در همایش WTO و چالش‌های جهانی شدن عنوان شد
خلاء ترتیبات منطقه‌ای، پاشنه آشیل کشورهای اسلامی
گروه بازرگانی- همایش سازمان تجارت جهانی و چالش‌های جهانی شدن در کشورهای مسلمان صبح دیروز با حضور ده‌ها تن از شخصیت‌های اجرایی و علمی‌داخلی و خارجی در مرکز همایش‌های صدا و سیما در تهران آغازبه کار کرد. اما این همایش یک غایب بزرگ داشت؛ ماهاتیرمحمد، نخست وزیر سابق و معمار اقتصاد نوین مالزی. ماهاتیرمحمد، نخست‌وزیر سابق و معمار اقتصاد نوین مالزی قرار بود در این همایش حضور داشته باشد، اما چنانکه اعلام شده «به علت بیماری» نتوانست خود را به تهران برساند.
با این حال، این نخستین همایش معطوف به ساز و کار WTO در گستره‌ای منطقه‌ای است که به میزبانی‌ایران برگزار می‌شود. وزیر بازرگانی‌ایران دراین همایش که امروز نیز ادامه دارد، گفت : کشورهای اسلامی علاوه بر چالش‌هایی که سایر کشورها در WTO با آن مواجه هستند با مسائل دیگری نیز دست به گریبانند که از جمله آن می‌توان به تحمیل تعهدات طاقت‌فرسا، بی‌عدالتی که در تمام نشست‌ها وجود دارد، حمایت‌های بی‌چون و چرا از بخش کشاورزی، فشار در ورود به بازار‌های توسعه نیافته، طولانی کردن فرآیند‌های مذاکره و الحاق که گاهی ترکیب سیاسی نیز پیدا می‌کند و نیز مقاومت‌های غیرمنطقی و سرسختی برخی کشورها در برابر کشورهای در حال توسعه اشاره کرد.
سید مسعود میرکاظمی از آمریکا و اروپا به عنوان بزرگ‌ترین شرکای تجاری کشورهای مسلمان نام برد و گفت : علت اصلی این روند، مجهز بودن کشورهای غربی به فناوری و تکنولوژی روز است لذا کشورهای مسلمان برای گسترش مبادلات فی‌مابین باید ترتیبات منطقه‌ای خود را افزایش دهند.
میرکاظمی‌افزود : تحولات قابل توجهی در ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی بنگاه‌ها ایجاد شده که بیانگر نرخ بالای رشد تحولات است و آمار‌ها نیز نشانگر این است که سازمان‌های فعال در عرصه بین‌المللی در حال افزایش هستند، به طوری که تعداد آنها به بیش از ۵۳هزار و ۸۰۰ سازمان می‌رسد که طی ۱۰ سال اخیر ۶۰درصد رشد داشته است.
وزیر بازرگانی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به آمار‌های موجود درباره رشد صادرات و تولید ناخالص ملی در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ در کشورهای در حال توسعه و نیز مسلمان عنوان کرد: بالا بودن نرخ رشد تجارت نسبت به نرخ رشد تولید ناخالص حاکی از نگاه برون رفت بنگاه‌های اقتصادی و تلاش به سمت جهانی شدن است.
به گفته وی، در این شرایط توجه به مشکلات کشورهای اسلامی از بعد توسعه یافتگی اهمیت بسیاری دارد چراکه در حال حاضر از ۵۷ کشور مسلمان عضو سازمان کنفرانس اسلامی ۳۸ کشور توسعه یافته‌اند و ۱۹ کشور نیز کمتر توسعه یافته و ضعیف‌اند.
میرکاظمی افزود: از بین ۵۷ کشور عضو کنفرانس اسلامی
۱۳ کشور در فرآیند الحاق به سازمان تجارت‌جهانی به سر می‌برند، چهار کشور درخواست الحاق نداده‌اند و مابقی نیز به عضویت این سازمان درآمده یا عضو ناظر هستند که این امر موجب شده تا نتوانند آن گونه که باید در تصمیمات مربوط به این سازمان تاثیرگذار باشند.
به اعتقاد وزیر بازرگانی ارتباط مستقیم ۱۹ کشور مسلمان از ۵۷ کشور مسلمان عضو سازمان کنفرانس اسلامی در تجارت نفت چالش‌هایی را به وجود آورده و وابستگی آنها را به صادرات نفت افزایش داده که این امر موجب کاهش امکان جذب سرمایه‌گذاری و نیز تقلیل صادرات آنها شده است.
میرکاظمی همچنین یکی از عوامل مهم رشد و توسعه کشورهای توسعه یافته را گسترش روابط و ترتیبات منطقه‌ای دانست و افزود: کشورهای در حال توسعه بخش عمده‌ای از موفقیت‌های خود را مرهون موافقتنامه‌ها و ترتیبات منطقه‌ای هستند. برای مثال کشوری مانند چین موفقیت اقتصادی خود را تنها مدیون WTO نیست بلکه ترتیبات منطقه‌ای و اصلاحاتی که در داخل بنگاه‌های اقتصادی خود به وجود آورده دراین زمینه کارساز بوده است.
میرکاظمی از ضعف ترتیبات منطقه‌ای بین کشورهای اسلامی اظهار نگرانی کرد و گفت: در بین کشورهای اسلامی تنها سازمان کنفرانس اسلامی به عنوان ترتیبات منطقه‌ای بین این کشورها فعالیت دارد، البته کشورهای اسلامی تمایل چندانی هم به توسعه روابط از خود نشان نمی‌دهند و متاسفانه تعامل این کشورها با کشورهای غیرمسلمان بیشتر است. همان طوری که در مورد‌ایران نیز این موضوع صادق است. میرکاظمی با تاکید بر لزوم اهمیت دادن به بحث ترتیبات منطقه‌ای و گسترش آن خاطرنشان کرد: سازمان تجارت جهانی استاندارد‌سازی برای توسعه تجارت را فراهم کرده اما ایجاد امکان آن مشروط به توسعه توافقات و ترتیبات منطقه‌ای است.
وی نبود راهبرد‌های توسعه تجارت بین کشورهای اسلامی را از چالش‌های مهمی دانست که در تشکیل بازار مشترک اسلامی یا سایر اقدامات تاثیر بازدارنده داشته است.
به گفته وی، عضویت برخی کشورهای مسلمان در سازمان تجارت جهانی و عدم عضویت سایر کشورهای مسلمان موجب شده تا این کشورها در توافقات فی‌مابین به نتایج مهمی دست نیابند، لذا در چنین شرایطی کشورهای مسلمان حتی در جذب سرمایه‌های خارجی نیز با مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند بنابراین باید زیرساخت‌های موردنیاز برای توسعه تجارت بین این کشورها فراهم شود.
وزیر بازرگانی گفت: برای هماهنگی و ایجاد اتحاد بین کشورهای مسلمان باید از مدل خاصی استفاده شود چراکه بهره‌گیری از هر مدلی امکان ندارد.
او بیان کرد: انجام تحولات داخل بنگاه‌ها، افزایش کیفیت تولیدات، بازاریابی و بسیاری موارد دیگر که برای حضور در فضای تجارت جهانی از مهمترین فاکتور‌ها محسوب می‌شوند در کشورهای مسلمان کمتر دیده می‌شود که این مورد به یک چالش تبدیل شده و علاوه بر این حضور آمریکا در منطقه و ایجاد تفرقه‌های سیاسی نیز از ایجاد یک اتحاد اقتصادی جلوگیری می‌کند. میرکاظمی‌درباره چالش‌های کشورهای مسلمان برای پیوستن به WTO گفت : سهم کشورهای اسلامی‌از کل صادرات جهان فقط ۸/۶ درصد است که نسبت به جمعیت آنها قابل قبول نیست. وزیر بازرگانی همچنین با اشاره به‌این که مبادلات میان کشورهای مسلمان فقط ۱۵درصد کل مبادلات تجاری آنها را تشکیل می‌دهد، آن را علامت روابط ضعیف اقتصادی میان آنها دانست و گفت : در کشورهای مسلمان هنوز رغبتی برای تعرفه‌های ترجیحی و توسعه با یکدیگر دیده نمی‌شود و تعاملات تجاری کشورهای مسلمان با دیگر کشورها به مراتب بیش از روابط درونی آنها است.
دکتر محمد نهاوندیان، رییس مرکز ملی مطالعات جهانی شدن، دیگر سخنران داخلی‌این همایش بود.
او به سه مرحله مختلف جهانی‌سازی در چند دهه اخیر اشاره کرد و گفت: مرحله اول جهانی‌سازی که اواخر دهه ۱۹۸۰ اتفاق افتاد، با پیدایش نوآوری‌های تکنولوژیک و استفاده و شیفتگی بدون تدوین قاعده‌مندی‌های بین‌المللی همراه بود.
محمد نهاوندیان مرحله دوم جهانی شدن را دهه ۱۹۹۰ و تاسیس WTO اعلام کرد که طبق آن «گات» که یک موافقتنامه بود به یک سازمان بین‌المللی تبدیل شد.
رییس اتاق تهران اضافه کرد: نقص سازمان تجارت جهانی و خلاء حکمرانی موجب یکجانبه گرایی شد و در ۵ سال اخیر شاهد اوج یکجانبهگرایی در حکمرانی جهانی شدن بودیم که پس از شکست این روند در افکار عمومی‌جهان، اخیرا آرای مردم آمریکا نیز این یکجانبهگرایی را رد کرد.
نهاوندیان افزود: مهمترین مساله در فرآیند جهانی شدن، عدالت است. با وجود‌اینکه جهانی شدن به رشد منجر شده اما در بسیاری از موارد به برقراری عدالت منجر نگردیده است. همچنین بر اثر جهانی‌سازی، متوسط شاخص‌های اقتصادی رشد کرده اما شکاف‌ها و فاصله‌های در آمدی افزایش یافته و نابرابری اقتصادی شمال و جنوب بیشتر شده است.
مدیر مرکز ملی مطالعات جهانی شدن افزود: اگر جهانی شدن آینده‌ای در ابعاد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی داشته باشد و اگر بخواهد به سمت گستردگی و عمق بیشتر برود، راهی جز عادلانه شدن فرآیند ندارد و در واقع، عدالت در سطح جهانی نیز لازمه رشد است و جهانی شدن مستلزم برابری فرصت‌ها برای تمام ملل است.
وی افزود: تامین عدالت هم در سطح ملی و هم بین‌المللی باید مورد توجه قرار گیرد و در سطح ملی باید به صورت ساختار سازانه و از طریق شراکت و رقابت صورت پذیرد و بخش‌خصوصی باید دارای حداکثر فضا برای فعالیت باشد، اما فضای رقابتی باید آن را کنترل کند.
نهاوندیان تصریح کرد که فضای رقابتی شرط تحقق عدالت است و در این چارچوب وظایف دولت شامل توانمندسازی، ثبات، باز توزیع و نهاد‌سازی است.
رییس مرکز مطالعات جهانی شدن در رابطه با عملکرد WTO گفت: با گذشت ۱۰ سال از تاسیس‌این سازمان، کارنامه عملکرد آن در زمینه‌هایی که به نفع کشورهای درحال توسعه است، درخشان نیست. نهاوندیان وظایف کشورهای اسلامی‌را استفاده از فرصت‌ها، آشنایی و تسلط قاعده‌مندی‌های موجود ذکر کرد و خاطرنشان ساخت: انزوا به نفع کشورهای مسلمان نیست و آنها باید با برعهده گرفتن نقش فعال، در اصلاح جهات جهانی شدن و منصفانه‌تر کردن آن اقدام کنند.
وی با اشاره به گام‌های مثبت‌ایران در پیوستن به سازمان تجارت جهانی، گفت: در زمینه جهش صادراتی، تعرفه‌های نابرابر همچنان مانع بزرگ برای صادرکنندگان کشور است و ایران باید با تکیه بر همکاری‌های منطقه‌ای گام به عرصه جهانی بگذارد.
نهاوندیان دراین همایش پیشنهاد کرد به منظور پیشبرد توسعه در کشور، جایزه ملی برای پیشروان حضور در اقتصاد جهانی که نقش مهمی‌در جذب سرمایه‌گذاری خارجی و صدور کالا و خدمات دارند، تعریف شود.
گزارش تکمیلی‌این همایش طی روزهای آینده از نظرتان می‌گذرد.
ارسال نظر