حسین عابدی

کاهش هزینه تمام شده خدمات لیزینگ به خصوص برای شرکت‌های لیزینگ مستقل در شرایط فعلی گریزناپذیر است.

برای تحقق هدف فوق دو راه پیشنهاد می‌شود. الف: حرکت از طریق امضای تفاهمنامه مابین انجمن شرکت‌های لیزینگ و شرکت‌های سرمایه‌گذاری که به صورت هلدینگ فعالیت می‌کنند و در واقع پشتیبان یک گروه صنعتی و تولیدکننده هستند. امضای این تفاهمنامه می‌تواند مزیت‌های زیر را برای شرکت‌های لیزینگ عضو انجمن در پی داشته باشد. ۱ - پل انتقال وجوه خارجی به صورت رسمی و تحت قانون سرمایه‌گذاری خارجی

۲ - مرجعی برای تامین منابع ارزان قیمت

۳ - راهی برای برخورداری هرچه بیشتر از تخفیف تولیدکننده.

تشریح سه مزیت فوق

از آنجاکه شرکت سرمایه‌گذاری علاوه بر پشتیبانی گروه تولیدکننده در بخش توسعه صنعتی، وظیفه دارد تا بازار فروش را نیز گسترش دهد. در نتیجه استفاده از مراکز ظرفیت‌های لیزینگ، یکی از راه‌های گریز ناپذیر پیش روی آنها خواهد بود. این وضعیت برای موسسه‌های لیزینگ یک امتیاز محسوب می‌شود. اشتراک منافعی که در این میان وجود دارد، شرکت‌های لیزینگ را قادر می‌سازد تا با استفاده از اعتبار این شرکت‌ها یا گروه تولیدکننده اقدام به فاینانس منابع خارجی بکنند. آنها می‌توانند از منابع همین شرکت‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها با قیمت‌های مناسب استفاده کنند.

همچنین می‌توانند بخشی از محصولات تولیدکننده را در قالب قراردادهای عاملیت و کارگزاری به فروش رسانند، همچنین از حداکثر تخفیف‌های تولیدکننده برخوردار باشند.

اما بدون شک، در این فرآیند شرکت‌های سرمایه‌گذاری هم پیش شرط‌هایی را قائل خواهند شد. یکی از مهم‌ترین این پیش شرط‌ها میزان اعتبار شرکت لیزینگ است. اعتبار از نظر میزان سرمایه، سابقه، تجربه و تخصص مدیران که انجمن، در واقع نقش تضمین کننده این اعتبار را براساس مفاد تفاهمنامه ایفا می‌کند.

اگر چه از میان نزدیک به ۳۰۰ شرکت ثبت شده، تعداد محدودی از این اعتبار، به صورت نسبی برخوردار هستند که این اعتبار نیز، بیشتر ریشه در وابستگی آنها به سیستم بانکی یا تولیدکننده دارد، اما حدود ۸۰درصد شرکت‌های لیزینگ از بعد اعتبار، شرایط لازم را دارا نیستند. ممکن است برخی به لحاظ سرمایه شرایط لازم را دارا باشند، اما از بعد مدیران مجرب و متخصص در اداره یک موسسه مالی و اعتباری (براساس استانداردهای جاری) شرایط لازم را ندارد یا بالعکس. یا ممکن است شرکت از سابقه چندانی برخوردار نباشد.

در اینجا راهکار اساسی تشکیل گروه یا ادغام چند شرکت لیزینگ براساس سه فاکتور سرمایه، سابقه و مدیران متخصص و مجرب است.

اگرچه تجارب گذشته نشان می‌دهد که شراکت در ایران کارنامه درخشانی ندارد، اما با توجه به این که آیین‌نامه‌های ذیل قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی در آینده نزدیک ابلاغ خواهد شد و بالطبع شرایط فعالیت شرکت‌های لیزینگ به عنوان یک موسسه مالی واعتباری مشخص خواهد شد.

در نتیجه این شرکت‌ها باید به لحاظ سرمایه، سابقه و مدیران مجرب و متخصص استانداردها و شرایط مورد نظر بانک مرکزی را به دست آورند. در غیر این صورت مجبور به انحلال یا انصراف از فعالیت حوزه لیزینگ خواهند شد. بنابراین به نظر می‌رسد در وضعیت حاضر بسیاری از شرکت‌های لیزینگ جهت انطباق با مقررات و ماندن در بازار ناگزیر هستند یا به ادغام تن دهند یا هزینه‌های مربوط به افزایش سرمایه، استخدام مدیران مجرب و متخصص را منفردا برعهده گیرند.

اما قبل از این کار تشکیل گروه یا کنسرسیومی از شرکت‌ها می‌تواند آنان را آماده ادغام یا هر تصمیم دیگر کند.

نکته قابل ذکر آن است که هنگام ادغام اگر بخشی از سهام شرکت‌ها در یک بانک واگذار شود، در راستای تامین منابع نیز از انعطاف پذیری و ظرفیت‌های بیشتری برخوردار خواهند بود.

ب: راه دوم: تلاش در کاهش هزینه‌ها

اگر هزینه‌های یک شرکت لیزینگ‌ را در دو مورد هزینه‌های اداری، عملیاتی و هزینه‌های مربوط به پوشش ریسک دسته‌بندی کنیم، این شرکت‌ها می‌توانند در سایه ادغام یا تشکیل گروه در هر یک از دو مورد فوق کاهش هزینه داشته باشند. هزینه های اداری و عملیاتی لیزینگ‌ها غالبا در قالب بخش اداری، بخش کارشناسی، بخش مدیریت و بخش مالی خلاصه می‌شود که با ادغام کاهش هزینه طبیعی است.

اما در خصوص کاهش هزینه‌های مربوط به پوشش ریسک (بیمه اعتباری و بیمه مورد اجاره) شرکت‌های لیزینگ می‌توانند در دو شکل عمل‌ کنند، به طوری که در نهایت هزینه‌های مربوط به بیمه در داخل شرکت باقی بماند. بدین شکل که شرکت‌های لیزینگ می‌توانند در تاسیس یک بیمه خصوصی سرمایه‌گذاری کنند و در واقع سهامداران یک شرکت بیمه شوند که در نهایت درآمدهای حاصل از بیمه‌های اعتباری و موردهای اجاره در صورت‌های تلفیقی به شرکت بازمی‌گردد.

شکل دیگر آن است که شرکت‌های لیزینگ فرآیند خود بیمه‌ای را پیش گیرند که هر یک محاسن خاص خود را دارد.

نقش انجمن

اما انجمن در این میان نقشی نظارتی ایفا می‌کند. علاوه بر وظایف مرسوم یک نهاد صنفی تا زمانی که بانک مرکزی به صورت قانونی رسما نمی‌تواند بر موسسات لیزینگ نظارت کند، انجمن می‌تواند کلیاتی از وظایف بانک مرکزی در خصوص میزان سرمایه، سابقه و تجربه و تخصص مدیران شرکت‌های معرفی شده به سرمایه‌گذاری‌های هلدینگ را به عهده بگیرد.

در واقع طی نامه‌ای که بنا بر مفاد مورد نظر تفاهمنامه از سوی انجمن شرکت یا گروه شرکت‌هایی به شرکت سرمایه‌گذاری معرفی می‌شوند، بدین معنا است که شرکت یا گروه شرکت‌های معرفی شده اعمال نظارت از سوی انجمن را پذیرفته‌اند.

طبیعی است که انجمن هم سازوکار لازم را برای این اعمال نظارت باید فراهم کند. ذکر این نکته ضروری است که پس از اجرایی شدن قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی و نظارت رسمی بانک مرکزی بر موسسات لیزینگ اعمال این گونه نظارت‌ها به صورت رسمی بر عهده بانک مرکزی قرار می‌گیرد و انجمن در واقع به انجام وظایف مرسوم خود به عنوان یک نهاد صنفی در قبال اعضا ادامه می‌دهد، ضمن آن که می‌تواند ابزار نظارتی خوبی در اختیار بانک مرکزی باشد.