راهنمای کاربردی مالیات بر ارزش افزوده

گروه بازرگانی- در یک‌سال اخیر موضوع مالیات بر ارزش افزوده یا همان مالیات بر مصرف بر سر زبان‌ها افتاده و چنان که از نشانه‌ها پیدا است در سال آینده اجرا خواهد شد. کتاب «راهنمای کاربردی قانون مالیات بر ارزش افزوده» نوشته یحیی یعقوب‌نژاد، سعید رمضانی، محمد قبول و سعید لعل قادری از سوی نشر محقق در مشهد منتشر شده و در نوع خود منبع تامل برانگیزی است. در این کتاب، نخست پیشگفتار مولفان را می‌خوانیم و پس از آن مباحث اصلی مرتبط با مالیات بر ارزش افزوده ذیل فصل‌ها و بخش‌های مختلف، تبیین شده است. در آغاز این کتاب می‌خوانیم: مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات بر مصرف است که برای اولین‌بار در سال ۱۹۱۸ توسط فون زیمنس بازرگان آلمانی برای فائق آمدن بر مشکلات کمبود درآمد دولت آلمان پس از جنگ جهانی اول مطرح گردید. فرانسه نخستین کشوری بود که پس از جنگ جهانی دوم و در سال ۱۹۴۸ این نظام مالیاتی را که فقط بر کالاها در مرحله تولید و بر کالاهای سرمایه‌ای اعمال می‌شد، انتخاب و اجرا کرد که در سال ۱۹۵۴ به نوع مالیات بر مصرف تغییر یافت. موریس لوره در نظریه‌پردازی و به خدمت گرفتن تئوری‌های اقتصادی در طراحی مالیات بر ارزش افزوده و همچنین توسعه مفهومی این سیستم مالیاتی سهم قابل توجهی داشت، به طوری که امروزه در فرانسه از او به عنوان پدر مالیات بر ارزش افزوده فرانسه یاد می‌شود. از سال ۱۹۵۴ به بعد کشورهایی مانند فرانسه، برزیل، آلمان و دانمارک به عنوان پیشگامان به کارگیری این نظام مالیاتی جدید به جای سایر نظام‌های مالیاتی غیرمستقیم اقدام کردند. با توجه به مزایا و استقبال کشورها در اواخر دهه ۱۹۶۰ میلادی روند اجرای این مالیات تسریع شد و سپس در دهه ۷۰ قرن بیستم سایر اعضای جامعه اروپا نیز نسبت به استقرار نظام مالیاتی فوق اقدام نمودند. روند اجرای این نظام مالیاتی در دهه ۱۹۸۰ سرعت گرفت، به طوری که در نیمه دوم دهه ۸۰ و دهه ۹۰ میلادی به اوج خود رسید. بسیاری از کشورها این نوع مالیات را با تعدیلاتی خاص مطابق اولویت‌هایشان پذیرفته‌اند، به طوری که در حال حاضر حدود ۱۴۰ کشور جهان به خیل مجریان این نظام مالیاتی پیوسته‌اند و اهمیت آن به حدی رسیده است که به مهم‌ترین منبع درآمد مالیاتی بیشتر کشورهای در حال توسعه و در حال گذار تبدیل شده است. در آسیا کره‌جنوبی اولین کشوری بود که با همکاری صندوق بین‌المللی پول در سال ۱۹۷۵ این مالیات را پذیرفت در میان کشورهای مسلمان هم مالیات بر ارزش افزوده توانسته جایگاه خود را پیدا کرده و درآمد مناسبی ایجاد کند، به طوری که از ۵۷ کشور مسلمان که در اجلاس سازمان کنفرانس اسلامی شرکت می‌کنند ۳۶ کشور این نوع مالیات را اجرا کرده‌اند که در ۶۱ درصد این کشورها سهم مالیات بر ارزش افزوده از تولید ناخالص داخلی ۴درصد یا بیشتر بوده است.