سونیتا سراب‌پور

مخابرات ایران درصدد تغییر تعرفه‌های مخابراتی با توجه به زمان و مکان برای مشترکان تلفن ثابت و موبایل است قرار بود روز گذشته تصمیم‌گیری در خصوص تغییر تعرفه مخابراتی در جلسه شورای رقابت نهایی شود که گویا به دلایلی و بعد از گذشت چندین هفته این شورا هنوز نتوانسته است به جمع‌بندی نهایی در این خصوص برسد. بارها موضوع تعرفه مکالمات تلفن ثابت و بحث افزایش آنها از سوی رسانه‌ها مطرح و مسوولان مخابراتی هم بی‌هیچ توضیحی آن را تکذیب کرده‌اند. در واقع هیچ‌گاه مسوولان مربوطه اعلام نکرده‌اند که قرار است در نهایت تعرفه خدمات مخابراتی کاهش پیدا کند یا افزایش و پیوسته تنها از واژه تعدیل تعرفه‌ها سخن گفته‌اند. اما در کنار اینکه آیا تعرفه‌ها افزایش یا کاهش پیدا می‌کنند کارشناسان بر این باورند که این افزایش یا کاهش تعرفه‌ها در صورتی که براساس بررسی‌های علمی نباشد قطعا بازار مخابراتی کشور دچار اختلال می‌شود.

تعدیل به معنای کاهش یا افزایش؟

موضوع تغییر تعرفه‌های تلفن ثابت که حدود ۷ سال است بدون تغییر مانده از سال گذشته مطرح شده و طی آن شرکت مخابرات ایران درصدد تغییر این تعرفه‌ها با توجه به زمان و مکان برای مشترکان تلفن ثابت و موبایل است که از آن به عادلانه کردن تعرفه‌های مخابراتی نام می‌برد. مخابرات ایران برای تغییر این تعرفه‌ها، نرخ‌های پیشنهادی خود را برای بررسی، سال گذشته ابتدا به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ارائه داد که این موضوع با واکنش شورای رقابت که براساس قانون وظیفه تعیین دستورالعمل قیمت‌گذاری را دارد روبه‌رو شد. در نهایت چندی پیش لیست پیشنهادی شرکت مخابرات ایران برای تعرفه‌های جدید مخابراتی به شورای رقابت ارائه شد که این شورا هم اکنون در حال بررسی موارد مطروحه در این پیشنهاد است.

از ابتدای سال گذشته که تغییر تعرفه مخابراتی از سوی شرکت مخابرات ایران اعلام شده تا به امروز هیچ اطلاعات دقیقی در خصوص تغییرات تعرفه‌ای اعلام نشده است. اطلاع‌رسانی غیرشفاف و ناقص شرکت مخابرات ایران و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به‌عنوان مراجع رسمی تعیین کننده نرخ مکالمات تلفن ثابت، باعث داغ شدن بازار شایعه درباره افزایش نرخ این مکالمات شده است.

برای مثال، در یک ماه گذشته و با طولانی شدن جلسات نهایی شورای رقابت برای اعلام نرخ جدید تعرفه مخابراتی، برخی رسانه از پیشنهاد افزایش ۱۰ برابری تعرفه مکالمات شهری تلفن ثابت از سوی شرکت مخابرات خبر دادند که این بلافاصله توسط روابط عمومی شرکت مخابرات تکذیب شد. البته مساله به اینجا ختم نشد و رسانه دیگری از بررسی افزایش ۲۰ درصدی تعرفه مکالمه تلفن ثابت در کمیسیون تنظیم مقررات خبر داد که این خبر هم از سوی سازمان تنظیم و مدیرعامل شرکت مخابرات ایران رد شد.

مسوولان مربوطه به جای پاسخ صریح به رسانه‌ها از الفاظ و عبارات دو پهلو و غیر شفاف مانندتعدیل تعرفه استفاده می‌کنند که مشخص نیست این تعدیل به معنای افزایش است یا کاهش تعرفه؟

منتظر افزایش هزینه‌ها باشید

در کنار تمام اظهارات غیر شفاف مسوولان شرکت مخابرات اما شنیده‌ها از سوی رییس شورای رقابت حاکی از این است که حتما و با توجه به کاهش درآمد مخابرات، تعرفه‌های مخابراتی براساس بسته پیشنهادی مخابرات، افزایش پیدا می‌کند، اما میزان این افزایش مشخص نیست. جمشید پژویان در خصوص نتیجه جلسه روز گذشته که قرار بود در آن تعرفه مخابراتی اعلام شود می‌گوید: «متاسفانه به دلیل وجود چندین دیدگاه متفاوت و به دلیل اینکه بررسی بسته پیشنهادی مخابرات و همخوانی آن با ‌دستورالعمل شورا کمی زمان بر است به همین دلیل نتوانستیم در جلسه روز گذشته هم پرونده تعرفه مخابراتی را نهایی کنیم.» به گفته وی به دلیل وجود خدمات و پارامترهای مختلف از جمله کارآیی، تورم و.. طبیعی است که نهایی شدن تعرفه مخابراتی کمی طولانی شود. وی در ادامه بررسی مجدد پیشنهاد مخابرات را به هفته آینده موکول می‌کند و می‌افزاید: «بسته پیشنهادی مخابرات باید در چارچوب دستورالعمل شورا قرار بگیرد و اگر این اتفاق نیفتد ما مجبور هستیم خدمات پیشنهادی در این زمینه مطرح کنیم. اما اطمینان می‌دهم که تعرفه اعلامی براساس اهداف شورا که همان اصلاح ساختار بازار یعنی کیفیت، کارآیی و رقابت بیشتر باشد.»

پژویان تاکید کرد که کشور ما سابقه موارد قیمت‌گذاری براساس نظریه‌های علمی و اقتصادی نداشته و همیشه محاسبات قیمت‌گذاری سرانگشتی بوده است اما این بار قرار است برای اولین‌بار نرخ‌های مخابراتی متناسب با مطالعات و فرمول‌های علمی ارائه شود که این نیاز به دقت و مطالعه بیشتری دارد. رییس شورای رقابت اعلام می‌کند که تمامی تلاش خود را به کار می‌بندد که نرخ‌های عادلانه‌ای برای مشترکان ارائه دهد.

در مقابل اظهار نظر پژویان در خصوص نهایی نشدن تعرفه مخابراتی روز گذشته داوود زارعیان، مدیر روابط عمومی شرکت مخابرات از افزایش نرخ پالس شهری برای جبران درآمد مخابرات خبر داد.

زارعیان اظهارکرد: هیات دولت مصوبه جبران درآمد مخابرات از طرح هم‌کدی پیش شماره‌های درون استانی را تصویب کرد. وی افزود: براساس مصوبه هیات دولت این مصوبه برای افزایش تعرفه‌های مخابراتی نیست؛ بلکه مطابق این مصوبه کد بین شهری درون استان‌ها حذف می‌شود و کاهش درآمد مخابرات از این محل از طریق افزایش تعرفه نرخ پایه پالس‌ شهری جبران خواهد شد. افزایش نرخ تلفن‌های درون‌شهری زمانی عنوان شد که شرکت مخابرات تصمیم به هم‌کدسازی شهرستان‌های تهران گرفت. با اینکه هم‌کدسازی شهر‌ستان‌های تهران با پایتخت نوعی پیشرفت در شبکه مخابراتی کشور به حساب می‌آید، اما این کار موجب کاهش درآمد شرکت مخابرات شد و دولت هم تامین هزینه این کاهش درآمد را به عهده نگرفت.

افزایش یا کاهش، مساله این نیست

در کنار تمامی خبرهایی که در چند ماه گذشته در خصوص افزایش یا کاهش تعرفه‌های مخابراتی مطرح شده اما عباس پورخصالیان، کارشناس مخابراتی معتقد است که افزایش یا کاهش تعرفه مساله اصلی نیست، مساله این است که آیا تعرفه‌گذاری در این خصوص به صورت علمی انجام می‌شود و آیا نتیجه آن پاسخگویی نیاز کاربران نهایی خواهد بود یا خیر. به باور وی در تمام شرکت‌های مخابراتی جهان مهم‌ترین کاری که می‌کنند تعیین علمی قیمت کالا و خدماتشان است و این در حالی است که مخابرات ایران به دلیل دریافت ودیعه از کاربران و نداشتن سیستم سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مناسب در این زمینه نمی‌تواند تعرفه‌گذاری عملی در بخش مخابرات کشور انجام دهد.

این کارشناس مخابراتی می‌افزید: «نه مخابرات و نه سازمان تنظیم مقررات نمی‌توانند کار عملی در زمینه تعرفه‌گذاری انجام دهند برای اینکه نه تنها کار عملی در این زمینه انجام نداده‌اند بلکه از سیستم بهای تمام شده یا حسابداری صنعتی هم در سازمان خود استفاده نمی‌کنند. مخابرات ایران به همراه زیر مجموعه‌هایش بیش از ۱۰۰ خدمت در اختیار کاربران قرار می‌دهند و به صورت علمی اگر قرار است تعرفه گذاری شود باید برای تک‌تک این خدمات تعرفه‌ای اعلام شود نه اینکه مخابرات یک پیشنهاد کلی و یک تعرفه کلی برای خدمات مخابراتی در نظر بگیرد.»

وی با ابزار انتقاد نسبت به عملکرد مخابرات می‌گوید: «در حال حاضر مخابرات ودیعه کاربران همراه با سود زیاد آنها را در اختیار دارد و اگر قرار است تعرفه خدمات خود را افزایش دهد، نباید این افزایش شامل کاربرانی که از مخابرات طلب دارند، شود. پورخصالیان تاکید می‌کند اگر افزایش تعرفه مخابراتی با روشی که مسوولان مربوطه در پیش گرفته‌اند باشد، این حرکت تاثیر سوء روی بازار مخابرات گذاشته و اقصاد کشور دچار عقب‌افتادگی می‌شود. به باور وی تنها راه نجات از این وضعیت استفاده از سیستم بهای تمام شده یا حسابداری صنعتی در شرکت مخابرات است تا درآمد، سود و هزینه‌ها به صورت شفاف مشخص و براساس آن تعرفه‌گذاری روی تمام خدمات انجام شود.

موافقت دولت با تعدیل تعرفه‌ها'

قرار بود هم‌کدی تلفن‌های ثابت شهرستان‌های استان تهران و ۸ رقمی شدن تمامی خطوط تلفنی در این استان در روز ۲۱ اردیبهشت‌ماه سال جاری و همزمان با هفته ارتباطات اجرایی شود؛ اما یک روز قبل از انجام آن، مسوولان مخابرات از توقف این پروژه خبر دادند که دلیل آن نیز عدم تامین اعتبار از سوی دولت عنوان شد و این موضوع به تعویق افتاد.

تا اینکه چند روز گذشته رضا تقی‌پور گفت: طرح هم‌کد کردن شهرستان‌های استان تهران به علت مشخص نبودن روش تامین هزینه‌ها و جبران کاهش درآمد شرکت مخابرات به تاخیر افتاده بود که با موافقت دولت با تعدیل تعرفه‌ها به زودی انجام می‌شود.

لذا به دنبال راهی بودیم تا ضرری متوجه مخابرات نشود و این کاهش درآمد به طرقی جبران شود؛ بر این اساس یا باید دولت این کاهش درآمد را جبران می‌کرد یا از راه دیگری پرداخت می‌شد که با توجه به جلسات متعدد روش اول مورد پذیرش دولت

واقع نشد.

به گفته وی باید پیشنهادی مطرح شود که بر اساس آن تعرفه مکالمات تلفنی بین شهرستان‌های استان به صورتی تعدیل شود که سر جمع درآمد تغییری نکند. به گفته تقی‌پور با این تعدیل تعرفه مکالمات بین شهری در استان تهران کاهش و تعرفه داخل شهری افزایش می‌یابد؛ به نحوی که یکدیگر را هم‌پوشانی کنند.