چگونه می‌توان از پرداخت تسهیلات ناعادلانه جلوگیری کرد؟

در حاشیه نوزدهمین همایش بانکداری اسلامی که روز شنبه نهم شهریورماه امسال در محل موسسه عالی آموزش بانکداری برگزار شد، شرکت اطلاع‌رسانی اعتباری و اعتبارسنجی ایرانیان به عنوان نخستین شرکت اعتبارسنجی در کشور، کارگاه آموزشی تخصصی خود را با موضوع «نظام سنجش اعتبار ضامن عدالت در اعطای تسهیلات و پیامدهای نوین آن بر بانکداری اسلامی» برگزار کرد. دکتر علی‌اصغر صباغ،‌ مدیرعامل این شرکت در این کارگاه آموزشی گفت: یکی از هدف‌های این کارگاه آموزشی تخصصی، در ابتدا شناسایی نظام سنجش اعتبار و راهکارهای چگونگی مهار کردن معوقات مطالبات سررسید گذشته و معوق در سیستم بانکی کشور که تنها رقم بخش غیردولتی در شش سال گذشته ده برابر شده است. وی با اشاره به اهداف دولت در خصوص پیاده‌سازی راهکارهای سریع در مهار کردن اعطای تسهیلات غیرعادلانه در سیستم بانکی (Unfair Lending in Banking System) افزود: بدون شک پیاده‌سازی نظام سنجش اعتبار شفاف راهکار اساسی این هدف محسوب می‌شود. وی سپس توجه مسوولان مملکتی را به در نظر گرفتن سه رکن اساسی تخصص (Specialization)، تجربه (Experience) و ابزارهای دقیق تست شده (Accurate&Tested Tools) برای پیاده‌سازی این پروژه در کشور جلب کرد. دکتر صباغ گفت: با توجه به آگاهی و فرهنگ‌سازی چندساله در کشور نیازی به بحث در خصوص لزوم ایجاد نظام سنجش اعتبار نیست و هم‌اکنون در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه این نظام عملیاتی شده است و برای شفاف‌سازی و سنجش دقیق در هر کشوری چندین مرکز سنجش اعتبار خدمات‌‌رسانی (۲ یا ۳ مرکز) وجود دارد.

به گفته وی تجربه جهانی نشان داده است زمانی که این مراکز با مشارکت بخش خصوصی و دولتی یا صرفا خصوصی مدیریت شود، همواره نتایج بهتری دستگیر دولتمردان و نهادهای پولی و مالی و بالاخص متقاضیان تسهیلات و شهروندان شده است (از جمله می‌توان کشور کره شمالی، ترکیه، کانادا، آمریکا و .. را نام برد).وی تاکید کرد: مراکز سنجش اعتبار هدفشان مدیریت اطلاعات است و به هیچ عنوان دخل و تصرف در گزارش‌های محرمانه اعتباری مشتریان و غیره نمی‌توانند داشته باشند.

معرفی سیستم نرم‌افزاری و سخت‌افزاری سیستم سنجش اعتبار به طور مفصل و علمی بخش دیگری بود که از نظر مخاطبین گذشت. به علاوه تشریح و حل و فصل مساله مهم دغدغه‌های امنیت سیستم (System Security) و محرمانه بودن اطلاعات (Information Confidentiality)، به طور کامل تشریح شد.

بدین معنی که کلیه فعل و انفعالات بدون دخالت دست نیروی انسانی و به صورت on-lineا(CPU to CPU, Web base و ...) صورت خواهد گرفت. دکتر صباغ خاطرنشان کرد: در گزارش های مشتریان اعتباری زمانی که استعلام اطلاعات مشتریان از طریق تامین‌کننده تسهیلات صورت می‌گیرد، این تامین‌کننده تسهیلات در گزارش اعتباری مشتری فقط و فقط اگر مشتری وامی با این تامین‌کننده به خصوص داشته باشد، اسم تامین‌کننده مشخص می‌شود و الا دیگر اطلاعات اعتباری به صورت محرمانه (کد مخصوص) و بدون نام بردن اسم تامین‌کنندگان اعتباری نشان داده خواهد شد. بنابراین در زمان استعلام، کلیه اطلاعات اعتباری مشتری در سیستم بانکی دیده می‌شود، لیکن نام منبع تامین‌کننده محرمانه بوده و به صورت کد مخصوص نمایش داده می‌شود. به این طریق هیچ یک از نهادهای مالی که در شکل‌گیری این سیستم مشترک می‌شوند، نگرانی در خصوص اطلاعات اعتباری مشتریان خود نخواهند داشت. در بخش دیگری از این کارگاه آموزشی مدل‌های سنجش اعتبار مشتریان حقیقی و حقوقی و فرآیند کامل علمی و عملیاتی سنجش اعتبار مورد بررسی قرار گرفت و به طور کامل مراحل ۷گانه فرآیند سنجش اعتبار به صورت علمی بیان شد.

همچنین چگونگی تعیین رتبه اعتباری مشتری با در نظر گرفتن پارامترهای مربوطه (حقیقی و حقوقی) و مدل‌های مختلف و تست‌های مرتبط آماری (Statictical Methods/Modeling) تشریح شد. پلت‌فرم (Platform) سیستم سنجش اعتبار مستقل مشتریان اعتباری تامین‌کنندگان تسهیلات (Transact SM Application‌ Processing &Internet Credit Processing)

که به طور مستقل و جداگانه جهت هر یک از بانک‌ها، موسسات مالی اعتباری و ... قابل بهره‌وری می‌باشد، نیز تشریح شد و نشان داده شد که چگونه دایره اعتبارات، مدیر اعتباری و گروه همکارانشان (Credit Division Credit Manager & Credit Officers) می‌توانند با استفاده از سیستم مستقل فوق به طور آنی در هر شعبه‌ای تصمیمات قاطع و نهایی در اعطای تسهیلات یا عدم آن بگیرند.

مدیرعامل شرکت اعتبارسنجی ایرانیان تاکید کرد: اگر خواهان شفاف‌سازی و صحت در ارائه گزارش‌های اعتباری و رتبه اعتباری مشتریان هستیم، وجود حداقل دو مرکز سنجش اعتبار در کشور ضروری است و این دو مرکز نه رقیب بلکه مکمل یکدیگر در راستای بهینه‌سازی عدالت در اعطای تسهیلات خواهند بود.به گفته وی، عملیاتی شدن نظام سنجش اعتبار به این صورت خواهد بود که در مرحله اول یک بانک اطلاعاتی مشتریان اعتباری با دربرگیری یک سیستم کاملا مطمئن و تست شده دارای قابلیت‌های لازم (Historically Tested Credit Bureau & Scoring System Accurate) و در مرحله دوم هر دو شرکت سنجش اعتبار مورد قبول بانک مرکزی جمهوری و وزارت امور اقتصادی و دارایی با داشتن سیستم‌های قابل اتکا، علی‌الخصوص دارای قابلیت‌های لازم و درنظر گرفتن پارامترهای بانکداری اسلامی اقدام به ارائه رتبه اعتباری مشتریان تامین‌کنندگان اعتبار می‌نمایند.

در پایان این کارگاه آموزشی دکتر صباغ تاکید بسزایی در همکاری نهادهای پولی و مالی کشور در عملیاتی شدن نظام سنجش اعتبار نموده و اثرات مثبت و کارآیی آن را بر نظام بانکداری اسلامی در کشور تشریح نمود و توجه مسوولان کشور را بر الگوبرداری از تجربیات حداقل چهار دهه (۴۰سال) کشورهایی که نظام سنجش اعتبار (Credit Bureau & Scoring) را عملیاتی نموده‌اند، جلب کرد.