مریم عسگری
کاهش تقاضا برای لپ‌تاپ طی ماه‌های اخیر، به ویژه یک ماه گذشته تا حدود زیادی باعث شده است واردکنندگان این کالاها نسبت به واردات این کالا کمی با تامل اقدام کرده و به این ترتیب حجم واردات لپ‌تاپ نیز کاهش یابد.

بر اساس اعلام گمرک جمهوری اسلامی ایران، طی نه ماه نخست سال جاری، حجم واردات لپ‌تاپ از طریق مبادی رسمی معادل یک میلیون و 750 هزار و 390 کیلو بوده است که این رقم ارزش ریالی معادل یک تریلیون و 813 میلیارد و 206 میلیون و 881 هزار و 315 ریال و ارزش دلاری معادل183 میلیون و 174 هزار و 916 دلار دارد.
فعالان بازار ادعا می‌کنند که حجم واردات این کالا علاوه بر شرایط بحرانی بازار و کاهش شدید تقاضا ،به دلیل موانع سخت و دست و پا‌گیر گمرکی و افزایش هزینه‌های واردات و همچنین اتخاذ تصمیمات نادرست کاهش چشمگیری یافته است؛ تصمیماتی که گاه نه تنها کمکی به واردکنندگان این کالا که با هزار دردسر کالاها را وارد کشور می‌کنند نکرده، بلکه باعث دردسر آنها و همچنین رشد قیمت‌ها در بازار داخلی می‌شود. به عقیده آنها، به همین دلیل است که برخی واردکنندگان ریسک کرده و این کالاها را از طرق دیگری وارد بازار می‌کنند.
به عبارت ساده‌تر این اقدامات و تصمیم‌گیری‌های نادرست زمینه ساز ورود کالاهای قاچاق به کشور هستند. باقر بحری، رییس جدید کمیسیون سخت‌افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران نیز در این باره معتقد است، در کشور ما قوانین، کندتر از واقعیت‌ها حرکت می‌کند. بسیاری از قوانین ما از 300 سال گذشته همچنان مستتر است. با تمام تحولات گسترده‌ای که در صنایع صورت گرفته، اما قوانین بسیار کند پیش می‌روند.
وی با بیان اینکه قوانین کمتری برای تشکل‌های قدیمی و کارآمدتر وجود دارد، گفت: قدرتی که در بحث فناوری اطلاعات داده می‌شود به دلیل نوین بودن آن بسیار کم است.
مصایب وارد‌کنندگان لپ‌تاپ
واردات کالا با توجه به بحث تحریم ایران، از موضوعاتی است که گاه و بی‌گاه مشکلاتی را برای واردکنندگان کالاهای مختلف به ویژه کالاهای حوزه رایانه ایجاد می‌کند.
البته این موضوعی چندان غریب نیست و واردکنندگان با درک این موضوع که ما در تحریم هستیم پی همه مشکلات را در راه واردات به تن مالیده و صدالبته که سودی که نصیبشان می‌شود آنها را برای تحمل این مشکلات مجاب می‌کند، اما موضوعی که بسیاری از واردکنندگان کالاهای کامپیوتری از آن گله‌مندند، مشکلات و موانعی است که هنگام ترخیص کالا در گمرکات کشور برای آنها به وجود می‌آید.
به اعتقاد آنها، موانع گمرکی که در کشور برای آنها ایجاد می‌شود نه تنها باعث می‌شود واردکنندگان دچار سردرگمی شوند، بلکه روند ورود کالاها به کشور را کند می‌کند و علاوه براین باعث می‌شود کالاها با قیمت بیشتری در بازار داخلی به فروش برسند. به گفته یکی از اعضای کمیسیون سخت‌افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران نیز، در حوزه فناوری اطلاعات مسائل و موانع بسیاری بر سر راه واردات، تولید و توزیع محصولات وجود دارد که قیمت تمام‌شده محصولات این حوزه را افزایش می‌دهد .وی با تاکید بر اینکه فناوری اطلاعات می‌تواند به توسعه اجتماعی کمک کند، گفت: اگر قیمت تمام شده فناوری اطلاعات در جامعه بالا رود روند توسعه جامعه کندتر می‌شود. مسائلی همچون مالیات، بیمه و گمرکات در گرانتر شدن خدمات و کالاهای IT نقش دارند و این مساله کارآیی فناوری اطلاعات را پایین می‌آورد.
فعالان بازار با اشاره به این موضوع که گمرکات کشور در زمینه ارزش‌گذاری کالاها به ویژه لپ‌تاپ مشکلاتی برای واردکنندگان ایجاد می‌کند، می‌گویند این اقدام گمرک بدون کارشناسی‌های لازم انجام می‌شود و به صرف مراجعه به چند سایت و بدون توجه به تفاوت‌های فنی لپ‌تاپ‌ها بالاترین قیمت را برای لپ‌تاپ‌ها در نظر می‌گیرند.
معیارهای نامناسب ارزش‌گذاری برای لپ‌تاپ
تا پیش از این واردکنندگان لپ‌تاپ برای واردات این کالا و ارزش‌گذاری لپ‌تاپ‌ها، رقم لپ‌تاپ را در بازار جهانی به گمرک اعلام و بابت واردات این کالا، به‌رغم تحریم‌هایی که با آن مواجه هستیم حقوق گمرکی را پرداخت می‌کردند. بگذریم از اینکه گاه و بی‌گاه با مشکلاتی در زمینه استانداردسازی لپ‌تاپ‌ها و مالیات بر ارزش افزوده و ... مواجه می‌شدند،
اما این اواخر بنا بر اعلام فعالان بازار، گمرک در اقدامی خودسرانه قیمت‌ها را بدون بررسی‌های فنی از سایت‌ها دریافت و نسبت به این قیمت‌ها برای واردات لپ‌تاپ تعیین ارزش می‌کند.
فعالان بازار معتقدند این موضوع تا حدود زیادی باعث شده است هزینه واردات لپ‌تاپ افزایش یابد و واردکنندگان علاوه بر پرداخت هزینه‌های انبار، حمل‌و‌نقل و ... ناچارند بهایی بیشتر از آنچه باید برای واردات این کالاها بپردازند. فعالان بازار بر این اعتقادند که با توجه به رکود حاکم بر بازار و کاهش شدید تقاضا برای لپ‌تاپ طی ماه‌های گذشته و به ویژه یک ماه اخیر، این اقدام گمرک تنها باعث رشد قیمت‌ها و متضرر شدن بیشتر واردکنندگان این کالاها می‌شود.
پدرام نیکو، یکی از واردکنندگان لپ‌تاپ در این زمینه می‌گوید، تا پیش از این گمرک به قیمت‌هایی که توسط واردکنندگان ارائه می‌شد اعتماد داشت، ولی طی ماه‌های اخیر گمرک خود قیمت‌ها را از سایت‌ها یا برخی از افراد در بازار رایانه جمع‌آوری می‌کند و این موضوع مشکلاتی را برای واردکنندگان به وجود آورده است.
محسن بهنامی، یکی دیگر از واردکنندگان نیز در این زمینه می‌گوید، برخی از شرکت‌های فروشنده لپ‌تاپ به ایران، در ازای فروش لپ‌تاپ با تعداد بالا به برخی از واردکنندگان تعدادی لپ‌تاپ به عنوان هدیه (اشانتیون) ارائه می‌کردند که این نمونه‌ها از پرداخت حقوق گمرکی معاف بودند، ولی طی ماه گذشته گمرک بابت واردات لپ‌تاپ‌های هدیه هم از واردکنندگان حقوق گمرکی دریافت می‌کند. به گفته یکی دیگر از فعالان بازار نیز واردات لپ‌تاپ به شکل مسافری هم مشمول پرداخت حقوق گمرکی شده است، در حالی که سابق بر این، این طور نبود.
بکایی، مدیر فروش شرکت اپل ایران هم در این زمینه می‌گوید، با وجودی که این شرکت محموله جدیدی وارد کشور نکرده است، اما شنیده است که گمرک برای ارزش‌گذاری لپ‌تاپ‌ها خود دست به کار شده است.
یکی دیگر از واردکنندگان لپ‌تاپ از رشد 70 تا 80 هزار تومانی قیمت‌ها در بازار لپ‌تاپ به دلیل این اقدام گمرک در بازار لپ‌تاپ خبر داد.
این در حالی است که مدیر فروش شرکت اپل ایران در این باره می‌گوید، در شرایط فعلی با توجه به شرایط بازار رشد قیمت به هر دلیل ممکن نیست و در حال حاضر لپ‌تاپ با قیمت پایین‌تر از عرف به فروش می‌رسد.
به گفته زعیم، مدیر فروش بخش لپ‌تاپ‌های شرکت نقش نیز، بازار در شرایط فعلی راکدتر از قبل است و اصولا برج10(دی ماه) ماه خوبی برای فعالان بازار نیست.
وی نیز از افزایش هزینه‌های گمرکی برای ترخیص لپ‌تاپ اظهار بی‌اطلاعی کرد.
پاسخ گمرک
بر اساس اعلام بخش ارزش‌گذاری گمرک جمهوری اسلامی ایران، انتشار چنین خبری از سوی واردکنندگان لپ‌تاپ صحت ندارد و هزینه‌های گمرکی برای ترخیص لپ‌تاپ هیچ تغییری نکرده است.
بر اساس اعلام بخش ارزش‌گذاری گمرک جمهوری اسلامی ایران تا پیش از این برخی واردکنندگان هنگام اعلام قیمت‌ها، کم‌اظهاری می‌کرده و قیمت لپ‌تاپ‌ها را کمتر از بازار جهانی اعلام می‌کردند. به عنوان مثال قیمت لپ‌تاپی را که در بازار جهانی یک هزار دلار است 500 دلار یا حتی کمتر اعلام می‌کردند تا به این طریق مبلغ کمتری به گمرک بپردازند، ولی گمرک اینک در برابر این اقدام واردکنندگان مانع ایجاد کرده است و به همین دلیل آنها واکنش نشان داده‌اند.
اما کوهستانی، مدیر بخش ارزش‌گذاری گمرک جمهوری اسلامی ایران در این باره می‌گوید، لپ‌تاپ یک کالای بورسی است و قیمت آن به طور مرتب تغییر می‌کند. به همین دلیل، بخش ارزش‌گذاری گمرک تشخیص داده است با توجه به نوسانات مرتب قیمت این کالا خود نسبت به کشف قیمت‌های واقعی اقدام کند و کارشناسان این بخش که به سایت‌ها دسترسی دارند خود نسبت به ارزش‌گذاری لپ‌تاپ‌ها اقدام می‌کنند.
وی در مورد دریافت حقوق گمرکی از لپ‌تاپ‌هایی که به عنوان اشانتیون به خریداران ارائه می‌شوند می‌گوید، این اقدامی جدید نیست و گمرک بابت واردات هر نوع لپ‌تاپی حتی با پایین‌ترین قیمت از واردکننده حقوق گمرکی دریافت می‌کند.
وی افزود: بر اساس قانون واردکنندگان باید بابت واردات لپ‌تاپ ۷ درصد بپردازند که از این ۷ درصد سه درصد مالیات بر ارزش افزوده است.
کاهش واردات لپ‌تاپ‌های مسافری
با اقدامات گمرک در زمینه دریافت حقوق گمرکی بابت واردات حتی یک لپ‌تاپ ارزان قیمت، میزان واردات کالاهای مسافری به بازار در حد قابل توجهی کاهش یافته است.
بر اساس اعلام بخش ارزش‌گذاری گمرک جمهوری اسلامی، در شرایط فعلی برای کسی نمی‌صرفد که اقدام به واردات کالای مسافری کند.
گمرک جمهوری اسلامی همچنین اعلام کرده است؛ برای واردات کامپیوتر، واردکنندگان باید حداقل یکصد هزار تومان به گمرک بپردازند و حتی اگر ۷ درصد پرداختی به گمرک کمتر از یکصد هزار تومان شود باید همان یکصد هزار تومان به گمرک بابت ترخیص کالا پرداخت شود.
گمرک علت این تصمیم را حمایت از صنایع داخلی اعلام کرد. این در حالی است که در این حوزه به غیر از یکی دو برند مطرح آن هم در زمینه مانیتور، تولیدکننده مطرح دیگری نداریم.
به هر حال، بر اساس اعلام گمرک جمهوری اسلامی این تصمیمی است که بر اساس قانون و برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی اتخاذ شده است، ولی فعالان این حوزه بر این باورند که تصمیمات این چنینی می‌تواند صدمات زیادی به این صنعت در کشور بزند، زیرا برخی از قوانین بدون بررسی و کارشناسی و همچنین بدون در نظر گرفتن شرایط بازار داخلی اتخاذ می‌شوند. حتی برخی از قوانین قدیمی هم در شرایط کنونی پاسخگو نیستند.