معمای رشد آمریکا

چیکو هارلان گزارشگر مالی واشنگتن پست اینکه اقتصاد آمریکا در نخستین فصل امسال ۷/ ۰درصد کوچک شده است، برای کشوری که تا همین چندی پیش آماده احیای قوی به نظر می‌رسید، لغزش بزرگی است. این انقباض که سومین کوچک شدن فصلی آمریکا پس از رکود بزرگ است، تصویری پردردسر را از اقتصادی فراهم می‌کند که بسیاری فکر می‌کردند از افت بهای نفت خام، افزایش استخدام و رشد اعتماد مصرف‌کننده، بهره خواهد برد. در عوض، مصرف‌کنندگان محتاط نشان داده‌اند و شرکت‌های نفتی نیز شاهد توقف سرمایه‌گذاری هستند، درعین حال زمستانی پلید هم حمل و نقل و ساخت و ساز را به دردسر انداخت و دلار قوی نیز کسری تجاری را عمیق‌تر کرد.

ارقامی که روز جمعه منتشر شد بازبینی ارقام پیشین بود که نشان می‌داد اقتصاد ایالات متحده در سه ماه نخست سال جاری ۲/ ۰ درصد رشد داشته است. بازارها از آن زمان انتظار بازبینی منفی را داشتند. از آن رو که داده‌های اخیر، بیشترین کسری تجاری در ۶ و نیم سال گذشته را نشان داده بود.

گرچه ایالات متحده فصل‌های بدتری را هم از سر گذرانده، این بار به نظر نمی‌رسد که بازگشت نیرومندی در کار باشد. حالا که نیمی از فصل دوم نیز پشت سر گذاشته شده، اقتصاددانان می‌گویند که رشد در سه ماه دوم کمتر از انتظارها خواهد بود. بسیاری از تحلیلگران انتظار دارند که تولید ناخالص داخلی در سه ماه دوم ۲ درصد رشد کند؛ در حالی که بانک آتلانتا حتی از رشد ۸/ ۰ درصدی در فصل دوم می‌گوید.

در سال ۲۰۱۴، اقتصاد آمریکا در نخستین فصل سال ۱/ ۲ درصد کوچک شد؛ اما رشد در بقیه فصل‌های سال سریع بود و در فصل‌های دوم و سوم به ۶/ ۴ و ۵ درصد رسید. جرمی لاوسون، اقتصاددان ارشد موسسه «استاندارد لایف اینوستمنتس»، یک شرکت مدیریت دارایی، می‌گوید: «سوال واقعا جالب توجه این است که رشد چه بازگشتی خواهد داشت. تصور من این است که اقتصاد نسبت به سال گذشته بازگشت آرام‌تری خواهد داشت. برخی از فشارهای موجود، پایدارتر از سال گذشته هستند.» این فشارها شامل به چالش کشیده شدن بخش انرژی آمریکا به دلیل شوک نفتی و به دردسر افتادن صادرات به دلیل رشد شاخص دلار است. بدون کسری تجاری، رشد ایالات متحده در سه ماه اول سال ۲۰۱۵، ۲/ ۱ درصد می‌شد. آخرین باری که کسری تجاری این چنین رشد را با خود به زیر کشیده، به سال ۱۹۸۵ بازمی‌گردد. در سه ماه اول سال، کسب‌و‌کارها هم موجودی خود را کاهش داده‌اند تا رشد تحت فشار بیشتری قرار بگیرد.

با وجود این، شاید بزرگ‌ترین غافلگیری شش ماه گذشته، رشد هزینه مصرف‌کننده باشد که دو سوم اقتصاد را درگیر خود کرده است. مصرف شخصی در سه ماه نخست سال، ۸/ ۱درصد رشد داشته؛ اما بسیار کمتر از فصل دوم سال ۲۰۱۴ مانده است. در عوض، مصرف‌کنندگان پولی را که در پمپ‌بنزین‌ها پس‌انداز کرده بودند، خرج بدهی یا افزایش پس‌انداز خود کرده‌اند.

البته میزان رشد اقتصاد آمریکا در سه ماه اول سال ۲۰۱۵ یک بار دیگر در ماه ژوئن بازبینی خواهد شد. بخشی از افت اقتصاد در ماه‌های زمستان احتمالا تحت تاثیر عوامل موقتی مانند بارش برف در شمال شرق و اعتصاب بنادر در سواحل غربی بوده است. برخی از اقتصاددانان هم معتقدند که فرمول مورد استفاده برای محاسبه نوسان‌های فصلی دیگر قابل اطمینان نیست و ممکن است افت رشد را بیش از اندازه محاسبه کرده باشد. اقتصاد به روایت رشد درآمد خالص داخلی که شاخص دیگری از اقتصاد است، ۴/ ۱ درصد رشد داشته است.

جیسون فورمان، رئیس شورای مشاوران اقتصادی کاخ سفید متذکر شده که رشد اقتصاد در فصل اول سال در یک دهه گذشته به طور متوسط، «سرعت بسیار کمتری» از رشد سه فصل دیگر داشته است. فورمان در مطلبی در پایگاه اینترنتی کاخ سفید نوشته است: «عملکرد بد فصل اول در ده سال گذشته تشدید شده، امری که همسو با بدتر شدن وضعیت آب و هوایی در این مقطع از سال بوده است.»

جنت یلن، رئیس فدرال رزرو در سخنان هفته گذشته خود گفت که رشد در بقیه فصل‌های سال «متوسط» خواهد ماند؛ اما او همچنین اشاره کرد که بزرگ‌ترین اقتصاد جهان به خاطر اشتغال‌زایی قوی، رشد درآمد قابل تصرف و کاهش هزینه استقراض، قوی خواهد ماند. با رشد شتاب اقتصاد آمریکا، انتظار می‌رود بانک مرکزی نرخ‌های بهره را که حدود ۶ سال و نیم است نزدیک به صفر مانده، افزایش دهد. این اقدام ممکن است در نیمه دوم سال انجام شود.

با آنکه اقتصاد آمریکا آرام گرفته، بازار کار همچنان قوی مانده است تا شرکت‌ها نرخ استخدامی بالاتری از بیشتر مقاطع دوره احیا داشته باشند. در نهایت اینکه بازار کار هم مانند رشد افت خواهد کرد یا نه، هنوز مشخص نیست. کارل تاننبام، اقتصاددان ارشد موسسه «نورترن تراست» یک شرکت مدیریت دارایی می‌گوید: «این موضوع فعلا شبیه معما است.»