تنظیم قواعد بازی

مسعود گل شیرازی رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران ما قوانینی داریم که اکنون مبنای عمل بانک‌ها است و از آن جمله قانون بازار غیرمتشکل پولی و قانون بانکداری بدون ربا است. قانون بانکداری بدون ربا جامعیت لازم را ندارد و بسیاری از ناکارآیی‌های سیستم بانکی نتیجه این قانون است و لازم است بازنگری کلی‌ آن صورت بگیرد. با یک نگاه از پایین به بالا، در می‌یابیم که بازار پول نقش بلامنازعی در فعالیت‌‌های اقتصادی ایفا می‌کند و هر بنگاهی که فعالیت اقتصادی انجام می‌دهد به دسترسی بیشتری به منابع بانکی در تامین مالی و به تبع آن رشد موفقیت بیشتری دارد. در این میان، بنگاه‌های بزرگ‌تر به این فکر می‌افتند که چرا خودشان یک بانک تاسیس نکنند که هم دسترسی‌شان به منابع بانکی زیاد شود و هم بتوانند با سرمایه کمتری تجهیز منابع کنند.

در نتیجه، متقاضیان تاسیس بانک افزایش یافته است و این شاهدی است بر این مدعا. الان ما در اقتصاد کشورمان به این معضل دچار هستیم که بانک‌ها سپرده‌ می‌گیرند تا به واسطه این سپرده‌های جدید بتوانند سود سپرده‌های قبلی خود را بازپس بدهند. اگر تا الان هم این مشکل باعث بحران نشده است به واسطه تزریق نقدینگی بوده‌است. اما الان که دولت سعی می‌کند نقدینگی را کنترل کند این مشکل عود کرده است.

با این شرایط اگر هرچه سریع‌تر چاره‌ای اندیشیده نشود، دچار بحران خواهیم شد. قوانینی که الان در کشور وجود دارد، به گونه‌ای است که روحیه کار و فعالیت را تضعیف می‌کند و کسی که منابع مالی دارد بهتر است که آن را در بانک سرمایه‌گذاری کند! چراکه الان بانک ۲۵درصد سود مستقیم به سپرده‌ها پرداخت می‌کند، این سود به‌علاوه ۱۰ درصد مالیاتی که به فعالیت‌های تولیدی تعلق می‌گیرد و به سپرده‌ها تعلق نمی‌گیرد و با در نظر گرفتن ۵ درصد هزینه- فرصت ریسک کردن، در مجموع ۴۰ درصد می‌شود، درحالی که، کمتر کار مولدی هست که این مقدار سود داشته باشد.‌

اصلاحات ضروری: تفکیک هلدینگ‌ پولی از مالی و تشکیل نهاد ناظر

بانک مرکزی وظیفه‌اش تنظیم قواعد بازی در شبکه بانکی در بعد کلان است و باید قوانین موجود را طوری بازنگری و تصحیح کند که مشکلات پیش گفته مجالی برای بروز پیدا نکنند. یکی از مهم‌ترین قوانینی که باید تصویب شود تفکیک هلدینگ‌های پولی و مالی از یکدیگر است. یعنی اینکه بانک و شرکت‌های تامین سرمایه و شرکت‌های سرمایه‌گذاری باید از یکدیگر جدا شوند. یکی دیگر از تغییرات لازم و ضروری ایجاد یک نهاد مستقل از بانک مرکزی برای نظارت بر بازار پول است. چراکه بازار غیرمتشکل پولی غیرقانونی عمل می‌کند، بازار رسمی از جمله بانک‌ها نیز اقدامات غیرقانونی زیادی مرتکب شده‌اند. شاید حذف موسسات غیرمجاز نه تنها باعث شفاف شدن تبادلات مالی نشود، بلکه بانک‌ها با حذف این تنها رقیب خود دستشان بازتر شود تا به اقدامات غیرقانونی خود دامن بزنند.