صرافی هندوها

گروه تاریخ و اقتصاد: مهم‌ترین نقش تجاری بانیان (هندیان هند و مذهب ساکن ایران) که منابع معاصر بر آن صحه می‌گذارند، تامین اعتبار و معاوضه پول رایج بود. آنها به دلیل اشتهار در صرفه‌‌جویی و زیرکی در امور مالی، صرافی می‌کردند و در ازای خدماتش حق‌العمل می‌گرفتند. در حقیقت قلمروهای اسلامی به علت تحریم رباخواری، صرافی را به اقلیت‌های دینی واگذار می‌کردند. افزون بر این، بانیان با محک زدن مسکوکات به منظور کسب اطمینان از عیار فلز و وزن آن، خدمت شایان و انکارناپذیری به حیات بازرگانان می‌کردند.

گفته می‌شود در اوایل قرن هجدهم بسیاری از یهودیان در بصره مشغول دلالی پول بودند. در ایران هم بانیان بعد از نیمه‌های قرن هفدهم معروف‌ترین صرافان بودند و به سبب محدودیت‌هایی که برای یهودیان، مشهورترین دلالان پول ایجاد شد، بانیان جایگزین آنها شدند. بانیان از نظر تعداد، بیشتر از گروه‌های دیگری بودند که در اوایل قرن هجدهم برای کمپانی هند شرقی هلند تامین اعتبار می‌کردند. بیشترین دلالان کمپانی اروپایی نیز بانیان بودند این شغل موروثی (خانوادگی) بود. مرسوم بود که پسران و بنی اعمام همکار پدران و عموها باشند تا پس از بازنشستگی یا مرگ جانشین آنها شوند. اشتغال بانیان به وام دادن پول باعث شده سیاحان غربی از آنها به بدی یاد کنند. تعصب و تنفر غربی‌ها بیش از هر چیز به دلیل نرخ و بهره پولی بود که بانیان قرض می‌دادند. شاردن از بازار دست‌فروشان در اصفهان گزارش می‌دهد که نزدیک کاروانسرای علی‌قلی‌خان است و بیان می‌کند که توانگر‌ترین هندیان که بانکداران و صرافان ایران هستند، در این مکان استقرار یافته‌اند. بانکداران و صرافان ایران هندیان هستند.

سانسون در توصیف دوره شاه سلیمان، فعالیت‌های دولت را برای تجدید سکه و اصلاح پول بر می‌شمرد و می‌گوید:شاه سکه‌های خوش عیار و بسیار خوب ضرب زده است و در شهرهای اصفهان، ایران، تبریز، اردبیل، همدان و هویزه به جریان انداخته است؛ ولی به محض اینکه این سکه‌ها از ضرابخانه بیرون می‌آید و به دست مردم می‌رسد با وجودی که شاه خارج کردن سکه را از مملکت قدغن اکید کرده است، هندی‌ها سکه‌های نو را از مملکت خارج می‌کنند و به هند می‌بردند... هندی‌ها با حاکم بندرعباس ارتباط دارند به او رشوه می‌دهند و سکه‌ها را از ایران خارج می‌کنند... این وضعیت به تجارت ایران آسیب شدیدی‌ رسانید.

منبع: حمید حاجیان‌پور، مجله «تاریخ اسلام» بهار 1387، شماره 33