یک سند آهنی!

کشور ایران با تمدن چند هزار ساله از پیشتازان صنعت ‌ذوب فلزات بوده است؛ اما در سه قرن اخیر به لحاظ افزایش سرعت تحولات در زمینه تکنولوژی تولید فولاد در کشورهای صنعتی و نیاز روزافزون به محصولات فولادی، ایران در زمره وارد‌کنندگان محصولات فلزی قرار گرفت و ایجاد یک کارخانه ذوب‌آهن که مادر صنایع محسوب می‌شود به‌عنوان یک آرمان ملی از دوره قاجار مطرح بود که همواره با موانع متعددی از جمله مشکلات سیاسی خارجی و داخلی و محدودیت‌های مالی مواجه بود.

توسعه و گسترش مناسبات اقتصادی با اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۳۴۴ش. منجر به عقد قرارداد ایجاد کارخانه ذوب‌آهن اصفهان به ظرفیت ۶۰۰-۵۰۰ هزار تن، قابل توسعه در مرحله اولیه تا ۹/ ۱ میلیون تن و در مرحله بعد تا چهار میلیون تن شد. برای انتخاب محل دقیق کارخانه اواسط سال ۱۳۴۴ هیاتی مرکب از کارشناسان ایران و شوروی به اصفهان اعزام شد و حدود ۱۱ ناحیه را از نظر زلزله، تامین آب، انرژی الکتریکی، مواد اولیه، خطوط ارتباطی، عوامل فنی، اقتصادی و اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. در پایان دشت طبس واقع در ۴۵ کیلومتری جنوب غربی اصفهان به فاصله ۵ کیلومتری زاینده‌رود مناسب‌ترین ناحیه تشخیص داده شد. عملیات ساختمانی در نیمه دوم سال ۱۳۴۶ش آغاز شد. ساختمان اولیه این کارخانه در ۲۳ اسفند ۱۳۴۶ به‌طور رسمی افتتاح شد، در ادامه با ساخت کارگاه‌های کک‌سازی، اگلومراسیون و کوره بلند شماره ۱ در آن واحد، بهره‌برداری واقعی با ساخت اولین شمش چدن در تاریخ ۱ دی‌ ۱۳۵۰ش. آغاز شد.

در سال ۱۳۵۱ نیز با تولید محصولات فولادی بخش فولادسازی و نورد آن با ظرفیت ۵۵۰ هزارتن شروع به کار کرد. در همان سال کوره بلند شماره ۲ به‌منظور بالابردن ظرفیت و توسعه بخش‌های مختلف آگلومراسیون، کک‌سازی، فولاد سازی، نورد و... آغاز و عملیات ساختمانی کمپلکس چدن در سال۱۳۵۷ش. به پایان رسید. کارخانه تا سال ۱۳۶۷ش. به همین شکل به کار خود ادامه داد تا اینکه در آن سال به‌خاطر مشکلاتی در طراحی ماشین‌آلات روسی، ۲ دستگاه ماشین‌ریخته‌گری از کشور ایتالیا خریداری و نصب شد. در سال ۱۳۶۹ش. بهره‌برداری کامل از کمپلکس فولاد به مرز ظرفیت اسمی خود رسید. سندی که تصویر آن در بالا درج شده نشانگر اعلام موافقت رئیس سازمان برنامه، با درخواست خرید وسایل نقلیه برای عملیات طرح‌های عمرانی شرکت ملی ذوب‌آهن ایران از محل اعتبار این شرکت است. این سند در تاریخ۲۱/ ۳/ ۱۳۴۸ امضا شده است.

منبع: مرکز اسناد ایران