بحران به اوج رسیده است

گروه تاریخ و اقتصاد: بحران اوج یافته است. خبرهایی می‌رسد مبنی بر اینکه عثمانی قصد ورود به میانه ایران را دارد. بر پایه خبرهای رسیده چند واحد از ارتش آلمان به همین منظور به عثمانی آمده‌اند.

ایران توان ایستادگی ندارد و از سوی دیگر به نظر نمی‌رسد با اینکه بی طرفی را پذیرفته تمایلی در ایستادگی در برابر سیاست‌های نظامی آلمان و عثمانی را داشته باشد.

ورود آنها به ایران و ناتوانی ایران در ایستادگی در برابر آنان و محتمل بودن کمک ایرانی‌ها به آنها برای دست یافتن به خواسته‌شان ممکن است راه را بر دشمنان ما برای رسیدن به مرز هند بگشاید. قرار گرفتن آنها در میانه ایران امکان هرگونه پیوند میان ما و روس‌ها را از بین خواهد برد.

خبرها حاکی از حرکت جدی ایل‌های فارس است. سران ایل‌ها و حاکمان بومی شهرها خموشی و سکوت بی اعتنای مشکوک پیشین خود را رها نموده‌اند و به نظر می‌رسد که بیشتر تمایل به ایستادگی در برابر سیاست ما و پیوستن به سیاست رویاپرور آلمان را دارند.

آلمانی‌ها کسانی را راهی ایران نموده‌اند و کسانی را که پیش‌تر در ایران بوده‌اند با خود همراه و هم اندیش کرده‌اند. با آنکه تعداد آنها کم است و در برابر عوامل ما قدرتی ندارند، ولی به ظاهر به نظر می‌رسد که در مدت کم فعالیتشان موفقیت قابل توجهی داشته‌اند و بسیاری از کسانی را که بر سر دوراهی ایستاده بودند با خود همراه ساخته‌اند.

علاوه‌بر فرستاده‌های آلمان باید به فعالیت افسران سوئدی ژاندارمری ایران نیز فکر کرد. با آنکه آنها برگزیده ایالات متحده برای گرداندن کارهای ژاندارمری ایران هستند، شاید به سبب دلخوری ایالات متحده از روسیه در ماجرای مورگان شوستر به سبب جنگ روسیه با آلمان، دل به آلمان بسته‌اند. نباید حقیقت امکان یاری ژاندارمری زیر فرمان آنها را به نیروهایی که ممکن است وارد ایران شوند، رویا پنداشت و باید پیش‌تر راهی برای رفع آن یافت.

(پنج‌شنبه ۳۰ نوامبر ۱۹۱۴)

-گزارش کنسول انگلیس در جنوب از اوضاع ایران در جنگ جهانی اول، ترجمه دکتر افشین پرتو، به نقل از پژوهشنامه خلیج‌فارس (دفتر ششم).

منبع مقاله:

خیراندیش، عبدالرسول، تبریزنیا، مجتبی، (1392)، پژوهشنامه خلیج‌فارس (‌دفتر ششم)، تهران، نشر خانه کتاب، چاپ اول.