پیام‌های نوبل اقتصاد
مینا خرم «ایرانیان بسیارى در سراسر جهان در حال تماشاى این لحظه‌اند و گمان دارم خوشحالند. نه فقط به خاطر یک جایزه‌ مهم یا یک فیلم یا یک فیلمساز. آنها خوشحالند چون در روزهایى که سخن از جنگ، تهدید و خشونت میان سیاستمداران در تبادل است نام کشورشان ایران از دریچه‌ باشکوه فرهنگ به زبان مى‌آید.
فرهنگى غنى و کهن که زیر گردوغبار سیاست پنهان مانده. من با افتخار این جایزه را به مردم سرزمینم تقدیم مى‌کنم. مردمى که به همه‌ فرهنگ‌ها و تمدن‌ها احترام مى‌گذارند و از دشمنى کردن و کینه ورزیدن بیزارند.»
زمانی که اصغر فرهادی این جملات را پس از دریافت جایزه اسکار بیان کرد، زیر سایه سنگین جنگ و تهدید، کمتر کسی باور داشت که به این زودی‌ها ورق برگردد. اما با گذشت کمتر از دو سال شرایط طور دیگری شد. بی‌شک نمی‌توان ادعا کرد که این سخنان تاثیر چندانی بر روند فعلی داشته است، اما حداقل می‌توان گفت که فرهادی از فرصت کوتاهی که برایش پیش آمد به بهترین شکل به نفع مردمش کار کرد. سخنان فرهادی نویدبخش امروز بود که آنچه از ایران مخابره می‌شود پیام تفاهم و آشتی است و سیاستمداران غربی در پاسخ به این پیام به چالش کشیده شده‌اند.
اما این روزها خبرهای خوش دیگری، این بار از فضای آکادمیک اقتصاد ایران به گوش می‌رسد. پروفسور هاشم پسران که پیش از این از طرف سایت Ideas به عنوان چهارمین اقتصاددان برتر جهان از حیث تعداد استنادات به کارهای انجام شده در آوریل ۲۰۱۰ معرفی شده بود در کانون این خبر قرار دارد. موسسه تامسون رویترز ایشان را به عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی دریافت جایزه نوبل اقتصاد معرفی کرده است.
مطرح شدن نام یک اقتصاددان ایرانی برای دریافت معتبرترین جایزه علمی در سطح جهان شاید فرصتی استثنایی باشد تا از دریچه دریافت این جایزه پیامی مناسب به جهان عرضه شود. ایرانیان در سال‌های اخیر تحت فشارها و تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی بوده‌اند و زندگی میلیون‌ها ایرانی به دلیل تحریم‌ها با مشقت مواجه شده است. جنبش ضد تحریم که از سوی نخبگان ایرانی آغاز شده، تلاش می‌کند تا فضای جهانی را به سمت لغو تحریم‌ها و به رسمیت شناختن ایران به عنوان کشوری مهم و اثر بخش در سطح منطقه و جهان هدایت
کند.
در فضایی که دولت جدید ایران در تلاش است تا با دیپلماسی به سمت ارتباط با غرب و حذف تحریم‌ها حرکت کرده و با باز یافتن جایگاه خود در اقتصاد جهان، شرایط اقتصادی کشور را بهبود بخشد، دریافت چنین جایزه‌ای می‌تواند حاوی این پیام برای جهان باشد که ایران می‌تواند با تکیه بر منش صلح‌طلبی و استفاده از نخبگان اقتصادی در فضای جهانی نقش آفرین باشد. به باور نگارنده دریافت این جایزه می‌تواند فرصتی باشد که نام ایران از دریچه علم و خصوصا علم اقتصاد به زبان آید.
از سوی دیگر حتی ظن و گمان‌ها درباره اعطای جایزه نوبل به پروفسور پسران سیگنال امید را در فضای فعلی جامعه ایران منتشر کرده است. دانش اقتصاد در ایران با وجود سابقه طولانی همچنان دانشی نوپا است. اقتصاددانان ایرانی در دهه گذشته تلاش کردند تا دانش اقتصاد در ایران را به دانش روز اقتصاد جهان پیوند زده و سطح آموزش علم اقتصاد را به سطوح دانشکده‌های موفق دیگر کشورهای جهان نزدیک کنند. تاسیس دانشکده‌های اقتصاد جدید در ایران مانند دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف یکی از نمونه‌های این تلاش برای نزدیکی به دانش روز اقتصادی است. از این حیث اعلام شدن اسم یک اقتصاددان ایرانی به عنوان گزینه‌ای احتمالی برای نوبل اقتصاد پیامی امیدوارکننده و مسرت بخش برای اقتصاددانان داخلی است که آنها را به تلاش‌های خود برای ارتقای این دانش در ایران امیدوار می‌کند.
علاوه بر این یکی از مشکلات رشته اقتصاد در ایران همواره این بوده است که این رشته از جایگاه رقابتی خوبی نسبت به رشته‌های فنی و مهندسی برخوردار نیست، به عبارت دیگر این رشته از اقبال مناسبی در میان داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها برخوردار نبوده و گزینه انتخابی بسیاری از دانش‌آموزان مستعد نبوده است. به این دلیل سطح دانش اقتصادی در ایران همواره با سطح جهانی آن فاصله داشته است. اما در سال‌های اخیر بسیاری از دانشجویان فنی و مهندسی از رشته اقتصاد در سطوح تحصیلات تکمیلی استقبال کرده‌اند. به نظر می‌رسد انقلابی در فضای آکادمیک اقتصاد ایران رخ داده است و بسیاری از دانشجویان نخبه به رشته‌های علوم انسانی اعم از اقتصاد و مدیریت علاقه‌مند شده‌اند. این دانشجویان بر این باورند که با توجه به شرایط کشور و مشکلاتی که یک کشور در حال توسعه با آن درگیر است، رشته‌هایی مانند اقتصاد بسیار مفید و اثرگذار خواهند بود. اعلام اسم یک پروفسور ایرانی که همواره به موضوعات و مشکلات اقتصاد ایران علاقه‌مند بوده و مقالات زیادی در این زمینه‌ نگاشته است، در میان گزینه‌های احتمالی دریافت نوبل اقتصاد می‌تواند دانشجویان مستعد را به انتخاب رشته اقتصاد ترغیب کند؛ هر چند ایشان به اعتبار فعالیت‌های دیگرش به دریافت نوبل نائل آید.
شاید هنوز برای امیدواری زود است. به علاوه ممکن است فضای آکادمیک سالن استکهلم کنسرت هال اجازه بیان مطالبی مانند آنچه را که فرهادی گفت ندهد؛ اما ایرانیان زیادی منتظرند تا موفقیت پروفسور پسران را ببینند. نه فقط به خاطر یک جایزه مهم یا یک اقتصاددان بلکه به خاطر آنکه در روزهایی که از نظر اقتصادی در مشقت به سر می‌برند، پیام صلح، تفاهم و نقش‌آفرینی مثبت در جهان را از یک ایرانی دیگر و این بار از پایتخت کشور سوئد بشنوند؛ پیامی که هم در داخل ایران و هم در جامعه جهانی نویدبخش روزهای بهتر خواهد بود. به امید موفقیت پروفسور پسران.