سالروز تاج‌گذاری نادرشاه افشار

نادرشاه افشار در ۸ مارس ۱۷۳۶ در قلعه چوروس واقع در دشت مغان تاج‌گذاری کرد. نادرقلی حدود سال ۱۰۶۷ خورشیدی در ایل افشار در خراسان به دنیا آمد. نام اصلی او «نادرقلی» بود و به روایت غیرمستندی، هنگامی که هنوز به ۱۸ سالگی نرسیده بود همراه با مادرش در یکی از یورش‌های ازبک‌های خوارزم به‌ اسارت آنها درآمد. بعد از مدت کوتاهی از اسارت گریخت و به خراسان برگشت و در خدمت حکمران ابیورد، باباعلی بیگ درآمد. او گروه کوچکی را به دور خود جمع کرد و بعد از کنترل چند ناحیه خراسان خود را «نادرقلی بیگ» نامید.

در این هنگام افغان‌ها به رهبری محمود افغان اصفهان را تصرف کرده و شاه سلطان حسین صفوی را به قتل رسانده بودند. با سقوط اصفهان و قتل شاه سلطان حسین، پسر او به نام شاه طهماسب دوم صفوی که از اصفهان به قزوین گریخته بود خود را در ۱۱۳۵ق پادشاه ایران خواند؛ ولی حکام نواحی گوناگون کشور حاضر به اطاعت از او نشدند.

محمود افغان نیز که تنها بر اصفهان و نواحی اطراف آن حکومت می‌کرد کمی بعد به‌دست پسر عمویش به‌نام اشرف افغان در ۱۱۳۷ق به‌قتل رسید. همزمان با این اوضاع، نادر که از میزان نفوذ خاندان صفوی در میان مردم آگاه بود، به شاه طهماسب دوم پیوست و در ۱۱۳۹ق سردار سپاه او شد. سپس خراسان را به تصرف خود در آورد.

وی پس از آن برای به‌قدرت رساندن شاه طهماسب با افغان‌ها وارد جنگ شد. در ۱۷۲۹ رئیس افغان‌ها یعنی اشرف افغان را در مهماندوست در نزدیکی دامغان(طی نبرد دامغان) سپس در مورچه خورت اصفهان و برای بار سوم در زرقان فارس شکست داد. او سپس در تعقیب اشرف، افغانستان را فتح کرد و قبایل این دیار را به اطاعت از خود واداشت. به این ترتیب پس از هفت سال شورش افغان‌ها در ۱۱۴۲ق به پایان می‌رسد.

نادر سپس با دشمنان خارجی وارد جنگ شد و روس‌ها را از شمال ایران راند؛ اما در زمان جنگ با عثمانی‌ها که غرب ایران را اشغال کرده بودند متوجه شورشی در شرق ایران شده و جنگ را نیمه کاره رها کرده و به آن منطقه لشکر کشید. شاه طهماسب صفوی با توجه به قدرت و شهرت روزافزون نادر و به‌ قصد اظهار وجود دنباله جنگ با عثمانیان را به قصد باز پسگیری ایروان پی‌گرفت؛ اما به سختی شکست خورد.

در سال ۱۱۴۵ق به دنبال قراردادی میان شاه طهماسب دوم و دولت عثمانی و در پی شکست ایران، گرجستان و ارمنستان در ازای تبریز به آن دولت وا‌گذار شد. نادر که خود این نواحی را به ایران بازگردانده بود طهماسب را از شاهی برکنار و پسر خردسالش، شاه عباس سوم را به جانشینی برگزید و برای حفظ قدرت، خود را نایب‌السلطنه نامید.

نادر در عرض دو سال کل آذربایجان و گرجستان را از عثمانیان پس گرفت، عثمانیان را به سختی شکست داد و طبق قراردادی با روس‌ها در گنجه، ارتش روسیه را وادار به عقب‌نشینی از تمام مناطق ایران کرد.

در سال ۱۱۴۸ق نادر حدود ۲۰ هزار نفر از حکمرانان و کدخدایان ایران را در دشت مغان جمع کرد. او اعلام کرد که وظایف خود را انجام داده و تصمیم به‌استراحت و کناره‌گیری از امور دارد. بزرگان کشور که می‌دانستند او باطنا مایل به سلطنت است، وی را به سلطنت پذیرفتند. به این ترتیب شاه عباس سوم صفوی از شاهی برکنار شده و حکومت سلسله افشار با پادشاهی نادر آغاز شد.