بحران سیاسی و بازار نفت

منبع: روزنامه وال استریت ژورنال در نیمه دوم سال گذشته‌، قیمت نفت تنها در یک مسیر یعنی کاهش حرکت می‌کرد. قیمت نفت آمریکا تحت تاثیر افزایش تولید در میادین شیل این کشور، از بالاترین میزان در ژوئن سال ۲۰۱۴ تا مارس امسال بیش از ۶۰ درصد کاهش یافت. اما به ناگهان حرکت قیمت‌ها معکوس شد. به دلیل نگرانی از تاثیر قیمت پایین بر عرضه، قیمت نفت در ماه گذشته میلادی بیشترین رشد ماهانه را در حدود ۶ سال پیش تجربه کرد. حال این سوال مطرح می‌شود که از این پس تا پایان سال جاری چه تغییراتی در قیمت‌ها مشاهده خواهد شد؟

پاسخ این سوال اهمیت بالایی دارد زیرا قیمت‌ها بر تمام بخش‌های اقتصاد جهان تاثیر می‌گذارند. برای مثال، قیمت پایین نفت برای مصرف‌کنندگان این ماده خام یک نعمت بزرگ است؛ اما تداوم وضعیت پایین بودن قیمت‌ها ثبات کشورهای تولیدکننده نفت را تهدید می‌کند. همچنین رشد شدید قیمت‌ها مصرف‌کنندگان را دچار شوک می‌کند و از رشد اقتصاد جهان می‌کاهد.

تحلیلگران معتقدند بازار نفت در حالت اشباع قرار دارد و میزان ذخیره نفت افزایش یافته است. همزمان، تولیدکنندگان نفت سرمایه گذاری خود را کاهش داده‌اند و پروژه‌های جدید خود را متوقف کرده‌اند؛ اما هیچ اتفاق نظری درباره افق قیمت نفت وجود ندارد. عده‌ای از تحلیلگران معتقدند قیمت نفت برنت تا پایان سال جاری میلادی با حدود ۱۵ دلار افزایش به ۸۰ دلار در هر بشکه خواهد رسید. قیمت نفت آمریکا نیز با همین میزان رشد به ۷۵ دلار می‌رسد؛ اما عده‌ای دیگر از تحلیلگران معتقدند قیمت‌ها در پایان سال جاری پایین‌تر از سطوح کنونی خواهند بود.اما چطور ممکن است پیش‌بینی‌ها تا این اندازه متفاوت باشد؟ فیلیپ ورلگر، اقتصاددان انرژی و پاول هورسنل، رئیس بخش مواد خام در بانک استاندارد چارترد به این سوال پاسخ می‌دهند.

فیلیپ ورلگر معتقد است قیمت نفت برنت در پایان امسال به حدود ۵۰ دلار کاهش خواهد یافت و قیمت نفت آمریکا ۵ دلار از قیمت نفت برنت پایین‌تر خواهد بود. از دید وی، افزایش ذخیره نفت به رقم‌های بی‌سابقه عامل اصلی کاهش قیمت‌هاست زیرا مهم‌ترین عامل موثر بر قیمت‌ها در کوتاه‌مدت ذخیره نفت خام است. پیش‌بینی می‌شود در سه ماهه کنونی و سه ماه سوم سال جاری میلادی ذخیره نفت خام روزانه حدود ۲ میلیون بشکه افزایش می‌یابد.

نکته دیگر اینکه تقاضا برای نفت همزمان با رشد اقتصادی افزایش می‌یابد اما امسال میزان رشد مصرف نفت بسیار کند خواهد بود. کاهش نرخ رشد اقتصاد چین و پایین ماندن نرخ رشد در منطقه یورو دو عامل کند بودن رشد تقاضا برای نفت هستند.

از طرف دیگر کاهش قیمت نفت تاثیری بر میزان تولید نفت در میادین شیل در آمریکا ندارد زیرا کاهش قیمت نفت سبب افزایش کارآیی می‌شود و چهارمین عامل مهم در کاهش قیمت نفت در آینده، پافشاری عربستان بر تولید میزانی بالا از این ماده خام با هدف حفظ سهم خود در بازار است. به این ترتیب نه تنها دلیلی برای افزایش قیمت نفت وجود ندارد بلکه افق قیمت‌ها امیدبخش نیست.

چرا قیمت‌ها افزایش خواهند یافت؟

آقای پاول هورسنل معتقد است افزایش ذخیره نفت خام تنها در سه ماه کنونی ادامه پیدا خواهد کرد و در سه ماه سوم و چهارم امسال شاهد آن نخواهیم بود زیرا افزایش فصلی در تقاضا و نیز کاهش عرضه سبب توقف روند رشد ذخیره نفت خواهد شد. اداره اطلاعات انرژی آمریکا اعلام کرده تولید نفت آمریکا کاهش یافته و انتظار می‌رود تولید نفت شیل در این کشور در ماه جاری میلادی کاهش پیدا کند. از سوی دیگر در سه ماه سوم هر سال تقاضا برای نفت افزایش می‌یابد.

از سوی دیگر، امسال تقاضا برای نفت از سوی چین بیشتر از سال گذشته بوده است و تقاضای نفت در اروپا نیز در حال رشد است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا و آژانس بین‌المللی انرژی انتظار دارند کاهش تقاضا در اروپا بسیار محدودتر باشد. نکته سوم این است که تولید نفت از یک میدان شیل در سال اول تا ۶۰ درصد کاهش پیدا می‌کند و برای حفظ میزان تولید به حفاری‌های بسیار زیاد نیاز است. در ماه جاری میلادی رشد تولید در میادین جدید به اندازه‌ای نیست که کاهش تولید در میادین قبلی را جبران کند. اگر قیمت‌ها رشد نکند و بر میزان حفاری‌ها افزوده نشود، تولید نفت در آمریکا کاهش خواهد یافت. همچنین افزایش بهره‌وری هرگز به اندازه‌ای نیست که بتواند کاهش تولید در اثر به نصف رسیدن تعداد چاه‌های نفت را جبران کند. نهادهای تحلیلگر در هفته‌های اخیر پیش‌بینی‌های جدیدی درباره افق بازار نفت مطرح کرده‌اند؛ اما آنها نیز با اطمینان نمی‌توانند جهت حرکت قیمت‌ها را اعلام کنند.