آخرین وضعیت الحاق به WTO

گروه بازرگانی- «ایران هنوز از شرایط لازم برای الحاق به سازمان تجارت جهانی برخوردار نیست و این در شرایطی است که از ۱۰ سال فرصت تعیین شده برای الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی (WTO)، هشت سال سپری شده و تنها دو سال زمان باقی‌مانده است.» این چکیده‌ای از وضعیت کنونی الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی است. بر اساس اطلاعاتی که روی سایت سازمان تجارت جهانی قرار گرفته است، تاکنون ۱۵۹ کشور جهان به عضویت سازمان تجارت جهانی درآمده‌اند و ۲۵ کشور نیز به عنوان ناظر در این سازمان حضور دارند.

نگاهی به کشورهایی که تاکنون عضو سازمان تجارت جهانی نشده‌اند یا همچنان به عنوان ناظر در این سازمان حضور دارند، نشان می‌دهد که «ایران» در بین این دسته از کشورها، «بزرگ‌ترین اقتصاد» محسوب می‌شود. آخرین کشوری که به عضویت این سازمان درآمده، کشور همزبان با ایران یعنی «تاجیکستان» است که در دوم مارس سال جاری میلادی، عضو سازمان تجارت جهانی شد. ایران نیز در پنجم خرداد ماه سال ۱۳۸۴، به عنوان عضو ناظر در سازمان تجارت جهانی پذیرفته شد، اما به دلیل موانع و مشکلات داخلی، هنوز به عنوان عضو رسمی این سازمان پذیرفته نشده است.

براساس آخرین اطلاعات منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت آخرین اقدام انجام شده در این وزارتخانه در رابطه با الحاق به سازمان تجارت جهانی، ارائه پاسخ‌های تهیه شده درباره رژیم تجاری ایران به سازمان تجارت جهانی در آبان ماه سال ۱۳۹۰ و توزیع این پاسخ‌ها بین اعضای این سازمان در آذر ماه همان سال بوده است. ضمن اینکه از آن مدت تاکنون، وزارت صنعت، معدن و تجارت چندین کارگاه‌های آموزشی نیز برای کارشناسان اعزامی به سازمان تجارت‌جهانی برگزار کرده است.

اما بعد از تشدید تحریم‌ها علیه ایران در سال گذشته و تداوم آن در سال جاری، امیدها نسبت به عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی، کمرنگ‌تر از قبل شد؛ به طوری که حمید صافدل، رییس سازمان توسعه تجارت اواخر سال گذشته در گفت‌وگو با «ایسنا»، درباره آخرین وضعیت الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی این طور عنوان کرد که با توجه به شرایط تحریمی به وجود آمده، این موضوع دور از دسترس شده است.

در این شرایط البته، «محمدرضا نعمت‌زاده»، وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت، در برنامه‌های کاری خود، تلاش برای الحاق به سازمان تجارت جهانی را یکی از اولویت‌های کاری جدی اعلام کرده است.

بر اساس اعلام فعالان اقتصادی، یکی از مهم‌ترین گام‌هایی که برای الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی باید برداشته شود، ساماندهی تعرفه‌های تجاری و برداشتن دیوار تعرفه‌ای است.

«کاهش تعرفه‌ها»؛ گام اول

در این باره، معاون کل سازمان توسعه تجارت با اشاره به اینکه ایران تا سال گذشته از نظر بالا بودن میانگین تعرفه‌های واردات کالا سومین کشور دنیا محسوب می‌شد، می‌گوید: در حال حاضر میانگین تعرفه‌های واردات در ایران از ۲۷ به ۱۳درصد کاهش یافته که این باعث بهبود سیمای تجاری ایران در دنیا شده و یکی از گام‌های اساسی الحاق به سازمان تجارت جهانی است.

کیومرث فتح‌الله کرمانشاهی درباره آخرین اقدامات انجام شده برای الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی (WTO) توضیح داد: آخرین اتفاق در این باره مربوط به حدود دو سال پیش می‌شود که سازمان توسعه تجارت پاسخ ۱۷۰ سوال مطرح شده از سوی سازمان تجارت جهانی را به نمایندگی تام‌الاختیار تجاری در ایران ارائه کرد.

وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون در یک شرایط ویژه تجاری و در حال گذار به سر می‌بریم، افزود: ما به دلیل تغییر نرخ ارز از مرجع به مبادله‌ای و محاسبه نرخ حقوق و سود بازرگانی کلیه تعرفه‌های واردات را نصف کردیم. وی با بیان اینکه نصف کردن تعرفه‌های واردات، ایران را یک گام به الحاق به سازمان تجارت جهانی نزدیک کرد، گفت: این کار همچنین باعث بهبود سیمای تجاری ایران در سطح بین‌الملل شد.

این مقام مسوول با بیان اینکه الحاق کشورها به سازمان تجارت جهانی بعضا ۱۸ تا ۲۰ سال نیز به طول انجامیده است، درباره قرارگیری برنامه تلاش برای الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی در برنامه وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت نیز توضیح داد: باید درنظر داشت که برای الحاق به سازمان تجارت جهانی، باید مقررات‌زدایی و تسهیل فضای کسب و کار را در دستور کار خود قرار دهیم.

«تسهیل تجارت»؛ گام دوم

از سوی دیگر، به اعتقاد فعالان اقتصادی، یکی از گام‌های مهم دیگر در الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی، فراهم کردن زمینه تسهیل تجارت به خصوص در شرایط تشدید تحریم‌ها است. در این باره، اخیرا وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام به افزایش اعتبار ثبت سفارش‌ها کرد. این یعنی اینکه، فرآیند تجارت برای بازرگانان ایرانی تسهیل می‌شود و آنها پس از ثبت سفارش، مهلت بیشتری برای انجام مراحل قانونی صادرات و واردات دارند.

این اقدام از آن جهت صورت گرفته که سال گذشته، به دنبال تشدید مشکلات ارزی، مدت اعتبار ثبت سفارش‌ها، کاهش یافت و همین امر، اعتراضات فراوان فعالان اقتصادی را به دنبال داشت.

پیش از این هم فعالان اقتصادی، از جمله رییس کمیسیون واردات اتاق بازرگانی ایران و رییس مجمع واردات، نسبت به توقف ثبت سفارش‌ها و کند شدن عملیات واردات به دلیل عدم تخصیص ارز لازم از سوی بانک مرکزی گلایه کرده و خواستار گشایش در این وضعیت شدند.

اما حالا به نظر می‌رسد سازمان توسعه تجارت خواسته تا حدی صورت مساله تجارت در کشور را آسان‌تر کند. در این خصوص، کرمانشاهی، معاون کل سازمان توسعه تجارت با اشاره به اینکه سال قبل به دلیل مشکلات ارزی به وجود آمده مدت اعتبار ثبت سفارش واردات به ۳ ماه کاهش یافته بود، گفت: اخیرا با توجه به بهبود اوضاع در حوزه واردات، پیشنهاد افزایش مهلت ثبت سفارش واردات را به ۶ماه مطرح کردیم و این امر نیز در سرعت بخشیدن به طی مسیر الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی بسیار موثر است.

این مقام مسوول با بیان اینکه افزایش مهلت ثبت سفارش واردات در راستای تسهیل تجارت خارجی کشور است، گفت:‌ باید به سمتی پیش برویم که در زمینه تجارت خارجی با کمترین موانع مواجه باشیم تا راحت تر به سازمان تجارت جهانی ملحق شویم.

بدنه پاسخگویی وجود ندارد

با وجود همه این اقدامات، فعالان اقتصادی هنوز به روند الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی چندان امیدوار نیستند.

در این باره، «پدرام سلطانی»، نایب رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، در مورد روند الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی (WTO) به «دنیای اقتصاد»، گفت: ما در آغاز فرآیند الحاق به WTO قرار داریم و هنوز نمی‌شود هیچ چشم‌اندازی را تصور کرد که این مسیر تا چه حد برای ما فراز و نشیب و چالش دارد و چه مدت زمانی طول می‌کشد.

وی با اشاره به اینکه هنوز کارگروه الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی تشکیل نشده است، افزود: در مذاکرات الحاق ایران، آنها گزارش رژیم تجاری ما را مطالعه و سوالات خود را مطرح می‌کنند، اما اینکه ما در چه مدت زمانی پاسخ‌ آنها را تنظیم و ارسال کنیم به میزان آمادگی دستگاه‌های اجرایی ما مربوط است؛ چرا که همه این سوالات در حوزه پاسخگویی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیست، بلکه بخشی از آن به حوزه‌هایی مانند صنعت، کشاورزی، اقتصاد، نفت و حتی حوزه‌های وابسته به اقتصاد مثل کار یا تامین اجتماعی مربوط است. سلطانی تصریح کرد: بر این اساس، هنوز بدنه‌ای برای پاسخگویی لازم در این زمینه وجود ندارد. وی در ادامه در مورد برآورد خود از مدت زمان موردنیاز برای این الحاق عنوان کرد: این موضوع برای بخش خصوصی قابل پیش‌بینی نیست؛ چرا که نمی‌دانیم دولت با چه میزان آمادگی می‌خواهد وارد مذاکره در این زمینه شود؛ البته هرچه دولت آماده‌تر و مصمم‌تر به الحاق به سازمان تجارت جهانی باشد، این فرآیند کوتاه‌تر خواهد بود.

وی در مورد اثرات اعمال محدودیت‌های بین‌المللی علیه ایران از سوی کشورهایی چون آمریکا و انگلیس در روند الحاق به سازمان تجارت جهانی، گفت: مذاکرات الحاق به WTO، مذاکرات بین دولت‌ها است و طبیعی است که دولت‌ها وقتی به دور میز مذاکرات می‌نشینند، جمیع جهات را درنظر می‌گیرند؛ یعنی یک روابط حسنه سیاسی قطعا روی توسعه روابط اقتصادی تاثیر می‌گذارد و هر چقدر روابط سیاسی خوبی با کشورها داشته باشیم، آنها با تساهل بیشتری در فرآیند مذاکرات با ما وارد می‌شوند.