دست دولت در نزدیک‌ترین جیب

محمد حیدری/ دانش‏‏‌آموخته اقتصاد دانشگاه علامه‌طباطبایی در قانون بودجه سال جدید، یکی از درآمدهایی که به‌تازگی مشمول مالیات شده، حق‌الزحمه کارهای جانبی است که افراد انجام می‌دهند. به بیان بهتر، در پایان سال میزان مجموع درآمد طی سال بررسی شده و حتی تا ۳۰‌درصد هم ممکن است بر کل عایدی افراد مالیات اختصاص یابد. این در حالی است که مالیات بر مجموع درآمد هنوز توسط مجلس تصویب نشده؛ اما قانون‌گذار بخشی از درآمدهای مالیاتی سال‌جاری را بر مبنای این موضوع پیش‌بینی کرده است. در شرایط کنونی، خط فقر به گزارش «دنیای‌اقتصاد» حدود ۱۲میلیون تومان محاسبه می‌شود. مطابق قانون بودجه سال ۱۴۰۲، درآمدهای تا ۱۲میلیون تومان معاف از مالیات خواهند بود. در شرایطی که به‌طور کلی درآمد اقشار کم‌درآمد به‌سختی به خط فقر می‌‌‌رسد، تصویب چنین قوانینی می‌‌‌تواند فشار بیشتری بر اقشار ضعیف جامعه وارد آورد.

 

هدف از ایجاد مالیات، تقسیم بهتر ثروت در جامعه و افزایش رفاه همه اقشار است. اما منش فکری سیاستگذار تاکنون نشان داده است که چندان در‌پی ایجاد عدالت مالیاتی نیست، بلکه صرفا به دنبال تحقق اعداد ذهنی خود در بودجه هر سال است و برای دسترسی به این هدف، راحت‌‌‌ترین راه را انتخاب می‌کند. در سال ۱۴۰۰، امید علی پارسا، رئیس امور مالیاتی وقت اذعان کرد که میزان فرار مالیاتی در سطح کشور بیش از ۱۰۰‌هزار میلیارد تومان بوده است. در شرایطی که میزان فرار مالیاتی نرخ سرسام‌آوری دارد، بهتر است سیاستگذار به فکر اصلاح سیاست‌‌‌های مالیاتی خود در بخش‌‌‌های دیگر و استفاده از ابزار مدرن برای دریافت مالیات باشد تا اینکه به نزدیک‌‌‌ترین جیب دست‌‌‌اندازی کرده و شرایط قشر ضعیف را ضعیف‌تر کند.

در این شرایط با سیاست‌‌‌های سخت مالیاتی، سطح مصرف در جامعه نیز کاهش داشته و این موضوع می‌‌‌تواند آثار زیانباری بر تولید و صنعت داشته باشد. به‌خصوص که بخش زیادی از بودجه خانوارهای ضعیف را کالاهایی رایج تشکیل داده و کاهش مصرف آنها، هم بر سلامت جامعه و هم بر آینده اقتصادی موثر خواهد بود.