هنگامی که به شهر تبریز نزدیک می‌شویم صدها الاغ با خورجین‌های کوچکشان دیده می‌شوند که محصولات کوهستان را با نشاط و زنده‌دلی، که در سایر نقاط ایران نمی‌توان مشاهده کرد، به بازارها حمل می‌کنند. این وضع تا تبریز همچنان ادامه دارد. در تبریز نیز نظیر همین روح استقلال را می‌توان مشاهده کرد. در ضمن موانع و تضییقات در این شهر کمتر وجود دارد. گویی تبریز فرزند مستقل خانواده ایران است. بعضی از اوقات این تصور برای شخص پیش می‌آید که شاید این وضع نتیجه دشواری عبور و مرور از جاده‌های آن است، چه کوه‌های تبریز مسافرت به این شهر را مشکل می‌سازد و مردم جنوب کمتر به آن مسافرت می‌کنند. تبریز به مناسبت نزدیک بودن با مرزهای روسیه وضع متغیر و متنوعی داشته است. جنگ‌ها و تاخت و تازها و فتوحات، در ایجاد تاریخ پرحادثه آن نقش زیادی داشته است. چنین به‌نظر می‌رسد که طبیعت با در آوردن این قسمت از زمین به‌صورت مرکز زلزله، به عمد به ناراحتی‌ها و مشقات مردم آن افزوده است.

- سفرنامه فرد ریچاردز، ترجمه مهین‌دخت بزرگمهر، ص 311