زمینه‌ساز تحقق هرچه سریع‌تر رسیدن به مبادلات ۳۰ میلیارد دلاری دو کشور می‌دانستند. ایجاد برند مشترک برای محصولات تولیدی، افزایش امنیت، سهولت در تولید، مبادله کالا و کاهش هزینه‌های حمل ونقل، اقدامی کارآمد برای عبور از تحریم ها، توسعه اقتصادی کشور و تبادل دانش فنی و تکنولوژی‌های نوین، بخشی از مزیت‌های ایجاد شهرک صنعتی مشترک مرزی بین دو کشور به شمار می‌رود. مزیت‌هایی که آذربایجان غربی به‌دلیل مسائل و مشکلات اقتصادی می‌توانست از آن به‌عنوان فرصت طلایی بهره ببرد.

هرچند هنوز برخی از مسوولان آذربایجان غربی وعده داده و امیدوارند در کنار ایجاد شهرک صنعتی مشترک بین ایران و ترکیه در تبریز شهرک صنعتی مشترکی در این استان نیز راه‌اندازی شود اما تا زمانی که زیرساخت‌ها فراهم نباشد ایجاد چنین شهرکی امکان تحقق اهداف پیش‌بینی شده را در این طرح پاسخگو نخواهد بود.

شهرک صنعتی مشترک ایجاد می‌شود

نماینده مردم شهرستان‌های خوی و چایپاره در مجلس شورای اسلامی که یکی از شهرستان‌های مورد نظر برای ایجاد این شهرک صنعتی مشترک نیز بود، درخصوص روند راه‌اندازی این شهرک صنعتی گفت: از سه، چهار سال پیش ایجاد شهرک صنعتی مشترک بین ایران و ترکیه با هدف توسعه مبادلات اقتصادی بین دو طرف در نقطه مرزی به تصویب رسید، اما در روند عملیاتی شدن مشخص شد که امکان ایجاد یک شهرک صنعتی مشترک وجود ندارد. موید حسینی صدر ادامه داد: در این راستا مقامات دو طرف مصمم به ایجاد دو شهرک صنعتی مشترک شدند که یکی از این شهرک‌های صنعتی در کشور ایران و دیگری در کشور ترکیه راه‌اندازی شود. این توافق به‌منظور اختلافات قیمت سوخت، نبود زمین مناسب برای ایجاد یک شهرک صنعتی صورت گرفت.

وی با بیان اینکه با آغاز تجارت ترجیحی بین دوکشور از اول سال نو میلادی پیش‌بینی می‌شود ایجاد این شهرک‌های صنعتی مشترک بین دو کشور گامی اساسی در راستای تحقق هدف‌گذاری اقتصادی تبادلات ۳۰ میلیارد دلاری باشد، افزود: تحقق این مهم، نیازمند این است که تمام ظرفیت‌های ممکن بین دو طرف عملیاتی شود.

صدر، استفاده از ظرفیت‌های مرزی، توسعه بازارچه‌ها و پایانه‌های مرزی، تسهیل روند ترانزیت بین دو کشور، سرمایه‌گذاری متقابل بین دو کشور، رشد سرمایه‌گذاری در بخش معادن، پالایشگاه‌ها و پتروشیمی، احداث نیروگاه و همچنین تولید برق از انرژی پاک ازجمله این ظرفیت‌ها است که باید فراهم شوند.

عزم راسخ برای افزایش حجم مبادلات

رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و ترکیه نیز در پاسخ به این پرسش که چرا فرصت ایجاد این شهرک صنعتی مشترک از آذربایجان غربی گرفته شد خاطرنشان کرد: براساس رایزنی‌های صورت گرفته محدودیتی برای ایجاد شهرک صنعتی مشترک بین دو کشور وجود ندارد. وی افزود: به این منظور در کنار ایجاد شهرک صنعتی مشترک مرزی یکی در تبریز و دیگری در کشور ترکیه درصدد هستیم شهرک صنعتی مشترکی نیز در آذربایجان غربی در یکی از شهرستان‌های مرزی این استان و دیگری در کشور ترکیه راه‌اندازی شود که امیدواریم هرچه سریع‌تر روند اقداماتی این طرح تسریع یابد. صدر عنوان کرد: با توجه به رایزنی‌های مقامات بلند پایه دو کشور و عزمی که دو طرف برای گسترش روابط تجاری و اقتصادی دارند، تحقق هدف‌گذاری ۳۰میلیارددلاری دور از دسترس نیست و پیش‌بینی می‌شود هرچه سریع‌تر این امر محقق شود. شاید وعده ایجاد شهرک صنعتی مشترک دو کشور در آذربایجان غربی هم محقق شود، اما تجربه نشان داده تحقق این وعده نیازمند عزم راسخ مسوولان استان برای تسریع در روند رفع مشکلات زیرساختی، تسهیل قوانین و حذف بوروکراسی‌های اداری در کنار حمایت عملی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان است.

«در حال حاضر کشور ایران بیش از ۲ میلیارددلار مبادله اقتصادی با کشور ترکیه دارد و انتظار طبیعی این است که استان آذربایجان غربی نیز سهم بسیار بالایی در این تبادل تجاری داشته باشد. اما متاسفانه در عمل این‌گونه نیست طوری که کل صادرات آذربایجان غربی از طریق مرزهای منطقه به کشور ترکیه تنها ۱۰ درصد صادرات ایران را به این کشور شامل می‌شود. این امر بی‌شک گویای غفلت از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بالای آذربایجان غربی است. استانی که به‌دلیل دارا بودن ۸۱۸ کیلومتر مرز خاکی با سه کشور ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان (نخجوان) از مهم‌ترین گلوگاه‌های کشور به شمار می‌رود.