سونیتا سراب‌پور

مرکز داده (Data Center) سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، هفته گذشته با حضور وزیر علوم تحقیقات و فناوری و ریاست شبکه ICT شرکت مخابرات و معاونان آن در سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران افتتاح شد. این مرکز به منظور میزبانی امکانات کامپیوتری و پردازشی (سرورها، کنسول‌ها، تجهیزات Active و Passive شبکه، تجهیزات ذخیره‌سازی و ...) برای ارائه خدمات اطلاعاتی و اینترنتی ایجاد شده است. برای آشنایی بیشتر با امکانات و ویژگی بین مرکز، گفت‌و‌گویی با سهراب رهبر سرپرست دفتر فناوری اطلاعات این سازمان انجام داده‌ایم که می‌خوانید:

به عنوان اولین سوال، مرکز داده یا همان دیتا سنتر چیست؟

مرکز داده یا دیتا سنتر مکان امنی است برای نگهداری اطلاعات که این اطلاعات می‌تواند مربوط به یک سازمان، موسسه، وزارتخانه یا یک کشور باشد. مجموعه تاسیسات و تجهیزات نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و ارتباطی که این کار را انجام می‌دهند، دیتاسنتر نام دارد.

به لحاظ فیزیکی این سیستم باید در برابر زلزله، سیل، آتش‌سوزی مقاوم باشد. این سیستم همچنین باید به سیستم‌های اعلام حریق، اطفای حریق، ژنراتورهای برق یعنی تجهیزاتی که در صورت قطع برق شهر نیز می‌توان از آن استفاده کرد، مجهز است و در صورت خرابی این دستگاه نیز از امکان دیگری به نام ups استفاده می‌شود.

این طرح با همکاری کدام سازمان‌ها و از چه زمانی آغاز شده است؟

پیاده‌سازی این طرح از سال گذشته در سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران آغاز شده است و اکنون مراحل ساخت محیط فیزیکی آن به اتمام رسیده و آماده بهره‌برداری و ارائه خدمات به مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی کشور است. همان‌طور که می‌دانید حدود ۲۰ دانشگاه و موسسه پژوهشی مشترک شبکه علمی کشور هستند، یعنی سرویس‌های اینترنتی خود را از سازمان ما دریافت می‌کنند. به همین دلیل ایده تاسیس این دیتاسنتر به این سازمان داده شده و مورد تایید وزارتخانه نیز قرار گرفته است. این طرح با همکاری سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران و وزارتخانه فناوری و اطلاعات بوده و هزینه آن از بودجه IT وزارتخانه تامین شده است.

محل اجرای این طرح کجا است و در چه فضایی احداث شده است؟

مرکز داده در سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران قرار دارد. هم‌اکنون این سازمان، هاستینگ ‌بیش از ۱۰۰ موسسه تحقیقاتی و دانشگاهی را انجام می‌دهد.

مرکز داده در فضایی حدود ۵۰۰متر مربع احداث شده است و در آن ضمن به کارگیری فناوری‌های نوین برای ذخیره و بازیابی اطلاعات، سرورهای پیشرفته (Blade)، خطوط ارتباطی با ظرفیت بالا، تجهیزات گسترده‌ای جهت افزایش ضریب امنیت اطلاعات و امنیت فیزیکی اندیشیده شده تا مشترکان و متقاضیان خدمات بتوانند با خیالی آسوده منابع اطلاعاتی و سرور‌های خود را به این مرکز انتقال داده و از سرویس‌هایی چون میزبانی وب، میزبانی سرور اختصاصی، میزبانی فضای اشتراک مکانی سرور و بسیاری خدمات موردنیاز دیگر استفاده نمایند.

ظرفیت این دیتاسنتر چقدر است و با چه پهنای باند به شبکه اینترنت متصل می‌شود؟

با توجه به تجهیزات به کار گرفته شده در این دیتاسنتر اطلاعات حوزه‌های مختلف وزارت علوم و دانشگاه‌ها را دربرمی‌گیرد. البته به غیر از دانشگاه‌ها توانایی سرویس به بخش‌های خصوصی و موسسات دیگر را نیز دارد، اما اولویت اول ما دانشگاه‌ها و بعد بخش‌های دولتی هستند، چون این مرکز، یک دیتاسنتر علمی است. ظرفیت این دیتاسنتر نیز بستگی به حجم اطلاعات دارد مثلا ظرفیت اطلاعات یک سایت ۲گیگا بایت و حجم اطلاعات سایت دیگری ۳مگابایت است. به طور کلی ظرفیت این دیتاسنتر بالا است است و می‌توانیم برای تمام دانشگاه‌ها هاستینگ داشته باشیم. پهنای باند این دیتاسنتر بیش از ۲۰۰گیگا بایت و از استانداردهای لازم جهانی نیز برخوردار بوده و مورد تایید بسیاری از شرکت‌های خصوصی خارجی نیز قرار ­گرفته است.

قبلا هم دیتاسنتری تحت عنوان شارع۲ در ایران راه‌اندازی شده بود آیا این دیتاسنتر نیز همانند شارع ۲ نیمه تمام است و نیاز به تکمیل دارد؟

به هیچ وجه، وزارت ICT و شورای‌عالی فناوری و اطلاعات بخشنامه‌ای را صادر کرده است که کلیه وزارتخانه‌ها باید دیتاسنتر مخصوص خودشان را داشته باشند. در حال حاضر باید در حدود ۲۰دیتاسنتر در کل کشور فعال باشند، اما متاسفانه این تعداد به ۲تا۳دیتاسنتر با عنوان داده‌پردازی، فن‌آوا، گروه بهمن محدود می‌شود. وزارت علوم هم باید دیتاسنتر مخصوص خودش را داشته باشد که سازمان مابه عنوان نماینده وزارت علوم انتخاب شد. در حال حاضر هم این مرکز به بهره‌برداری رسیده است، به عنوان مثال، سرور اصلی اعلام نتایج کنکور در این مرکز قرار داشت و تجهیزات سخت‌افزاری و پهنای باند را هم ما در اختیارشان قرار دادیم، ولی مدیریت بر عهده خود سازمان سنجش بود.

هدف از اجرای این طرح چه بوده است؟

افزایش قابلیت دسترسی به اطلاعات و داده‌های علمی، ارائه خدمات اطلاعاتی و سرویس‌های جانبی در بستر ICT، استفاده از منابع داخل و کاهش نیاز به خدمات برون مرزی، توسعه پذیری و انعطاف پذیری با توجه به نیازها و تحولات فناوری، تسهیل به کارگیری راهبردها و مدیریت‌های کلان در حوزه اطلاع‌رسانی علمی، ارائه خدمات به سایر سازمان‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی، حذف ترافیک بی مورد و کاهش هزینه.