به رغم تلاش‌های جهانی برای کاهش انتشار کربن، اما عملکرد نفتی‌ها چیز دیگری را نشان میدهد
سیاه بازی زیستمحیطی نفتی‌ها
این گزارش که پیش از بیست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وهشتمین کنفرانس اعضای کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متحد موسوم به کاپ۲۸ که قرار است در شهر دبی، از ۳۰ نوامبر تا ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ برگزار شود، منتشر شد، از رویکرد مسوولانه شرکت‌‌‌‌های نفتی حمایت کرده و بر پتانسیل صنعت نفت برای کمک به اقتصاد انرژی جدید از طریق همسویی با توافق‌‌‌‌نامه پاریس تاکید دارد. بنا به گزارش تارنمای www.iea.org، اوج تقاضای جهانی نفت و گاز تا سال۲۰۳۰ پیش‌‌‌‌بینی‌‌‌‌شده که این موضوع این بخش را ترغیب می‌‌‌‌کند که به سمت انرژی‌‌‌‌های پاک‌‌‌‌تر حرکت کند. این گزارش استراتژی‌‌‌‌هایی را برای کاهش انتشار کربن پیشنهاد کرده و نیاز به افزایش سرمایه‌‌‌‌گذاری در پروژه‌‌‌‌های انرژی سبز را برجسته می‌‌‌‌سازد. به‌‌‌‌رغم چالش‌‌‌‌های موجود، این گزارش بر اهمیت تصمیم‌‌‌‌گیری‌‌‌‌های پیشگیرانه برای آینده‌‌‌‌ای پایدار تاکید دارد.
مطابق گزارش IEA، تولیدکنندگان نفت و گاز در تشدید بحران آب و هوا که به‌‌‌‌طور قابل‌‌‌‌توجهی توسط محصولات اولیه آنها تقویت‌‌‌‌شده، خود را در مقطع حساسی در چشم‌‌‌‌انداز انرژی جهانی می‌‌‌‌بینند. این گزارش نقشه‌‌‌‌راهی را برای صنعت نفت ترسیم می‌‌‌‌کند تا ضمن اتخاذ موضع مسوولانه‌‌‌‌تر، به اقتصاد انرژی در حال ظهور کمک کند. درحالی‌‌‌‌که صنعت نفت و گاز در سال۲۰۲۲ حدود ۲۰میلیارد دلار در انرژی پاک سرمایه‌‌‌‌گذاری کرده که تقریبا ۲.۵درصد از کل هزینه‌‌‌‌های سرمایه‌‌‌‌ای آن است، این گزارش نشان میدهد که شرکت‌‌‌‌هایی که قصد همسویی با توافق نامه پاریس را دارند تا سال۲۰۳۰، علاوه‌‌‌‌بر سرمایه‌‌‌‌گذاری در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌ای، باید ۵۰درصد از هزینه‌‌‌‌های سرمایه‌‌‌‌ای خود را به پروژه‌‌‌‌های انرژی پاک اختصاص دهند.
استراتژی‌‌‌‌های دوره گذار انرژی
این گزارش هشدار میدهد که جذب کربن که اغلب یک محور کلیدی در استراتژی‌‌‌‌های دوره گذار انرژی است، نمی‌‌‌‌تواند وضعیت موجود را تغییر دهد. دستیابی به سناریوی ۱.۵درجه سانتیگراد به جذب غیرقابل‌‌‌‌تصور ۳۲میلیارد تن کربن برای استفاده یا ذخیره تا سال۲۰۵۰ نیاز دارد که شامل ۲۳میلیارد تن از طریق جذب مستقیم از هوا می‌‌‌‌شود و تقاضای برق مرتبط با آن از کل مصرف برق فعلی جهان پیشی می‌‌‌‌گیرد. فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین‌‌‌‌المللی انرژی، تاکید می‌‌‌‌کند که بخش سوخت‌‌‌‌های فسیلی با تصمیمات حیاتی و پیامدهای بلندمدت مواجه است. او خاطرنشان می‌‌‌‌کند که پیشرفت انرژی پاک، با یا بدون تولیدکنندگان نفت و گاز ادامه خواهد داشت، اما سفر به سمت انتشار خالص کربنصفر بدون مشارکت فعال غول‌‌‌‌های نفتی چالش‌‌‌‌برانگیزتر و پرهزینه‌‌‌‌تر خواهد بود.
حتی با وجود چارچوب‌‌‌‌های اقتصادی و سیاسی فعلی، آخرین پیش‌‌‌‌بینی‌‌‌‌های آژانس بین‌‌‌‌المللی انرژی نشان میدهد که تقاضای جهانی برای نفت و گاز تا سال۲۰۳۰ به اوج خود خواهد رسید. اگر کشورها به‌‌‌‌طور کامل به تعهدات خود در زمینه انرژی و آب و هوا عمل کنند، انتظار می‌‌‌‌رود تقاضا برای نفت تا سال۲۰۳۰ به میزان ۴۵درصد و تا سال۲۰۵۰ به بیش از ۷۵درصد کمتر از سطح فعلی کاهش یابد. به‌‌‌‌رغم تامین بیش از نیمی از تامین انرژی جهان و اشتغال نزدیک به ۱۲میلیون نفر در سراسر جهان، بخش نفت و گاز کمترین نقش را در انتقال به سیستم انرژی پاک داشته و تنها یک‌درصد از سرمایه‌‌‌‌گذاری غول‌‌‌‌های نفتی در زمینه انرژی پاک بوده‌‌‌‌است. فاتح بیرول، بر اهمیت حضورصنعت نفت در اجلاس کاپ۲۸ تاکید کرد و گفت که حفظ وضعیت موجود نه از نظر اجتماعی مسوولانه است و نه از نظر زیستمحیطی. وی خواستار اقدامات قاطع تولیدکنندگان نفت و گاز در سطح جهان برای همسویی با نیازهای انرژی و اهداف آب‌‌‌‌و‌‌‌‌هوایی جهان شد و بر ضرورت فراتر رفتن از این تصور که جذب گسترده کربن، یک راه‌‌‌‌حل قابل‌‌‌‌اجرا است، تاکید کرد.
این گزارش بر ماهیت متنوع صنعت جهانی نفت و گاز اشاره دارد که شامل بخش‌‌‌‌های تخصصی کوچک تا شرکت‌‌‌‌های بزرگ ملی می‌‌‌‌شود، درحالی‌‌‌‌که توجه، اغلب بر بازیگران اصلی بخش‌‌‌‌خصوصی متمرکز است، آنها کمتر از ۱۳درصد از تولید و ذخایر نفت و گاز جهانی را در اختیار دارند. این گزارش استدلال می‌‌‌‌کند که استراتژی انتقال هر شرکت باید شامل برنامه‌‌‌‌هایی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌ای ناشی از عملیات خود باشد. در حالحاضر، حدود ۱۵درصد از انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌ای مرتبط با انرژی در جهان مربوط به تولید، حمل‌‌‌‌ونقل و فرآوری نفت و گاز است که معادل کل انتشارات کربن مربوط به تولید انرژی در ایالات‌‌‌‌متحده است. شرکت‌‌‌‌های متعهد به اهداف کاهش انتشار، کمتر از نیمی از تولید جهانی نفت و گاز را تشکیل می‌‌‌‌دهند.
انتشار کربن در صنعت نفت
برای همسویی با سناریوی ۱.۵درجه سانتیگراد، انتشار کربن در صنعت نفت باید تا سال۲۰۳۰ تا ۶۰درصد نسبت به وضعیت فعلی کاهش یابد. این گزارش بر پتانسیل قابل‌‌‌‌توجه برای بهبود، به‌‌‌‌ویژه در کاهش انتشار متان که نیمی از کل انتشارات ناشی از عملیات نفت و گاز را تشکیل میدهد تاکید می‌‌‌‌کند که با هزینه کمی، کاهش مییابد. کاهش انتشار متان موثرترین و کوتاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مدت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین اقدامی است که شرکت‌‌‌‌های نفت و گاز می‌‌‌‌توانند برای کاهش انتشار آلاینده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها انجام دهند. برای بخش عمده‌‌‌‌ای از شرکت‌‌‌‌های نفت و گاز، کاهش انتشار متان از میدان‌‌‌‌های نفت و گاز از نظر مالی مقرون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌صرفه است و این فناوری در حالحاضر وجود دارد، بنابراین نیازی به سرمایه‌‌‌‌گذاری بزرگ نیست. سناریوی انتشار خالص کربنصفر آژانس بین‌‌‌‌المللی انرژی مستلزم کاهش متان تا سال۲۰۳۰ است. از ۸۳شرکت بررسی‌‌‌‌شده توسط اتحاد معیار‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی جهانی، تنها ۲۹شرکت اهداف کاهش گاز متان را اعلام کرده و ۵۴شرکت به هیچ‌‌‌‌یک از طرح‌‌‌‌های اصلی انتشار متان نپیوسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند.
شرکت‌‌‌‌های نفت و گاز در حالحاضر می‌‌‌‌توانند انتشار متان را از طریق روش‌‌‌‌های متعدد کاهش‌‌‌‌دهند، اما این اتفاق عملا در حال رخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دادن نیست. باید شاهد تعهدات بلندپروازانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر و سرمایه‌‌‌‌گذاری بیشتر برای کاهش نشت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و قوانین بیشتر در مورد کاهش متان باشیم. درحالی‌‌‌‌که تولید نفت و گاز به‌‌‌‌طور قابل‌‌‌‌توجهی در دوره گذار انرژی کاهش مییابد، به‌‌‌‌طور کامل ناپدید نخواهد شد و نیاز است برای امنیت انرژی با چشم‌‌‌‌انداز کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌ای همچنان در صنعت نفت سرمایه‌‌‌‌گذاری کرد. این گزارش تاکید می‌‌‌‌کند که سرمایه‌‌‌‌گذاری سالانه ۸۰۰میلیارد دلاری فعلی در بخش نفت و گاز، دو‌‌‌‌برابر مقدار موردنیاز در سال۲۰۳۰ برای محدود‌‌‌‌کردن گرمایش به ۱.۵ درجه سانتی گراد است. در این سناریو، کاهش شدید تقاضا، نیاز به پروژه‌‌‌‌های جدید نفت و گاز متعارف طولانی‌‌‌‌مدت را برطرف کرده و برخی از تولیدات موجود ممکن است نیاز به توقف داشته‌‌‌‌باشند.
این گزارش پیش‌‌‌‌بینی می‌‌‌‌کند که در صورت دستیابی به اهداف ملی انرژی و اقلیم، ارزش شرکت‌‌‌‌های خصوصی نفت و گاز از ۶تریلیون دلار امروز ۲۵درصد کاهش مییابد و در صورتی‌‌‌‌که جهان در مسیر ۱.۵درجه سانتیگراد باقی‌‌‌‌بماند، ارزش این شرکت‌‌‌‌ها تا ۶۰درصد کاهش مییابد. به‌‌‌‌رغم این چالش‌‌‌‌ها، گزارش IEA فرصت‌‌‌‌هایی را برای این بخش جهت افزایش فناوری‌‌‌‌های حیاتی انرژی پاک شناسایی کرده‌‌‌‌است. تقریبا ۳۰درصد انرژی مصرف‌‌‌‌شده در یک سیستم انرژی کربن‌‌‌‌زدایی شده در سال۲۰۵۰ می‌‌‌‌تواند از فناوری‌‌‌‌هایی مانند هیدروژن، جذب کربن، باد دریایی و سوخت‌‌‌‌های زیستی مایع باشد که از مهارت‌‌‌‌ها و منابع این صنعت استفاده می‌‌‌‌کند، با این حال تحقق این پتانسیل مستلزم تغییر اساسی در نحوه تخصیص منابع مالی این بخش است.
انتقال عملگرایانه انرژی جهانی
درحالی‌‌‌‌که امارات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متحده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌عربی قصد دارد یک نقشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌راه به سمت «انتقال عملگرایانه انرژی جهانی» در طول اجلاس کاپ۲۸ دنبال کند، جهان در موردنیاز به سوخت‌‌‌‌های فسیلی بیشتر برای تامین انرژی جهانی اختلاف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نظر دارد. برخی بر این باورند که نفت و گاز و در درجه اول LNG، برای چندین‌‌‌‌دهه جهت انتقال انرژی به آینده سبز موردنیاز خواهد بود. برخی دیگر اصرار دارند که حذف سریع زغال‌‌‌‌سنگ، نفت و گاز بهترین گزینه برای رسیدن به کربنصفر خالص تا سال۲۰۵۰ با کمک استقرار سریع انرژی‌‌‌‌های تجدیدپذیر برای پر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کردن شکاف باقی‌‌‌‌مانده از سوخت‌‌‌‌های فسیلی است.گزارش جدیدی که توسط موسسه محیط‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زیست استکهلم(SEI)، تحلیل آب و هوا، E۳G، موسسه بین‌‌‌‌المللی توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پایدار(IISD) و برنامه محیط‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زیست سازمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ملل منتشر شده، هشدار میدهد که ۲۰ دولت قصد دارند در سال۲۰۳۰ حدود ۱۱۰درصد سوخت فسیلی بیشتری تولید کنند. کاپ۲۸ یا «کاپ راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌حل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها»، همان‌‌‌‌طور که امارات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متحده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌عربی آن را نامیده، همچنین فرصتی برای طرح دیدگاه‌‌‌‌های جدید در فناوری‌‌‌‌های کم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کربن مانند فناوری جذب و ذخیره‌‌‌‌سازی کربن و تولید هیدروژن آبی ارائه خواهد داد که می‌‌‌‌تواند تداوم مصرف هیدروکربن‌ها را با انتشار کربن کمتر امکان‌‌‌‌پذیر کند.
ظاهرا شرکت‌‌‌‌های بزرگ نفتی اروپا علاقه زیادی به سرمایه‌‌‌‌گذاری بر هیدروژن سبز و آبی نشان می‌‌‌‌دهند و تمایل دارند سرمایه بیشتری را به طرح‌‌‌‌های گذار به سمت انرژی کم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کربن اختصاص دهند. شرکت‌‌‌‌های نفتی اروپایی شل، بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پی، توتال، انی، اکوئینور و رپسول چند پروژه توسعه هیدروژن را در مراحل تحقیقاتی و اجرایی دارند؛ اما اکثریت این طرح‌‌‌‌ها، از طرح‌‌‌‌های آزمایشی کوچک داخلی گرفته تا پروژه‌‌‌‌های عظیم چند گیگاواتی و دارای چند شریک متمرکز بر صادرات، همگی در مراحل اولیه توسعه هستند. بسیاری از آنها سال‌‌‌‌ها تا تصمیم‌‌‌‌گیری نهایی برای سرمایه‌‌‌‌گذاری فاصله دارند و برای پیشرفت، نیازمند بودجه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌عمومی و حمایت‌‌‌‌های قانونی هستند، درحالی‌‌‌‌که شرکت‌‌‌‌های بزرگ نفتی تا حد زیادی در مورد رنگ هیدروژن، حمایت از پروژه‌‌‌‌های هیدروژن سبز (برق تجدیدپذیر) و آبی (گاز طبیعی به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اضافه فناوری جذب و ذخیره کربن)، در مجموعه های خود کاملا مردد هستند، در عین حال، درمیان طرح‌‌‌‌های در حال اجرای فعلی تاکید بسیاری متوجه هیدروژن سبز است.
