م.ر.بهنام رئوف
دفتر نوکیا در ایران تعطیل شد. خبر ساده بود، اما سریع‌تر از آنچه که فکر می‌شد در دنیای وب و رسانه‌های ارتباط جمعی منتشر شد.

نوکیا در یک سال گذشته و با افزایش سهم سامسونگ در بازار با بحران‌های مالی بسیاری روبه‌رو شد. این فنلاندی کهنه کار که فکر می‌کرد با آوردن یک مدیر نرم‌افزاری از مایکروسافت و به‌کار گرفتن ویندوز فون به عنوان سیستم‌عامل می‌تواند در بازار گوشی‌های هوشمند به رقابت با سایر برندها بپردازد، اما در نهایت تن به شکست داد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان پافشاری نوکیایی‌ها به استفاده از سیستم‌عامل سیمبین در گوشی‌ها که زمانی به عنوان اولین سیستم‌عامل تلفن همراه شناخته می‌شد سرانجام منجر به شکست این تولیدکننده مطرح جهانی در بخش گوشی‌های هوشمند شد.
نوکیا خیلی زودتر از تمام برندهای دیگر به فکر اکوسیستم تلفن همراه افتاد. حتی زودتر از اپل اقدام به تاسیس سایت فروش نرم‌افزار و برنامه‌های کاربردی برای کاربرانش کرد، اما با این حال پافشاری اش بر استفاده از سیستم‌عامل کند و غیر قابل انعطاف سیمبین (در برابر سیستم‌عامل‌های آی او اس و آندروید) کار دستش داد. در نهایت نوکیا خیلی دیر تصمیم به تعویض سیستم‌عاملش گرفت و همین امر باعث شد تا رقبای دیرینه‌اش سریع‌تر از تصور نوکیایی‌ها عرصه را بر آنها تنگ کنند. هوشمندها بازار تلفن همراه در دهه دوم قرن بیست‌ویکم را در اختیار گرفتند و نوکیا را وادار به تحمل ریاضت اقتصادی کردند. تعدیل نیروها و بستن کارخانه‌ها و فروش شرکت‌های وابسته آغاز شد و در ادامه گریبان بازار ایران را هم گرفت.
خروج کارکشته قدیمی
حضور دفتر رسمی نوکیا در ایران هم برای تجارت این شرکت فنلاندی و هم برای کاربران و مصرف کنندگان ایرانی فواید و مزایای زیادی به همراه داشت. ارائه خدمات پس از فروش مناسب و اطلاع رسانی‌های منظم، نظارت بر بازار و آموزش استانداردهای مطرح جهانی به نمایندگان فروش باعث شده بود تا نوکیا به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین برندها در بازار ایران شناخته شود.
نوکیا در چند سال گذشته سیاست ارائه گارانتی یا خدمات پس از فروش یکپارچه را در دستور کار خود قرار داده بود. همین امر باعث شد تا گارانتی‌های ارائه شده در ایران هم یکپارچه شده و همه تحت نام گارانتی نوکیا قرار گیرند. سیاستی که بعدها توسط برخی دیگر از برندها نیز به کار گرفته شد. این کار نوکیا که همزمان با افزایش تعرفه واردات تلفن همراه در کشور بود باعث شد تا شرکت‌های قدیمی و همکار نوکیا از ادامه تجارت با این شرکت صرف نظر کنند.


ایراتل اولین شرکت ایرانی همکار نوکیا بود. این شرکت در سال‌های اولیه عرضه سیم کارت به بازار ایران در بخش تجهیز شبکه مخابراتی ایران از یکسو و واردات گوشی‌های نوکیا به ایران فعالیت می‌کرد. فعالیت ایراتل سال‌های سال ادامه داشت تا اینکه در نهایت و بدون هیچ سر و صدایی چند سال پیش متوقف شد. همزمان با توقف فعالیت‌های ایراتل صاحبان این شرکت اقدام به تاسیس شرکت پارس مایکروتل کردند. ایراتلی که اولین توزیع کننده رسمی نوکیا بود این بار با پارس مایکروتل اولین توزیع‌کننده رسمی گوشی‌های سامسونگ شد. شاید همان زمان و از شم اقتصادی مالک ایراتل سابق و مایکروتل فعلی شرایط امروز نوکیا قابل پیش بینی بود. به هر حال همزمان با ایراتل دو شرکت نیا و اتصالات نیز در بازار ایران کار عرضه و ارائه خدمات پس از فروش گوشی‌های نوکیا را بر عهده داشتند. اتصالات زودتر و پیش از یکپارچه شدن گارانتی نوکیا از ادامه فعالیت با این شرکت سر باز زد. یک سال بعد از افزایش تعرفه واردات تلفن همراه، شرکت نیا که خدمات طلایی نیا را در بخش گوشی‌های نوکیا ارائه می‌کرد نیز از ادامه فعالیت در بخش گوشی‌های نوکیا کناره‌گیری کرد. موبایل پلاس هم که از عمر کاری اش با نوکیا چند ماهی نمی‌گذشت هم کنار گذاشته شد. در آن زمان نوکیا تصمیم گرفت سه شرکت الوطنی، ارکان ارتباطات و کمال الکترونیک را به عنوان شرکای جدید خود در ایران انتخاب کند که همچنان فعالیت این شرکت‌ها در قالب توزیع‌کنندگان گوشی‌های نوکیا در ایران ادامه داشته و گفته می‌شود پس از تعطیلی دفتر نوکیا در ایران این فعالیت‌ها همچنان ادامه خواهد داشت.
تعویض‌های مکرر ال جی
اما نوکیا تنها شرکتی بود که در طول سالیان گذشته دفتر رسمی در ایران دایر کرده بود. سایر برندهای تلفن همراه عموما در بازار ایران با شرکت‌های توزیع‌کننده رسمی خود شناخته می‌شدند. این موضوع شاید در بخش برندهای کره‌ای شرایط دیگری داشت؛ چرا که این شرکت‌ها در طیف وسیعی از محصولات فعالیت می‌کردند که غالبا هم یک دفتر رسمی تحت نام برند فعالیت و هر محصول نیز با در اختیار داشتن یک مدیر به فعالیت می‌پرداخت.
ال جی که این روزها سهم آنچنانی از بازار تلفن همراه ایران ندارد جزو آن‌دسته از برندهایی است که همواره با تغییر و تحولات بسیاری روبه‌رو بوده است. گلدیران یکی از اولین توزیع‌کنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات پس از فروش ال‌جی بود. اما دیری نپایید که پرشین تلکام جای آن را گرفت. پرشینی‌ها که سعی داشتند با سرمایه‌گذاری وسیع با ال‌جی سهمی از بازار ایران را به خود اختصاص دهند؛ اما در همان ابتدای راه با یک مشکل بزرگ روبه‌رو شدند. تولید گوشی ملی گریبان پرشین تلکام را گرفت. ال جی تصمیم گرفت چند مدل از گوشی‌های خود را توسط مادیران تولید و روانه بازار کند. اتفاقی که تنها با عرضه تعداد اندکی گوشی همراه بود و باعث شد تا پرشین تلکام از ال جی جدا و همکاری خود را با اچ تی سی آغاز کند.
عقد این قرار داد هم به سابقه پرشین تلکام باز می‌گشت. تا قبل از تشکیل پرشین تلکام، فیتکو یکی از شرکت‌های وابسته و همکار گوشی‌های پن تک را به بازار عرضه می‌کرد. گوشی هایی که در یک دوره زمانی و با تبلیغات خاص تلویزیونی توانسته بودند سهم زیادی را از بازار آن زمان‌های گوشی به خود اختصاص دهد. فیتکو اما بعد از پن تک به سراغ موتورولا رفت و عرضه کننده گوشی‌های موتورولا در بازار شد. بعد از مدتی فیتکو منحل و نامش به سلوکام تغییر یافت که تا همین چندی پیش نیز گوشی‌های موتورولا را در بازار عرضه و گارانتی می‌کرد.
در نهایت پرشین تلکام تصمیم به ادغام با سلوکام گرفت و از این ادغام شرکت پرشین سلوکام شکل گرفت که هم اکنون به عنوان یکی از شرکت‌های عرضه کننده و ارائه‌دهنده خدمات پس از فروش گوشی‌های اچ تی سی و موتورولا در بازار است.
طلوع مجدد سامسونگ
سامسونگ اما روزهای اولیه حضورش در بازار ایران را با پارس قائم تجربه کرد. تجربه‌ای که در آن زمان به دلیل حضور وسیع و قدرتمند نوکیا همواره با ضعف همراه بود. بعدها و با تعطیلی ایراتل و شکل‌گیری پارس مایکروتل، پارس‌قائم از عرضه گوشی‌های سامسونگ کناره‌گیری کرد و پارس مایکروتل به عنوان تنها عرضه کننده گوشی‌های سامسونگ شناخته می‌شد. اما بعد از مدتی سامسونگی‌ها تصمیم به افزایش تعداد نمایندگان فروش خود گرفتند. اول، ایده ارتباطات سام به سامسونگی‌ها پیوست و قرار شد این شرکت تنها بخشی از گوشی‌های هوشمند را روانه بازار کند. چند هفته‌ای از اعلام حضور این شرکت نگذشته بود که یک نماینده جدید هم در بخش گوشی‌های سامسونگ اعلام حضور کرد. پارس سامتل، به عنوان سومین نماینده فروش گوشی‌های سامسونگ معرفی شد.
شرکتی همه فن حریف
پارس سامتل اما اسمی نزدیک به پارس کامتل داشت. پارس کامتل از جمله شرکت‌های فعال در حوزه گوشی است که تا به حال تنها در بخش گوشی‌های نوکیا فعالیت نکرده است. این شرکت هم‌اکنون تنها گوشی‌های سونی‌اریکسون و اچ تی سی را روانه بازار می‌کند. پارس کامتل در ابتدا کار خود را با گوشی‌های سونی اریکسون و موتورولا آغاز کرد. بعد به سراغ اچ تی سی رفت و بعد از آن توزیع و گارانتی گوشی‌های ال‌جی را به عهده گرفت. در یک دوره زمانی در نظر داشت گوشی‌های زد تی ای را روانه بازار کند اما در این بخش موفق نبود پس به سراغ آلکاتل رفت اما چون آلکاتل در بین کاربران ایرانی با اقبال روبه‌رو نشد عرضه آن را هم محدود کرد. مدتی گارانتی گوشی‌های آی فون اپل را به‌عهده گرفت که در نهایت آن را هم واگذار شرکتی کرد که مدعی داشتن نمایندگی رسمی از اپل بود!. گوشی‌های ال‌جی اما هم‌اکنون با دو گارانتی یاس و مانا تل در بازار عرضه می‌شود. یاس علاوه بر گوشی‌های ال‌جی عرضه بخش زیادی از گوشی‌های اچ تی سی را هم بر عهده دارد. سونی‌اریکسون هم که از چهار ماه پیش با نام سونی موبایل به بازار عرضه می‌شود هم‌اکنون توسط پارس کامتل و نیکاتل به بازار عرضه می‌شود. پیش از این و در زمانی که هنوز سونی و اریکسون از هم جدا نشده بودند سیتادل هم عرضه و خدمات پس از فروش این برند را در بازار در اختیار داشت، اما فعالیت این شرکت هم بعد از افزایش تعرفه واردات گوشی به تدریج کمرنگ و کمرنگ‌تر شد.