موج نگرانی در پساتحریم
دیپلمات‌های اروپایی که درگیر مذاکرات با ایران هستند، نگران قانونی هستند که در کنگره آمریکا تصویب شده است، این قانون برای محدود کردن روند معافیت درخواست ویزا برای برخی مسافرانی که قصد سفر به آمریکا را دارند می‌تواند ناقض توافق جامع هسته‌ای با ایران (برجام) باشد. این در حالی است که سال آینده تحریم‌های ایران قرار است لغو شود. کنگره آمریکا هفته گذشته طرحی را تصویب کرد که ورود بدون ویزای اتباع بیشتر کشورهای اروپایی به آمریکا در صورت سفر به ایران، سوریه، عراق و سودان را ممنوع می‌کند.

برخی مقام‌های اروپایی براین عقیده هستند که تحت‌فشار قرار دادن مدیران شرکت‌هایی که به ایران سفر کرده‌اند، مبنی بر اینکه در صورت ورود به آمریکا باید درخواست ویزا کنند، می‌تواند ناقض «برجام» باشد. طبق توافق انتظار می‌رفت که رابطه بین ایران و آمریکا در جهت عادی‌سازی پیش برود، حتی قبل از هرگونه احتمالی درخصوص توافق ایران، دولت‌های اروپایی درخصوص تغییرات سیستم ویزای آمریکا انتقاد کردند و حتی می‌خواستند که اقدامات مقابله به مثل کنند. این نگرانی بخشی از نارضایتی گسترده‌تر اروپایی‌ها از برقرار ماندن بخشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران است که تجارت با این کشور را حتی پس از اجرای توافق هسته‌ای در سال آینده میلادی، مشکل می‌کند. طرح اولیه مصوبه مجلس نمایندگان فقط افرادی را هدف گرفته بود که به عراق و سوریه سفر کرده بودند، اما ایران و سودان بعدا به آن اضافه شدند. مجلس سنا پیشنهادی مشابه را در دست بررسی دارد که فقط به عراق و سوریه اشاره می‌کند. به‌طور کلی، کاخ سفید از تغییرات پیشنهادی در ساز و کار صدور ویزا حمایت می‌کند. کشورهایی که توافق هسته‌ای ایران را در تیر ماه امضا کردند- آمریکا، فرانسه، آلمان، بریتانیا، روسیه، چین و اتحادیه اروپا- پذیرفتند که «هیچ سیاستی را در پیش نگیرند که بر عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران، تاثیر بگذارد.»

مقام ارشد یکی از کشورهای اروپایی که در مذاکرات با ایران حضور داشته است می‌گوید:«این مصوبه می‌تواند شکایت بحق ایران را درپی داشته باشد». وی می‌افزاید «آنها ممکن است بگویند این قانون باعث می‌شود تجار اروپایی که نمی‌خواهند ورود آنها به آمریکا سخت شود، نسبت به سفر به ایران تمایلی نداشته باشند.»دولت‌های اروپایی آشکارا از محدودیت‌های پیشنهادی بر برنامه معافیت از اخذ ویزا انتقاد کرده‌اند. 28 سفیر اروپایی در آمریکا در مقاله‌ای در این‌باره نوشتند که چنین اقدام فاقد تشخیص صحیح علیه بیش از 13 میلیون شهروند اروپایی که هر سال به آمریکا سفر می‌کنند و غیرسازنده خواهد بود. این طرح همچنین می‌تواند به «فعال شدن اقدامات متقابل که در قانون آمده است» از سوی اتحادیه اروپا علیه آمریکا بینجامد.بعضی مقام‌های اروپایی نگرانند که تحریم‌های آمریکا شامل بخش بزرگی از اقتصاد ایران شود. این مقام‌ها می‌گویند ادامه محدودیت‌ها در استفاده از دلار در تجارت با ایران، ممکن است بانک‌های اروپایی را از کار با تهران منصرف کند.

این مقام‌ها در عین حال نگران هستند که بعضی دادستان‌های ایالتی آمریکا تحریم‌های باقی مانده آمریکا علیه ایران را با شدتی بیشتر از آنچه دولت اوباما در نظر داشته است، پیگیری کنند.از سوی دیگر، مقامات ایران شکایت خود را تنظیم کرده‌اند مبنی بر اینکه مقررات جدید آمریکا به‌طور غیرمنصفانه مسافرانی را هدف قرار خواهد داد که از ایران دیدار می‌کنند و این امر می‌تواند علاقه به سرمایه‌گذاری در این کشور را کاهش دهد. جان کری، وزیر امورخارجه آمریکا در نامه‌ای به همتای ایرانی خود این ضمانت را داده که تغییرات به‌وجود آمده در ویزا که به تصویب کنگره رسید، فرصت‌های تجاری در ایران را تضعیف نکرده یا ناقض مفاد توافقنامه هسته‌ای نیست.کری گفت: «دولت آمریکا در صدد بررسی راه‌هایی برای تضمین عدم ممانعت غیرمنصفانه از ورود کسانی است که از ایران دیدار کرده‌اند.»وی در ادامه به توانایی وزارت خارجه آمریکا برای سرعت بخشیدن به تقاضای صدور ویزا و اوراق مسافرتی بلندمدت‌تر با ورود چندگانه استناد کرد و تاکید کرد که کاخ سفید همچنین اختیار دارد افرادی را از قوانین مسافرتی جدید مستثنی کند. کری نوشت: «من همچنین اطمینان دارم که تغییرات اخیر در الزامات صدور ویزا که به تصویب کنگره رسیده به هیچ‌وجه ما را از اجابت تعهداتمان طبق مندرجات آمده در توافق هسته‌ای بازنخواهد داشت.»

طبق توافق هسته‌ای، آمریکا و اتحادیه اروپا با لغو اکثر تحریم‌های ایران موافقت کرده‌اند. مقامات آمریکا گفته‌اند به عقیده آنها تهران می‌تواند تا ماه آینده گام‌های لازم را در این زمینه بردارد. وزارت خزانه‌داری آمریکا با شرکت‌های تجاری بین‌المللی چه در داخل و چه در خارج آمریکا در ارتباط نزدیک است تا مشخص سازد چه نوع معاملات تجاری با ایران پس از اجرای توافق هسته‌ای قانونی خواهد بود. به گفته مقامات آمریکا، شرکت‌های اروپایی و آسیایی برای نخستین‌بار در یک دهه اجازه خواهند یافت معاملاتی با اکثر بانک‌های و شرکت‌های تجاری ایران انجام دهند. این شرکت‌های خارجی عملا با هیچ محدودیتی در مورد خرید نفت و گاز ایران روبه‌رو نخواهند شد.

ژئوف دایر
فایننشال تایمز