دردسرآفرینی اوپک برای روسیه

هولی الیات مترجم: شادی آذری منبع: سی‌ان‌بی‌سی تحلیلگران معتقدند تصمیم اخیر سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) برای حفظ تولید در محدوده فعلی در شرایط کاهش قیمت‌ها به معنای دردسری تازه برای اقتصاد روسیه است. به رغم همه امیدواری‌های ونزوئلا، ایران و عراق به اینکه مجموعه ۱۲ عضو اوپک میزان تولید را از میزان فعلی ۳۰ میلیون بشکه در روز کاهش دهند، این کارتل نفتی به رهبری عربستان سعودی این پیغام را منتشرکرد که می‌تواند در برابر قیمت‌های کمتر هم تاب بیاورد. پس از این تصمیم که در اجلاس روز پنج‌شنبه، ۶ آذر، اتخاذ شد، در ابتدای روز قیمت نفت خام برنت به کمترین رکورد ۴ ساله نزدیک شد و به بشکه‌ای ۴۳/۷۲ دلار رسید. قیمت فروش آتی نفت خام آمریکا هم روز پنج‌شنبه با حدود ۶ دلار کاهش به ۷۵/۶۷ دلار در هر بشکه افت کرد که پایین‌ترین قیمت از ماه مه ۲۰۱۰ تا آن روز بود. قیمت‌های نفت خام از ماه ژوئن تاکنون در حدود ۳۰ درصد کاهش یافته است که علت آن عرضه زیاد و کمبود تقاضا است. در چنین شرایطی برخی تولیدکنندگان نفت این امید را داشتند که اوپک با کاهش تولید از افزایش قیمت‌ها حمایت کند، اما همه این امیدها در اجلاس اوپک به ناامیدی تبدیل شد. پس از اعلام تصمیم اوپک علاوه‌بر ارزش پول کشورهای تولیدکننده نفت چون نروژ و کانادا، روبل روسیه نیز با افت زیادی مواجه شد. روز جمعه پس از اجلاس، نرخ مبادله روبل در برابر هر دلار به ۱۴/۴۹ رسید و این در شرایطی بود که روز چهارشنبه پیش از اجلاس اوپک این نرخ ۳۹/۴۷ بود. با اعلام اخبار مربوط به اجلاس اوپک بورس‌های روسیه نیز دچار کاهش شدند، اما شاخص مایسکس بورس روسیه در صبح جمعه پس از اجلاس، با افزایش ناچیزی به ۵۳۳/۱رسید. در سال جاری میلادی، بازار بورس روسیه نوسانات شدیدی را تجربه کرده و نرخ ارز این کشور تا

۴۵ درصد افت کرده است که علت آن تقابل غرب در برابر موضع روسیه در موضوع اوکراین و افت قیمت‌های نفت بوده است. براساس اعلام سازمان بین‌المللی انرژی، روسیه بزرگ‌ترین منابع گاز، نفت و زغال‌سنگ جهان را دارا است و به شدت به صادرات انرژی خود وابسته است.

تحلیلگران پیش‌بینی کرده‌اند که با سقوط بیشتر قیمت نفت بر اثر تصمیم اوپک، اقتصاد روسیه بار این تصمیم را به سختی به دوش خواهد کشید. تیموتی اَش، رئیس مرکز تحقیقات بازارهای نوظهور در استاندارد بانک، در ایمیلی به شبکه سی‌ان‌بی‌سی گفته است: «تصمیم اوپک خبر بسیار بدی برای روسیه و روبل است و اتخاذ تصمیمات دشوار برای روسیه دشوارتر می‌کند.» نعیم اسلم، تحلیلگر ارشد بازار در مرکز آوا ترید هم در ایمیلی به شبکه سی‌ان‌بی‌سی نوشته است که قیمت‌های پایین‌تر نفت درآمد شرکت‌های تولیدکننده نفت را از این هم کمتر می‌کند «و این فشارها بر پوتین و اقتصاد کشورش را افزایش خواهد داد.»

شاید روسیه بتواند تولید خود را کاهش دهد، اما این به قیمت گزافی برای اقتصاد روسیه تمام خواهد شد. وزیر اقتصاد روسیه گفته است که سیاست بودجه‌ای روسیه باید با قیمت‌های پایین منطبق شود چون این قیمت‌ها ادامه خواهند داشت.

کاهش ارزش روبل به‌خاطر اعمال تحریم‌های غرب بر سر موضوع اوکراین، باعث می‌شود این اقتصاد نتواند از شر تورم بالایی که گریبانگیر اقتصاد این کشور شده است خلاص شود. وزیر اقتصاد بر این باور است که نرخ تورم این کشور تا پیش از پایان سال میلادی جاری به رقم ۹ درصد خواهد رسید.

بانک مرکزی این کشور نرخ بهره را افزایش داده است تا از این طریق بتواند هزینه‌های مردم را مهار کند و نرخ تورم پایین بیاید. اما با وخیم‌تر شدن چشم‌انداز اقتصادی، رشد این اقتصاد در حال سقوط است. تولید ناخالص داخلی روسیه در فصل سوم فقط ۷/۰ درصد رشد کرده است. بانک مرکزی روسیه پیش‌بینی خود را از رشد اقتصادی این کشور در سال ۲۰۱۴ به ۳/۰ درصد کاهش داده و اکنون هم اعلام کرده است که این اقتصاد در سال ۲۰۱۵ هیچ رشدی نخواهد داشت. این پیش‌بینی در شرایطی اعلام شده است که پیش‌بینی قبلی که در ماه سپتامبر منتشر شده بود رشدی بین ۹/۰ تا ۱/۱ درصد را برای سال ۲۰۱۵ نشان می‌داد.

البته اسلم از آوا تریدز بر این باور است که کاهش قیمت نفت اینقدرها هم بد نیست. افت قیمت نفت به معنای کاهش نرخ تورم است، چون هزینه تولید کالاها پایین می‌آید و این همان چیزی است که روسیه به دنبال آن بوده است. اگر چنین شود، تولیدکنندگان روس رونقی را در کار خود مشاهده خواهند کرد اما برای شرکت‌های نفتی داستان فرق می‌کند. اسلم می‌گوید: «تورم پایین‌تر برای تولید کالاها خوب است به‌ویژه در کوتاه‌مدت، اما تا جایی که به شرکت‌های حفاری نفتی مربوط می‌شود، این یک فاجعه است.»

سهام عمده برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی روسیه از جمله رزنفت، لوک‌اویل، یوکاس، گازپروم، TNK-BP و سورگوت نفت‌گاز، به کرملین تعلق دارد و تصمیم اوپک می‌تواند برای آنها و دولت به معنای «فاجعه» باشد.

فشار بر پوتین

تحلیلگران همچنین معتقدند در شرایطی که تلاش‌ها برای نجات اقتصاد روسیه دشوارتر می‌شود، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این کشور با سرخوردگی روزافزونی در بین اذهان عموم مردم روسیه مواجه خواهد شد.

جان کیلداف، یکی از موسسان این کپیتال در ایمیلی که پس از اعلام تصمیم اوپک به شبکه سی‌ان‌بی‌سی نوشت گفت که این تصمیم می‌تواند فشارها بر حکومت پوتین را افزایش دهد. کیلداف نوشت: «این تصمیم می‌تواند به منزله یک دردسر سیاسی برای روسیه و از جمله تهدیدی برای پوتین باشد. خبرنگار سی‌ان‌بی‌سی به من جوکی گفت مبنی بر اینکه این کشور می‌تواند از پس نفت بشکه‌ای ۶۰ دلار هم بر آید، حتی اگر هم چنین شود، این حکومت دیگر قادر نخواهد بود در قدرت بماند.» مایکل هوسون، تحلیلگر ارشد بازار از مرکز سی‌ام‌سی نیز گفته است که اگر قیمت‌های نفت در حدی نزدیک یا کمتر از سطح فعلی باشد، آنگاه دولت روسیه مجبور خواهد شد تصمیماتی دشوار بگیرد تا بتواند تراز مالی خود را حفظ کند و اقتصادش را در حال تعادل نگه دارد. وی در ایمیل خود چنین نوشته است: «شاید پوتین هم‌اکنون از محبوبیت برخوردار باشد اما اگر فشارهای ناشی از افزایش تورم برای مدتی طولانی به مردم روسیه وارد شود، حکومت روسیه با مشکلات بیشتری در آینده مواجه خواهد شد.»