گروه تاریخ و اقتصاد: آنچه می‌خوانید بخش دوم از مذاکرات مجلس شورای ملی است در ۲۳ آذر ماه ۱۲۸۸ شمسی: رئیس: امروز مجلس شورای ملی می‌خواهد در باب آوردن نقره رای بدهد. معلوم است که وزارت مالیه به تصویب مجلس عمل می‌کند، اما مجلس می‌خواهد که این قبیل چیزها چنانچه در اصل ۵۵ ذکر شده است یا در اصل دیگر ذکر شده است، داخل کنترات یا چیز دیگری است. وزارت مالیه می‌گوید در این خصوص خواهم به مجلس آمد و ما هم نمی‌توانیم او را مجبور کنیم که امروز به مجلس بیاید با ما داخل مباحثه بشود. وزارت مالیه ملاحظاتی دارد در این باب؛ ما هم یک ملاحظاتی داریم در این باب وقتی مذاکره به میان آمد آن ملاحظات با مجلس شورای ملی است که حقیقت آن یک ماده یا دو ماده تفسیر خواهد شد و آن مقدار هم اختیارش با مجلس شورای ملی است که دقت بکند جدا تکلیف هر دو طرف معلوم خواهد شد.

آقا شیخ محمد: مقصودم این است که با آن عجله که اصرار دارد زود رای داده شود از حیث قیمت و فلان. لابد در مساله کنترات هم همان روز در مجلس رای بخواهد که عیب ندارد بعد فردا چه کنیم؛ مثلا امروز رای داد فردا هم رای باید در مساله کنترات بدهد؛ بهتر اینکه یک دفعه در مجلس رای بخواهند.

رئیس: اگر آوردن نقره را وزارت مالیه داخل آن مباحثه می‌کرد و می‌گفت من هیچ لازم نمی‌دانم که به مجلس بیاید باید در آن اساس رای بدهیم، ولی به همین قدر که ما برای خودمان معین می‌کنیم آنقدر محفوظ می‌ماند؛ الا اینکه یک وزارتخانه است که یک مناقشه قانونی با مجلس پیدا کرده عجالتا به آسانی صرف‌نظر نمی‌کند، ما هم صرف‌نظر نمی‌کنیم.

آقا شیخ محمد: کنترات را هم مجلس باید تعیین کند و او داخل مذاکره نمی‌تواند بشود.

اسدالله میرزا: عرض می‌کنم برخلاف عقیده بعضی از آقایان که اظهار کردند مدت لازم است معین بکنیم بنده عقیده‌ام این است که لازم نیست به جهت اینکه وزارت مالیه از مجلس موافق یک ماده قانون که این حق را داریم خواستند که مجلس تصویب کند معادل یک مبلغی نقره بیاورند و امروز سکه کند و مطابق پرسدانی که داشتم بنا بر این ماده قانون اساسی که بعد از این اگر بخواهند سکه بکنند قهرا باید به مجلس بیاید. بنده گمان می‌کنم مدت معین کردن که دو ماه دیگر بیاید بنده گمان می‌کنم مدت معین کردن که دو ماه دیگر یا هشت ماه دیگر به کلی بی‌حاصل است و این‌ را هم از روی حساب می‌دانیم که ضرابخانه ما در روز بیست هزار تومان سکه نمایند و ششصد هزار تومان در ماه می‌شود و جمعه‌ها که انداختیم در ماه یک کرور می‌شود‌ که می‌تواند سکه کند. اگر مسلسل سکه کند این چهار کرور را در چهار ماه می‌تواند سکه کند و بعد از این چهار ماه چنانچه جناب رئیس اظهار کردند هزار جور چیزها پیدا می‌شود‌ که باید در آنها رسیدگی کرد. قیمت نقره ممکن است اختلاف پیدا کند که بعد شاید صلاح نباشد نقره بیاید؛ پس با این جهات بنده گمان می‌کنم تعیین مدت امروز لازم نیست؛ هر وقت بخواهند سکه کنند مجددا به نظر مجلس می‌رسانند. اگر آن وقت صلاح دانست که ضرری برای مملکت داشت اجازه نخواهند داد در مساله که مذاکره می‌شود‌ درخصوص اینکه وزیر مالیه بعد از آنکه اجازه دادیم بعد چه خواهد کرد به تجار خواهد داد یا دولت خودش وارد می‌کند. اینجا بنده عقیده‌ام به آقایان وکلا مخالف است یا بنده را متقاعد کنید؛ به جهت اینکه اگر بنا شد بگوییم نقره را توسط مکاری وارد کنند یا کشتی، آن سوالات را مجلس پیش از وقت نباید از وزیر بنماید، به وزیر امروز اجازه می‌دهند موافق مصلحت روز و مقتضیات وقت چهار کرور نقره وارد کند بعد اگر دید وزیر موافق به ترتیبی که منافع و مصالح دولت نیست رفتار کرده آن وقت وکیل حق انترپلاسیون دارد او را می‌خواهد و می‌گوید شما امروز در این امور منافع دولت را ملاحظه نکرده‌اید. آن حقی است که موافق قانون اساسی به ما داده شده است که از وزیر توضیح بخواهیم، اما اینکه حالا بگوییم برای ما شرح کنید که به فلان تاجر خواهید داد یا خودتان وارد می‌کنید بنده این را صلاح نمی‌دانم، خاصه در امروز که به وزیر مالیه تان اعتمادی دارید و از او نباید سوال بکنیم که برای ما شرح بدهد که به فلان تاجر خواهند داد یا خودشان وارد خواهند کرد و سکه خواهند کرد و صرفه دولت امروز به این است که خودش وارد کند.