اشتیاق طرفین برای توافق
در همان روزی که تحریم‌ها علیه مقامات آمریکا اعمال شد مذاکره‌کننده ارشد ایرانی یعنی آقای باقری کنی گفت: «اختلافات بزرگ در حال کاهش و مذاکرات در حال پیشرفت است.»
در روابط تهران و واشنگتن، اقدامات نمادین نظیر تحریم اشخاص و انتشار بیانیه‌های تند چیز تازه‌‌‌ای نیست اما این اقدامات در هفته‌‌‌های اخیر اهمیت پیدا کرده است زیرا دو طرف مشغول مذاکراتی هستند که هر دو مایل‌اند موفقیت‌آمیز باشد بدون آنکه به نظر برسد امتیازهای بزرگ داده شده است.
ترامپ سال ۲۰۱۸ از توافق هستهای ایران خارج شد و با اعمال تحریم‌های سختگیرانه ترتیبی داد که درآمدهای نفتی ایران به شدت کاهش یابد و ارتباط تهران با سیستم مالی جهان تا اندازه زیادی قطع شود. هدف ترامپ وادار کردن ایران به قبول توافقی جدید، فراتر از برنامه هستهای این کشور بود طوری که توان موشکی ایران محدود شود و ایران رفتارهای نظامی و سیاسی منطقهای خود را تغییر دهد. دولت بایدن در ابتدا مایل بود به توافق هستهای سال ۲۰۱۵ بازگردد و سیاست ترامپ را در خصوص محدود کردن توان موشکی ایران و تغییر رفتارهای منطقهای این کشور دنبال کند اما اکنون اعلام کرده بدون دو مورد یاد شده قصد دارد به توافق هستهای با ایران بازگردد.
در مقابل، ایرانی‌ها اعلام کردند که مایلند دقیقا به توافق یاد شده بازگردند اما ابتدا باید تمامی تحریم‌هایی که در دوره ریاست جمهوری ترامپ بر این کشور اعمال شد لغو شود و تضمین داده شود که رئیس‌جمهور بعدی آمریکا از این توافق خارج نخواهد شد. اما همزمان با پیشرفت مذاکرات وین، تهران تا اندازه‌‌‌ای درباره این تقاضاهای خود نرمش نشان داده است.
به‌رغم تمام موضع گیری‌های تند دو طرف، هم ایران و هم آمریکا انگیزه قوی برای احیای توافق هستهای سال ۲۰۱۵ دارند. دولت بایدن به‌ویژه پس از خروج فاجعه بار نیروهای آمریکایی از افغانستان به یک پیروزی در حوزه سیاست خارجی نیاز دارد و اعلام کرده راه‌حل دیپلماتیک را به رویارویی نظامی با ایران ترجیح می‌دهد.
ایران نیز که توانسته در برابر سیاست فشار حداکثری دوران ریاست جمهوری ترامپ مقاومت کند مایل نیست رویارویی نظامی رخ دهد و تمایل دارد تحریم‌ها لغو شود و وضعیت بد اقتصادی این کشور بهبود پیدا کند.
با این حال هیچ‌یک از طرف‌ها مایل نیست به نظر برسد مشتاق امتیازدهی است زیرا ممکن است این اشتیاق، ضعف به نظر برسد.
سخنان تند اخیر بین تهران و واشنگتن به سالگرد ترور دو سال قبل قاسم سلیمانی از سوی آمریکا مربوط است. در مراسم‌هایی که برای این سالگرد برگزار شد سخنران‌ها تهدید کردند علیه مقامات آمریکایی اقدام خواهند کرد. ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور جدید ایران گفته است: «ترامپ و وزیر خارجه آمریکا باید محاکمه و قصاص شوند در غیر‌این صورت مردم انتقام‌شان را خواهند گرفت.»
از سوی دیگر فرمانده سپاه قدس در مراسم سالگرد ترور قاسم سلیمانی اعلام کرد: «ما انتقام از آمریکایی‌‌‌ها را در هر مکان، حتی در خانه‌هایشان و به دست افراد نزدیک به آنها تسهیل خواهیم کرد.» فورا پس از مراسم سالگرد ترور قاسم سلیمانی، نیروهای شیعه مورد حمایت ایران در عراق و سوریه بر حملات خود علیه منافع آمریکا افزودند.
طی یک دوره چهار روزه آنها حملات موشکی و پهپادی به یک پایگاه نظامی آمریکا در غرب عراق و بخش‌هایی از فرودگاه بغداد که نیروهای آمریکایی در آن حضور دارند، انجام دادند. البته به گفته یک مقام نظامی عراق، سیستم دفاع هوایی آمریکا تمام موشک‌ها را قبل از آنکه به هدف اصابت کنند منهدم کردند و هیچ خسارتی وارد نشد. در شمال شرق سوریه توپخانه به سمت یک پایگاه کردها که مشاوران آمریکایی در آن حضور دارند شلیک کرد.
با این حال، در همان روزی که نیروهای مورد حمایت تهران در حال انجام این حملات بودند، مقامات ایران نسبت به افق مذاکرات در وین که اکنون دور هشتم آن در جریان است ابراز خوش‌بینی کردند. یکی از مشاوران وزارت خارجه ایران گفته است به باور او، اواسط ماه آینده میلادی امکان حصول توافق وجود دارد. اما دیدگاه واشنگتن درباره افق مذاکرات نسبت به دیدگاه تهران احتیاط آمیز‌تر بوده است. دو مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا اعلام کردند پیشرفت در مذاکرات بزرگ نبوده و اکنون نسبت به جایی که در ماه ژوئن مذاکرات متوقف شد تنها کمی پیشرفت حاصل شده است. به گفته آنها، هنوز درباره مسائل اصلی توافقی به وجود نیامده است.
این در حالی است که صبر وزارت خارجه آمریکا در حال پایان یافتن است. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه این کشور پایان سال گذشته گفته بود: «قصد ندارم محدودیت زمانی برای مذاکرات تعیین کنم یا بگویم چقدر تا رسیدن به نتیجه فاصله داریم اما می‌توانم بگویم فرصت برای رسیدن به نتیجه بسیار کوتاه است.» آقای واعظ از گروه بین‌المللی بحران می‌گوید: «مقامات ایران در متقاعد کردن مذاکره‌کنندگان غربی درباره اینکه برای بازگشت کامل به توافق هستهای سال ۲۰۱۵ جدی هستند موفق نبوده‌اند.»
