شوک کوتاه مدت یا افول بلند مدت؟

دیوید جولی

تحلیلگر اقتصادی نیویورک تایمز

بازارها در حال آماده شدن برای جشن کریسمس بودند و ازدحام زیاد مردم و حضور تجار در خیابان شانزه لیزه پاریس، امید زیادی برای یک فصل پررونق برای خرده فروشی می‌دادند که ناگاه حملات تروریستی نفرت‌انگیز در آخر هفته رخ داد. فعالیت چند روزه بعد از این حملات در بزرگ‌ترین خیابان خرید پاریس نشان می‌دهد که این حملات یک ضربه غیر قابل‌جبران به تلاش دولتمردان فرانسه برای بهبود اقتصاد زده است.

هر چند بسیاری از دولتمردان سایر کشورها از جمله باراک اوباما اعلام کرده‌اند که این حملات یک تهدید فرا کشوری و جهانی بوده است و منحصر به فرانسه نخواهد بود، اما این موضوع باعث ترس بسیاری از مسافرانی که قصد سفر‌های سال نو به پاریس را داشته‌اند شده است؛ بنابراین اقتصاد فرانسه بیش از همه کشورها آسیب خواهد دید.

شلوغی در پاریس تبدیل به یک کابوس شده است و می‌توان مطمئن بود که در کوتاه‌مدت فروش مناسب و بالا در این شهر محقق نخواهد شد. بنابر اعلام وب‌سایت اختصاصی برج ایفل، این برج تا اطلاع ثانوی بسته شده است. همچنین شهربازی پاریس حداقل تا یک هفته تعطیل خواهد بود. هرچند موزه‌های لوور و دورسای پس از دو روز تعطیلی بازگشایی شدند، اما اثری از نشاط سابق را در خود ندارند و کنسرت‌های بسیاری نیز از آن زمان لغو شده‌اند و بسیاری از خوانندگان دیگر علاقه‌ای به برگزاری کنسرت در این شهر ندارند.

روز دوشنبه، وزیر فرهنگ فرانسه، «فلور پلرین»، از برنامه‌ریزی برای ایجاد صندوق ویژه دولتی برای مقابله با ضرر و زیان مالی ناشی از تاثیر حملات تروریستی در کاهش استقبال از مراکز فرهنگی و هزینه‌های افزایش امنیت خبر داد. وی گفت فرهنگ بزرگ‌ترین سپر ما است و باید تلاش کنیم به آن آسیبی نرسد.

هرچند بازارهای مالی در اروپا پس از سقوط دو روزه از سه‌شنبه مجددا ثابت یا اندکی مثبت شدند، اما آن دسته از شرکت‌های فرانسوی که در حوزه سفر و گردشگری فعالیت می‌کردند بسیار متضرر شده‌اند. ارزش سهام شرکت‌های هوایی‌ «ایر فرانس» و «ک.ال.ام» بیش از ۶ درصد کاهش یافته است و شرکت هتل‌های آکر نیز با کاهش ۶ درصدی مواجه بوده است.

آیا این اثرات یک شوک کوتاه‌مدت هستند و به‌زودی محو خواهند شد یا اقتصاد فرانسه را تا مدت‌ها دستخوش افول خواهند کرد؟ پیش‌بینی این سوال کمی دشوار است. غالب اقتصاددانان اثرات حملات تروریستی را کوتاه‌مدت و گذرا می‌بینند و شواهدی نیز از حملات مادرید در سال ۲۰۰۴، لندن در سال ۲۰۰۵ و حتی ۱۱ سپتامبر ذکر می‌کنند که اقتصاد این کشورها با گذشت زمان به شرایط عادی بازگشت. این نکته‌ای است که «یورگ کرامر» رئیس اقتصاددانان «کامرز بانک» آلمان روز دوشنبه بر آن صحه گذاشته و گفت: «شاید به اعتقاد بسیاری برای قضاوت زود باشد، اما تروریست نمی‌تواند اقتصاد را به زانو در آورد.» با این حال، این واقعه در بدترین زمان ممکن یعنی تعطیلات زمستانی و فصل گردشگری رخ داده است و میزان اثرگذاری آن نه‌تنها به روانشناسی محلی؛ بلکه به میزان تمایل گردشگران خارجی بستگی دارد. روز دوشنبه، کمیته گردشگری پاریس طرح تشکیل یک کنفرانس ویژه را در روز چهارشنبه به منظور بررسی اثرات بالقوه اقتصادی با نمایندگانی از موزه ها، هتل لوکس، پارک‌های تفریحی و فروشگاه‌ها اعلام کرد.

گردشگری حدود ۸ درصد از اقتصاد فرانسه را تشکیل می‌دهد. اگر ترس از حملات گردشگران خارجی را از فرانسه دور نگه دارد، ده‌ها هزار نفر از شاغلان این بخش تحت‌فشار قرار خواهند گرفت. حملات پاریس در زمانی برای اقتصاد منطقه یورو حادث شده که سال‌ها است رشد آهسته و بیکاری بالا است. روز دوشنبه، آژانس آمار اتحادیه اروپا گفت که نرخ سالانه تورم در منطقه یورو در ماه اکتبر ۱/ ۰ درصد بوده که نشانه‌ای از یک اقتصاد ضعیف است که البته اندکی بالاتر از ماه سپتامبر بوده است زمانی که نرخ تورم سالانه کمتر از ۱/ ۰ درصد بوده است.

از منظر رشد اقتصادی نیز، اقتصاد منطقه یورو با نرخ ناچیز سالانه ۲/ ۱ درصد در سه ماه سوم رشد کرده است و کل تولید اقتصادی هنوز هم پایین‌تر از سطح آن در سال ۲۰۰۷ و قبل از آغاز بحران مالی است.

انتظار اینکه بانک مرکزی اروپا در جلسه ماه آینده بتواند منطقه یورو را به رونق بازگرداند، با وقوع این حوادث بسیار کم‌رنگ‌تر شده است.

ویتور کنستانسیو، معاون بانک مرکزی اروپا، روز دوشنبه در یک سخنرانی در فرانکفورت گفت: «این حملات ترکیبی از حوادث منفی را برای اقتصاد منطقه یورو به همراه دارد، اما شدت آثار بستگی زیادی به اثرات روانی و اتفاقات آتی دارد.»

نقش پاریس در اقتصاد فرانسه بسیار مهم است. منطقه پاریس و اطراف آن که به منطقه «ایل-د-فرانس» شناخته می‌شود، نزدیک به یک سوم از تولید ناخالص داخلی ۰۴/ ۲ هزار میلیارد یورویی این کشور را تشکیل می‌دهد.

فیلیپ ویچر، مدیر صندوق دارایی «نتیکسیس» در این زمینه گفت: ممکن است مخارج مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاری‌ها با تاخیر بیشتری تحقق یابد و این به معنی زمان بیشتر برای بازیابی اقتصاد است. پس از حملات ۱۱ سپتامبر جورج بوش رئیس‌جمهوری آمریکا از مردم خواست تا برای مقابله با شوک اقتصادی از خانه‌ها خارج شده و خرید کنند، اما فرانسه از سال ۱۹۸۰با حملات تروریستی مواجه بوده است و پیش‌بینی می‌شود شوک وارد بر این کشور شدت کمتری داشته باشد.

به هر حال آنچه مسلم است این است که در گذشته بارها حملات تروریستی رخ داده است، اما بازارها مجدداً به روال خود بازگشته‌اند. یکی از خواننده‌های معروف فرانسوی تصمیم دارد در آخر هفته کنسرت‌هایی را در محل سالن «آکور هتل» برگزار کند، وی در این زمینه گفته است: «در میان تمام بیم‌ها و تردید‌ها من تصمیم دارم به‌نوعی مقاومت خود را نشان دهم و مردم را امیدوار کنم.»

شوک کوتاه مدت یا افول بلند مدت؟