انتظارات نسبت به دلار ایالات متحده تغییر یافته است.

محمد مساح از سال ۱۹۹۵ تا جولای ۲۰۰۱ شاخص دلار به طور پیوسته تقویت شد به طوری که به بالاترین سطح در ۳/۱۲۱ رسید. پس از آن دلار تا آوریل ۲۰۰۸ در یک حرکت کاهشی به پایین‌‌ترین نرخ تاریخی خود در نزدیک سطح ۷۱ دست یافت. در ماه‌های آوریل، مه و ژوئن ۲۰۰۸ هر چند دلار تحت فشار قرار داشت، اما تمایل به تضعیف آن رو به کاستی نهاد و شاخص دلار تنها در حد فاصل ۷۱ تا ۷۳ حرکت می‌‌کرد.

شاخص دلار در جولای ۲۰۰۸ به طور نیرومندی تقویت شد و سرانجام از خط روند کاهشی عبور کرد. شکست خط روند نزولی شاخص دلار بدان معنی است که بازارهای مالی عقیده خود را نسبت به دلار ایالات متحده تغییر داده‌‌اند و به طور ساده باید گفت که جریان کاهشی دلار به پایان رسیده است.

چرا دلار تقویت شد؟

در اینجا به این موضوع می‌‌پردازیم که چرا دلار آمریکا در نیمه دوم سال ۲۰۰۸ چهره افزایشی به خود گرفت. چندین عامل اساسی به یاری دلار آمد. از یک سو سرازیر شدن قیمت نفت و کالاها و از سوی دیگر ریسک کاهش رشد اقتصادی در مناطق مختلف از جمله منطقه یورو، انگلستان، استرالیا، ژاپن، کانادا و نیوزیلند به عنوان محرک‌های اصلی تقویت دلار بودند. انتشار گزارش‌های بانک‌های مرکزی انگلستان و استرالیا در مورد چشم‌‌انداز افول رشد تولید ناخالص داخلی برای سال ۲۰۰۹ و گزارش‌های صنعتی نامطلوب در منطقه یورو باعث شد که سرمایه‌‌گذاران اقدام به خرید دلار کنند.

بانک مرکزی آمریکا از سپتامبر ۲۰۰۷ تا مارس ۲۰۰۸ نرخ بهره کلیدی را از ۲۵/۵ تا ۲ درصد به دلیل کسادی در بخش‌های مسکن و بحران مالی کاهش داد و همین مساله باعث شد که دلار در طی این مدت به شدت در بازارهای مالی عرضه شود. در سه ماهه دوم ۲۰۰۸ اوضاع تغییر کرد و برخی از سیاستگذاران پولی و رِییس بانک مرکزی آمریکا (فدرال رزرو) اعلام داشتند که ریسک رکود در ایالات متحده تقلیل یافته و مساله تورم به طور جدی زیر نظر قرار دارد. مساله تورم و پایان یافتن دوران کاهش نرخ بهره زمینه لازم را برای تقویت دلار فراهم آورد. در کنار این مساله بهبود گزارش‌های مربوط به تولید ناخالص داخلی و برخی گزارش‌های صنعتی موجب دلگرمی بازارها نسبت به اقتصاد آمریکا شد. با این وجود موضوع بحران مالی و کاهش سرمایه‌‌گذاری در بخش مسکن در آمریکا به همراه پایین بودن سطح اشتغال هنوز حل نشده است.

احتمال افزایش نرخ بهره در آمریکا

تغییرات نرخ بهره در بازار پول نشان می‌‌دهد که بازارهای مالی انتظار دارند که بانک‌های مرکزی کشورهای نیوزیلند و استرالیا نرخ بهره پایه را کاهش دهند و بانک مرکزی آمریکا در آینده نرخ بهره را دست کم به اندازه ۷۵ واحد افزایش دهد.

بررسی وضعیت نرخ بهره بین بانکی لندن (لایبور) نشان می‌‌دهد که انتظارات برای کاهش نرخ بهره در منطقه یورو و انگلستان وجود دارد. مساله کاهش نرخ بهره در این کشورها و افزایش نرخ بهره در آمریکا موجب خواهد شد که دلار ایالات متحده بیش از پیش تقویت شود.

اثر تقویت دلار بر روی بازار سرمایه ایران

اگر دلار به حرکت افزایشی خود ادامه دهد، می‌‌تواند روی بورس اوراق بهادار ایران تاثیر نیرومندی داشته باشد. شاید در یک نگاه ساده بیشترین تاثیر متوجه گروه صنعت کانه‌‌های فلزی و فلزات اساسی باشد، چرا که احتمالا با تقویت دلار انتظار می‌‌رود قیمت مواد خام صنعتی و فلزات کاهش یابد و پایین آمدن قیمت محصولات شرکت‌های تولیدکننده فلزات اساسی و معدنی موجب پایین آمدن حاشیه سودآوری آنها خواهد شد. افزایش ارزش دلار در برابر ریال می‌‌تواند هزینه واردات را افزایش دهد، اما در عوض برای صادرکنندگان رضایت‌بخش خواهد بود. در یک حالت ایستایی و ثابت نگهداشتن متغیرهای دیگر از جمله مسائل سیاسی و اقتصادی انتظار می‌‌رود با پایین آمدن ارزش یورو وضعیت برای تولیدکننده‌‌های خودروهای سنگین نظیر سایپا دیزل و ایران خودرو دیزل در بلندمدت بهبود یابد. در گذشته این شرکت‌ها به دلیل زیان ناشی از نرخ تسعیر ارز با کاهش سودآوری روبه‌رو بودند.

آیا دلار برای یک دوره بلندمدت تقویت خواهد شد؟

انتظارات تورمی و احتمال افزایش نرخ بهره در سال ۲۰۰۹ در ایالات متحده به همراه کاهش قیمت نفت و کالاها زمینه را برای تقویت دلار فراهم آورده است. با وجود مشکلات اقتصادی در آمریکا دلار توانایی لازم را برای حرکت در مسیر افزایشی داراست، چرا که از یک سو با کاهش قیمت نفت و کالاها احتمال پایین آمدن تورم تولیدکننده در کشورهای صنعتی و از سوی دیگر ریسک رکود اقتصادی در این مناطق می‌‌تواند باعث کاهش نرخ بهره شود، در حالی که برای ایالات متحده انتظار افزایش نرخ بهره وجود دارد. با توجه به کاهش اختلاف بازدهی اوراق قرضه بلندمدت بین اروپا و آمریکا انتظار می‌‌رود دلار در برابر یورو تقویت شود. همچنین کاهش قیمت کالاها می‌‌تواند دلار را در بلندمدت پشتیبانی کند.

کاهش قیمت مسکن و پایین آمدن میزان ساخت و ساز و فروش خانه و احتمال ادامه یافتن نکول وام‌‌ها و زیان شرکت‌های مالی در ایالات متحده مهمترین چالش‌های اقتصاد آمریکا و دلار است، اما اوضاع در آن سوی مرزها به طور نسبی برای انگلستان، کانادا و منطقه یورو دشوارتر است، چرا که این کشورها با توجه به بالا بودن سطح میزان وام‌‌‌‌گیری اکنون با ریسک رکود روبه‌رو شده‌‌اند. پیش‌‌بینی می‌‌شود در انگلستان رشد تولید ناخالص برای سال ۲۰۰۹ کمتر از یک درصد و در منطقه یورو کمتر از ۳/۱درصد شود.

این در حالی است که ایالات متحده با احتمال بهبود رشد اقتصادی مواجه است که همه این موضوعات روی هم می‌‌تواند روی تقویت دلار موثر باشند.در طی پنج هفته گذشته دلار در سطح بین‌‌المللی تقویت شد، به طوری که نرخ مبادله یورو در برابر دلار از نرخ ۶/۱ تا ۴۷/۱ کاهش یافت. در ایران طی این مدت دلار تا دامنه ۹۷۰۰ - ۹۶۰۰ ریال صعود کرد که در یک سال گذشته بالاترین میزان بوده است. به نظر می‌‌رسد دلار برای کوتاه‌‌مدت پیش خرید شده باشد و این احتمال وجود دارد که برای مدتی شاهد تثبیت یا تصحیح آن باشیم، اما انتظار می‌‌رود در بلندمدت حرکت افزایشی آن ادامه یابد.

منبع: www.rahnemoonsarmaye.com