زادروز مخترع موشواره(ماوس)

۳۰ ژانویه سالروز تولد داگلاس انگلبرت، مهندس آمریکایی و یکی از پیشگامان صنعت رایانه در دنیا است. موشواره (موس کامپیوتر) یکی از مهم‌ترین اختراعات انگلبرت به شمار می‌رود. او در سال ۱۹۲۵ در شهر پورتلند آمریکا متولد شد. در جنگ جهانی دوم به نیروی دریایی ملحق شد و به مدت دو سال به‌عنوان تکنسین رادار در فیلیپین به سر برد. پس از پایان جنگ به دانشگاه رفت و با درجه کارشناسی مهندسی برق فارغ‌التحصیل شد و در ادامه در کمیته «رایزنی ملی هوانوردی آمریکا» (NACA) مشغول به فعالیت شد. انگلبرت در سال ۱۹۵۷، در موسسه بین‌المللی SRI که در آن زمان به «Stanford Research Institute» مشهور بود استخدام شد. در سال ۱۹۶۰ در این موسسه، یک مرکز تحقیقاتی با نام ARC را راه‌اندازی کرد و تا ۱۹۷۷ ریاست آن مرکز را بر عهده داشت. در همین مرکز بود که انگلبرت، در سال ۱۹۶۳ ایده موشواره (ماوس) را مطرح کرد.

هر چند که آن ایده، انقلابی در صنعت رایانه‌های شخصی ایجاد کرد اما سال‌ها طول کشید که موشواره رسما تولید و عرضه شود.

در سال ۱۹۸۶ در کنفرانسی در سانفرانسیسکو، انگلبرت ایده‌های ابرمتن، ویرایش آنی متن، استفاده از چند پنجره و کنفرانس تلفنی را مطرح کرد. ضمن اینکه در این کنفرانس او سه دستگاه را که با یکدیگر برای کنترل یک رایانه کار می‌کردند، نشان داد. انگلبرت خطاب به حاضرین گفت: «ما یک دستگاه اشاره‌گر به نام موشواره، یک صفحه کلید استاندارد و یک مجموعه کلید مخصوص داریم.»

آن زمان در دنیای کامپیوترهای غول‌پیکر که با صفحه کلید کنترل می‌شدند موشواره ایده جدیدی بود. انگلبرت در پاسخ به فردی که دلیل انتخاب نام Mouse را پرسیده بود، گفت: «من نمی‌دانم چرا اسم آن را Mouse گذاشتیم. بعضی موقع‌ها از این بابت پوزش می‌خواهم. از ابتدا با این اسم شروع شد و ما هیچ وقت تغییرش ندادیم.»

یک سال بعد مرکز تحقیقاتی ARC در پی تلاش‌های او در دنیای رایانه به دومین نقطه ارتباطی پروژه Arpanet که شکل اولیه اینترنت امروزی بود، تبدیل شد.

او قصد داشت با اختراعات خود انسان‌ها را هم دگرگون سازد.

همه او را به‌عنوان «مخترع موشواره رایانه» می‌شناسند اما این تنها بخش کوچکی از آنچه او اختراع کرده محسوب می‌شود. ما اکنون در دنیایی زندگی می‌کنیم که مردم روی صفحه نمایش به‌ویرایش متن می‌پردازند، به رایانه‌ها با اشاره و کلیک کردن فرمان می‌دهند، از طریق دیداری- شنیداری و به اشتراک گذاشتن صفحه نمایش با هم ارتباط برقرار می‌کنند و از ابرپیوندها برای کاوش در میان اطلاعات استفاده می‌کنند- اینها همه ایده‌هایی هستند که برای نخستین بار در مرکز پژوهشی انگلبرت در پژوهشگاه استنفورد در دهه ۱۹۶۰ خلق شده‌اند. اما انگلبرت هیچ‌گاه نتوانست پشتیبانی لازم برای پیاده‌سازی آن بخش بزرگ‌تر از کاری که در نظر داشت را به دست آورد. نزدیک به ۴۰ سال بعد، یعنی در سال ۲۰۰۸ که دانشگاه استنفورد به افتخار دستاوردهای فوق‌العاده‌اش، همایشی دوروزه برگزار کرد، از آن به‌عنوان «انقلاب ناتمام» یاد کردند.

برای انگلبرت، رایانه‌ها، واسط‌های کاربری و شبکه‌ها ابزارهایی در خدمت یک هدف مهم‌تر بودند: تقویت هوش انسان برای کمک به بقا در دنیای خودساخته. او در مقاله‌ای که در سال ۱۹۶۲ با عنوان«افزایش هوش انسان» منتشر ساخت به بیان نتایج تقویت آنچه او «ضریب هوش جمعی» می‌نامید، پرداخت که از آن جمله می‌توان به درک سریع‌تر، ارائه راه‌حل‌های بهتر و احتمالا یافتن راه‌حل برای مسائلی که پیش از این غیرقابل حل به نظر می‌رسیدند، اشاره کرد.

خواندن این مقاله هنوز هم برای کسانی که می‌خواهند بدانند فناوری‌های اطلاعاتی امروزی از کجا برآمده است، گیرا و سودمند است.

ایده اولیه افزایش هوش انسان به کمک ابزارهای الکترونیکی با خواندن مقاله‌ای از ونوَر بوش در مجله آتلانتیک مانتلی در سال ۱۹۴۵، به ذهن انگلبرت خطور کرد. او که در آن زمان یک مهندس برق جوان بود به فکر این افتاد که انسان‌ها می‌توانند با استفاده از صفحات نمایش و رایانه‌ها به‌طور اشتراکی و جمعی به حل مسائل بپردازند. او تا پایان عمرش روی این ایده‌کار کرد، به‌رغم اینکه بارها و بارها افرادی از محیط دانشگاهی و صنعت رایانه به او گفتند که ایده‌هایش درباره به کارگیری رایانه‌ها برای هر کاری به‌جز رایانش علمی یا پردازش داده‌های تجاری «احمقانه» و مانند «داستان‌های علمی- تخیلی» است.

داستان کامل فعالیت‌های علمی انگلبرت و به‌ویژه نخستین نمایش عمومی سیستم او در ۹ دسامبر ۱۹۶۸ در همایش سالانه رایانه در سانفرانسیسکو که از آن به‌عنوان «مادر تمام نمایش‌ها» یاد می‌شود، به‌طور دقیق و کاملی در کتاب جان مارکاف به نام «موش خانگی چه گفت» به چاپ رسیده است (ترجمه این کتاب با نام «ماجراهای پشت پرده» در سال ۱۳۸۹ از سوی انجمن انفورماتیک ایران چاپ و منتشر شده است).

داگلاس انگلبرت، فردی که از او به همراه آلن کی به‌عنوان دو نفری که بیشترین تاثیر را در پیدایش رایانه‌های شخصی امروزی داشته‌اند نام برده می‌شود، در سال ۱۹۹۷ موفق به دریافت جایزه تورینگ (معادل جایزه نوبل در علوم و مهندسی رایانه) شد. از دیگر جوایزی که به دست آورده است می‌توان به مدال ملی فناوری آمریکا، جایزه لملسون ام‌آی‌تی، مدال لاولیس، جایزه نوربرت وینر برای مسوولیت اجتماعی و حرفه‌ای و جایزه موزه تاریخ رایانه اشاره کرد.

داگلاس انگلبرت در دوم جولای ۲۰۱۳ در ۸۸ سالگی در خانه‌اش در آترتون کالیفرنیا دیده بر جهان فرو بست.

منبع: ویکی‌پدیا

یک مقاله به قلم: ابراهیم نقیب‌زاده مشایخ