تولید‌کنندگان ایرانی کجا ایستاده‌اند؟

مریم عسگری

قاچاق مقوله‌ای است که همه ما بارها و بارها در بازار کالاهای مختلف، از گوشی موبایل و تجهیزات کامپیوتری گرفته تا مواد غذایی و لوازم آرایشی و بهداشتی درباره آن شنیده‌ایم. دولت، سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف نیز سالها است در پی یافتن راهکارهای مناسبی برای مقابله با این معضل اقتصادی هستند.

کارشناسان اقتصادی معتقدند، قاچاق کالا، نه تنها به تولید‌کنندگان داخلی ضربه می‌زند بلکه اقتصاد بیمار کشور را بیشتر دچار ناخوشی می‌کند.

قاچاق کالا که عبارت است از ورود کالا به کشور از طریق مبادی غیررسمی، طی سال‌های اخیر رواج بیشتری یافته است که در این بین تجهیزات صوتی و تصویری و کامپیوتری، بیشتر آماج سوءاستفاده‌های قاچاقچیان بوده‌اند.

همین دو سه ماه پیش بود که انتشار خبر کشف محموله‌های قاچاق تجهیزات کامپیوتری و کم‌اظهاری برخی وارد‌کنندگان لپ‌تاپ و تجهیزات کامپیوتری، عدم ترخیص این کالاها را از گمرک امام‌خمینی در پی داشت.

ماحصل این اتفاق هم کاهش موجودی لپ‌تاپ در بازار و رشد ناگهانی قیمت‌ها بود.

طبق معمول دودی که از آتش سوءاستفاده‌ برخی از واردکنندگان یا بهتر بگویم قاچاقچیان برخاسته بود، به چشم مصرف‌کننده رفت و آنها را دچار سردرگمی کرد.

درست است که با مساعدت گمرک جمهوری اسلامی ایران، مشکل ترخیص لپ‌تاپ‌ها حل شده؛ اما این بار قاچاقچیان به سراغ کالایی دیگر رفته و باعث به هم خوردن نظم و تعادل در بازار این کالا و اعتراض تولید‌کنندگان داخلی شده‌اند.

بله، درست است. ورود مانیتورهایی که به صورت قاچاق وارد بازار شده‌اند و با قیمت پایین‌تر از نمونه‌های اصل به فروش می‌رسند، موضوعی است که طی چند ماه اخیر با آن مواجه بوده‌ایم.

قاچاق مانیتوری

قاچاق، قاچاق است. در هر حجمی و به هر صورتی که باشد، جرم محسوب می شود و قاچاقچیان به عنوان عوامل مضر اقتصاد کشور باید تحت پیگرد قرار گیرند.

قاچاقچی هم قاچاقچی است. چه یک قاچاقچی حرفه‌ای یا تازه‌کار باشد و چه یک فرد شناخته شده یا یک صاحب منصب با وجهه اجتماعی خوب.

به هر حال این دو گروه با قاچاق یا شبه‌قاچاق به اقتصاد کشور ضربه می‌زنند. گروه اول با ورود کالا به کشور از طریق مبادی غیررسمی و گروه دوم با واردات غیرقانونی از طریق مبادی رسمی، کالا را قاچاق می‌کنند.

در مورد مانیتور هم وضع به این صورت است.

مدتی است بازار خرید و فروش مانیتور، شاهد عرضه مانیتورهایی به بازار است که نام برندهای مطرحی چون LG و Samsung را یدک می‌کشند؛ اما تولید کشورهایی چون چین، مالزی و... هستند.

این مانیتورها که در مقایسه با مانیتورهای ایرانی دو برند LG و Samsung از کیفیت پایین‌تری برخوردارند با قیمت پایین‌تر از قیمت بازار و البته بدون گارانتی معتبر به فروش می‌رسند.

اگرچه بسیاری از فروشندگان مانیتور، این مانیتورها را قاچاق نمی‌دانند؛ اما تولیدکنندگان داخلی، معتقدند ورود و عرضه مانیتورهای این‌چنینی به بازار؛ نه تنها به تولیدکننده داخلی بلکه به اقتصاد کشور ضربه می‌زند.

از طرفی کیفیت پایین مانیتورهای چینی، مالزی و... که با نام برندهایی چون LG، Samsung و برندهای متفرقه به بازار عرضه می‌شوند باعث شده است اعتماد مصرف‌کنندگان به مانیتورهای ایرانی کم شود.

صاحب حجتی، یک فروشنده مانیتور در پاساژ پایتخت می‌گوید: به طور کلی مادیران و سام الکترونیک دو تولیدکننده مطرح مانیتور در ایران هستند که محصولات آنها نسبت به برندهای خارجی از فروش بالاتری برخوردار است.

این فروشنده معتقد است، رزولوشن و نسبت کنتراست بالای مانیتورهای ایرانی در مقایسه با مانیتورهای چینی و حتی کره‌ای باعث شده است مصرف‌کنندگان به سوی مانیتورهای ایرانی کشیده شوند.

یک فروشنده دیگر در این مورد می‌گوید، حدود چندماه است مانیتورهای چینی با برندهایی چون LG و Samsung و برخی برندهای متفرقه به بازار آمده‌‌اند و به علت قیمت پایینی که دارند از فروش نسبتا خوبی برخوردارند.

وی می‌گوید: برخی خریداران هنگام خرید کالا به ضمانت آن توجه نمی‌کنند پس مانیتورهای قاچاقی بی‌نام و نشان را به مانیتورهای اصلی که قیمت بالاتری دارند، ترجیح می‌‌دهند.

دغدغه تولیدکنندگان

در این بین موضوعی که باعث نگرانی تولیدکنندگان مانیتور شده است، سیرصعودی روند فروش مانیتورهای قاچاق در بازار است.

به اعتقاد آنها، ورود کالای قاچاق به کشور، چه از طریق مبادی رسمی و چه از طریق مبادی غیررسمی نه تنها باعث تضییع حقوق گمرکی دولت می‌شود، بلکه باعث می‌شود تولیدکننده داخلی از شرایط بازار ضربه خورده و اشتیاقی به تولید کالای با کیفیت نداشته باشد.

اشتغالزایی یکی دیگر از مباحثی است که ورود کالاهای قاچاق، آن را با خود درگیر یا بهتر بگوییم تهدیدی برای آن به حساب می‌آید.

تولیدکنندگان مانیتور معتقدند، در یک کارخانه تولیدی مانیتور در ایران، چندین هزار نفر مشغول به کار هستند که در صورت ورود کالای قاچاق و اشباع بازار از این کالاها، شغل این افراد در معرض خطر قرار می‌‌گیرد.

یکی از تولیدکنندگان مانیتور در این زمینه می‌گوید: در حال حاضر مانیتور به دو صورت قاچاق و شبه‌قاچاق یا (شبه‌تولید) وارد بازار داخلی می‌شود. قاچاق ورود کالا از مبادی غیررسمی و شبه‌قاچاق، ورود کالای بی‌کیفیت از مبادی رسمی کشور است.

این تولیدکننده معتقد است، مانیتورهای قاچاق معمولا از طریق عراق، هرمزگان و دبی وارد بازار می‌شوند.

مانیتورهای شبه‌قاچاق نیز از طریق گمرکات مختلف به قطعات مختلف تقسیم می‌شوند و در ایران پس از مونتاژ در کارگاه‌های غیرمجاز وارد بازار می‌شوند.

این تولیدکننده همچنین می‌گوید: به طور کلی مانیتور از سه بخش عمده ماژول، برد اصلی و قاب تشکیل شده است که ماژول که بخش اصلی مانیتور محسوب می‌شود از خارج از کشور تامین سایر قطعات در داخل کشور تولید می‌شوند.

به گفته وی هنگام ورود این کالا به بازار برخی واردکنندگان با کم‌اظهاری به گمرک و گروهی با روش‌های دیگر این کالا را قاچاق می‌کنند.

یک تولیدکننده دیگر می‌گوید: در حال حاضر تعرفه واردات یک مانیتور کامل به کشور ۵۰درصد و تعرفه واردات قطعات مختلف کامپیوتری مانند ماژول و... از ۴ تا ۱۳درصد است.

به عبارتی واردات قطعات مانیتور تعرفه کمتری دارد تا واردات مانیتور کامل. اما با این حال بسیاری از واردکنندگان با کم‌اظهاری یا وارد کردن قطعات از گمرکات مختلف در صدد تضییع حقوق گمرکی دولت برمی‌آیند.

به عنوان مثال، ماژول را از یک گمرک، بورد را از گمرک دیگر و سایر قطعات را از گمرکات دیگر وارد می‌کنند تا مبلغ کمتری به گمرک بپردازند.

این تولیدکننده معتقد است، دولت باید به منظور حمایت از تولیدکننده داخلی با قاچاقچیان مقابله کند.

به عنوان مثال پروانه بهره‌برداری تولید را برای شرکت‌های تولیدکننده، وزارت صنایع واگذار کند.

چرا که این وزارت صنایع است که مشخص می‌کند کسی که خط تولید دارد، باید تعرفه کمتری پرداخت کند.

به گفته وی در حال حاضر طبق قانون دو الف، که براساس آن فقط شرکت‌هایی با تعرفه خاص اجازه واردات دارند که خط تولید داشته باشند و از نظر وزارت صنایع توانایی تولید داشته باشند، همه تولیدکنندگان برای واردات ماژول تعرفه ۴درصد پرداخت می‌کنند که این باعث شده حتی تولیدکنندگان غیرمجاز (قاچاقچیان) این کالا را با تعرفه ۴درصد وارد کنند.

این تولیدکننده معتقد است در حال حاضر مانیتورهای قاچاق حدود ۲۰درصد سهم فروش بازار را در دست دارند و اگر اوضاع به همین صورت پیش رود، باید طی روزهای آینده شاهد رشد بیشتر مانیتورهای قاچاق در بازار باشیم.

به گفته این تولیدکننده مانیتورهای قاچاق موجود در بازار اکثرا مونتاژی هستند و به اسم برندهای پرفروشی چون LG و Samsung با قیمتی حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰هزار تومان کمتر از مانیتورهای ایرانی به فروش می‌رسند.

این در حالی است که شرکت سامسونگ در زمینه مانیتورهای قاچاق می‌گوید، اکثر مانیتورهای قاچاقی به صورت مونتاژ شده و کامل وارد بازار می‌شوند و چینی هستند که قیمتی حدود ۱۰ تا ۱۵هزار تومان کمتر از مانیتورهای اصلی دارند.

نمایندگی فروش مانیتورهای سامسونگ می‌گوید: در‌حال‌حاضر مانیتورهای چینی که به اسم سامسونگ در بازار به فروش می‌رسند با گارانتی‌‌های متفرقه به فروش می‌رسند که نه تنها از کیفیت پایینی برخوردارند بلکه در صورت ایجاد نقص در آنها، شرکت سامسونگ هیچ‌ مسوولیتی را به عهده نمی‌گیرد. به همین علت است که سامسونگ طی چندماه اخیر شعار تبلیغاتی «سامسونگ شما بدون ضمانت سام‌سرویس، سامسونگ نیست» را مطرح کرده است.

مدعیان بازار

سلجوقی، یک فروشنده می‌گوید: در‌حال‌حاضر شرکت مادیران حدود ۸۰ درصد سهم فروش مانیتور و سام الکترونیک ۲۰درصد را در دست دارد که ورود کالاهای قاچاق به بازار، تهدید بزرگی برای این شرکت‌ها به ویژه مادیران محسوب می‌شود؛ چرا که مادیران یک شرکت کاملا خصوصی ایرانی است و شرکت‌ کره‌ای LG هیچ سهمی در آن ندارد. در نتیجه نوسانات تقاضا برای این شرکت نتایج محسوس‌تری خواهد داشت.

تولید یا واردات

تولیدکنندگان معتقدند با توجه به تعرفه ۵۰درصدی واردات مانیتور و کیفیت بالای تولیدات داخلی، مطمئنا تولید مانیتور بسیار به صرفه‌تر از واردات آن است.

به گفته آنها، براساس آمار، بازار، سالانه به یک‌میلیون و ۲۰۰هزار مانیتور نیاز دارد که مادیران و سام‌الکترونیک بخش زیادی از این میزان را تامین می‌کنند. با این وجود دولت نه تنها کمکی به تولیدکنندگان نکرده، بلکه با باز گذاشتن دست قاچاقچیان به آنها ضرر هم می‌زند.

LCD یا CRT

اگرچه مانیتورهای LCD به علت ظاهر زیبا، حجم کم و وضوح رنگ بالا از استقبال بالاتری نسبت به مانیتورهای CRT برخوردارند؛ اما هنوز هستند افرادی که به دنبال مانیتورهای CRT هستند.

به گفته یکی از تولیدکنندگان مانیتور، در‌حال‌حاضر نسبت تولید مانیتورهای LCD به CRT حدود ۷۰ به ۳۰ است؛ در حالی که این رقم سال گذشته ۵۰ به ۵۰ بوده است.

وی علت این امر را در این می‌داند که مانیتورهای LCD پرمتقاضی‌تر هستند از طرفی تکنولوژی LCD قابلیت ارتقای بیشتری دارد؛ اما مانیتورهای CRT این طور نیستند.

این تولیدکننده می‌گوید: مانیتورهای CRT به علت ازدیاد قطعات و حجم بزرگی که دارند، کمتر قاچاق می‌شوند.