«هنری راولین سون» محقق و خاورشناس انگلیسی

گروه تاریخ و اقتصاد: هنری کروزویک راولین‌سون، خاورشناس معروف انگلیسی در ۱۱ فوریه ۱۸۱۰م در نزدیکی آکسفورد انگلستان به دنیا آمد. وی پس از طی تحصیلات متوسطه، وارد ارتش شد و از طریق شرکت هند شرقی عازم هندوستان شد. راولین سون درجریان این سفر به فراگیری زبان و ادبیات فارسی تشویق شد و این زبان را آموخت. آشنایى و تسلط او به زبان فارسی باعث شد تا به همراه جمعی از افسران انگلیسی برای آموزش نظامی به ایران اعزام شوند. از آنجا که راولین‌سون فارسی را به روانی حرف می‌زد مورد توجه شاه ایران و مقامات دربار قرارگرفت. وی پس از چندی به کرمانشاه عزیمت کرد و به تحقیق و بررسی درباره سنگ نوشته‌های آثار باستانی کرمانشاه مشغول شد. از این‌رو تا زمانی که در ایران بود از کتیبه‌های تخت‌جمشید، کتیبه‌های میخی طاق بستان و کوه بیستون رونوشت برداشت و سال‌ها روی آنها مطالعه کرد تا توانست به کشف آنها نائل آید.

خواندن کتیبه‌های بیستون مانند کلیدی بود که درهای بسته تاریخ قدیم را باز کرد. همچنین نبوغ راولین‌سون در پیدا کردن این کلید و ترجمه سنگ نوشته‌های میخی، از کامیابی‌هایى است که نصیب وی شد. او این متون را ترجمه کرد و ترجمه‌ای از آن را به زبان فارسی به محمدشاه قاجار اهدا کرد. توفیق او در این امر باعث شد تا کمپانی هند شرقی به او مدال طلا دهد و به‌عنوان نماینده پارلمان انگلستان انتخاب شود. راولین‌سون چندی پس از آن به‌عنوان وزیرمختار به ایران آمد اما کار اصلی او همچنان تحقیق در تاریخ ایران و متون میخی بود. هرچند در این میان به‌عنوان وزیرمختار بریتانیا، سیاست‌های استعماری انگلستان را در منطقه دنبال می‌کرد و در جست‌وجوی مطامع استعمار پیر هم بود. در کنار آن، موفقیت‌های علمی راولین سون موجبات عضویت وی در انجمن‌های علمی متعددی را فراهم آورد و القاب و عناوین زیادی را دریافت کرد. از راولین سون آثاری بر جای مانده که کتب کتیبه میخی فارسی در بیستون، مطالعات درباره کتیبه‌های میخی آسیای غربی و یادداشت‌هایی درباره قدیمی‌ترین ادوار تاریخی بابل و مقالات متعدد دیگر از آن جمله‌اند. هنری کروزویک راولین‌سون سرانجام در پنجم مارس ۱۸۹۵م در ۸۵ سالگی درگذشت.