مشارکت استراتژیک سعودی در آفریقا بر اساس مفهوم «افرابیا»

نتیجه، افزایش تعداد کنفرانس‌ها و گسترش نهادهای مختلف غیر‌غربی بوده است. سازمان «بریکس» گسترش یافت و به «بریکس‌پلاس» تبدیل شد که اکنون شامل پادشاهی عربستان سعودی (KSA) هم می‌شود. به همین ترتیب، در نشست سران گروه۲۰ در ماه اوت به رهبری هند، اتحادیه آفریقا به عضویت این گروه درآمد. در عین حال، سیاست در خاورمیانه به‌سرعت در حال تغییر و تحول است؛ زیرا رقبای قدیمی اختلافات خود را در فرآیندی که فعالانه از سوی بن‌سلمان هدایت می‌شود کنار گذاشته‌اند. از جمله تغییرات مهم‌تر، آشتی عربستان‌سعودی و ایران در اوایل سال‌جاری بود که پس از هشت‌سال وقفه، روابط دیپلماتیک خود را دوباره برقرار کردند. همچنین پذیرش مجدد سوریه در اتحادیه عرب در سال‌جاری نیز در همین راستا بود. آشتی بین عربستان‌سعودی و اسرائیل به عنوان یک پیشرفت بزرگ تلقی می‌‌‌شد، اما این ابتکار با شروع جنگ بین اسرائیل و حماس که به افزایش تنش‌‌‌ها در خاورمیانه انجامید، متوقف شد.

به گفته ساموئل رامانی، یکی از همکاران موسسه Royal United Services  برای مطالعات دفاعی و امنیتی، اولین اجلاس سران عربستان و آفریقا، تعهد عربستان‌سعودی به آفریقا را از دو طریق نشان می‌دهد. اول، این تعهد شامل تعهدات جدید سرمایه‌گذاری است که «صندوق سرمایه‌گذاری عمومی» (PIF) را متعهد به تامین سرمایه می‌کند. این سرمایه‌گذاری‌‌‌ها شامل ۵۰۰میلیون دلار در پروژه‌‌‌های جدید، از جمله ۱۵۸میلیون دلار برای توسعه بیمارستان‌‌‌ها و سدها در موزامبیک است که سرمایه‌گذاری عربستان‌سعودی در زیرساخت‌‌‌های حیاتی آفریقا را برجسته می‌کند. دوم، عربستان‌سعودی بر رهبری خود در روابط اعراب-آفریقا تاکید می‌کند. مفهوم «افرابیا» در رسانه‌های سعودی مورد توجه قرار گرفته و بر نقش این کشور در تقویت روابط قوی‌تر بین جهان عرب و آفریقا تاکید می‌کند. این اجلاس اولین گردهمایی عربی-آفریقایی از زمان میزبانی کویت در سال ۲۰۱۳ است. مصر هم براساس «چشم‌انداز مصر» از سال ۱۹۷۷ چنین گردهمایی را برگزار کرده بود.

ارتباط دیپلماتیک عربستان‌سعودی با حکومت‌های نظامی در آفریقا یکی دیگر از جنبه‌های قابل‌توجه کنفرانس است. حضور «بریس نگوما» از گابن در این اجلاس با بحث در مورد لغو احتمالی تحریم‌ها قابل‌توجه است. جالب اینجاست که «بانک توسعه آفریقا» (AfDB) همزمان با سفر نگوما به ریاض، تحریم‌ها را لغو کرد. در حالی که آرزوهای عربستان‌سعودی در آفریقا مشهود است، شایان ذکر است که این کشور از نظر سرمایه‌گذاری از امارات و ترکیه در تلاش‌های مختلف قدرت نرم، مانند دیپلماسی آموزشی، عقب‌تر است. رامانی می‌گوید، با این حال، این نشست بر دیدگاه بن‌سلمان برای ادغام آفریقا در برنامه سیاست خارجی چندقطبی عربستان تاکید می‌کند. ولیعهد سعودی امیدوار است که کشورش را به عنوان یک بازیگر کلیدی در تغییرات در حال تحول روابط اعراب و آفریقا تبدیل سازد و در عین حال بر تعهد خود به توسعه و همکاری این قاره تاکید کند.

بن‌سلمان پول را در جایی سرمایه‌گذاری می‌کند که به نفعش باشد. در حاشیه این اجلاس، نیجریه و عربستان‌سعودی یک‌سری قراردادهای بزرگ سرمایه‌گذاری و همکاری امضا کردند. این توافق‌نامه‌ها که در یک نشست دوجانبه بین «بولا تینوبو» رئیس‌جمهور نیجریه و بن‌سلمان مورد مذاکره قرار گرفت، به دنبال اصلاحات بلندپروازانه تینوبو از زمان روی کار آمدنش، از جمله حذف یارانه عمومی بنزین و یکسان‌سازی نرخ ارز در کشور است. محمد ادریس، وزیر اطلاعات عربستان گفت که این پادشاهی برای تقویت ارز متزلزل نیجریه «سپرده ارزی قابل‌توجهی» انجام خواهد داد و دولت سعودی از طریق شرکت نفتی آرامکو، در بازسازی چهار پالایشگاه قدیمی و دولتی نیجریه در دو تا سه‌سال آینده سرمایه‌گذاری خواهد کرد.

تینوبو به نمایندگان حاضر در اجلاس گفت که نیجریه «برخی از بالاترین بازده‌های سرمایه‌گذاری در جهان» را دارد. دو کشور همچنین تفاهم‌نامه‌ای را با هدف تقویت همکاری در صنعت نفت و گاز و تقویت بیشتر روابط اقتصادی خود در «کنفرانس اقتصادی سعودی-عربی-آفریقایی» در ریاض امضا کردند. در همین کنفرانس، شاهزاده سعودی عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر انرژی عربستان، قراردادهایی را با چاد، اتیوپی، نیجریه، رواندا و سنگال امضا کرد. اینها در طیف وسیعی از بخش‌‌‌های مختلف از جمله نفت و گاز و نوآوری بودند.